1. Levenslang veroordeeld tot leren
Voor velen is het leren gestopt toen zij school en opleiding of de universiteit hebben verlaten. Echter de veranderingen in techniek (Artificial Intelligence; Internet of Things, Robotisering), milieu (droogtes; watertekort; hernieuwbare energie) en demografie (veroudering van de Westerse samenleving; bevolking bestaande uit met name jongeren in Afrika, Azië en het Midden-Oosten) vereisen een nieuwe manier van denken en doen. 21st Century Skills (digitaal; ondernemers; soft) zijn nu onontbeerlijk. Leren is een continu proces.
2. Betaald werk is een uitzondering
Velen halen hun zingeving en ontlenen ook hun identiteit aan welk werk ze doen. Hoe vaak wordt je gevraagd bij een kennismaking “wat doe jij?’. Daarom wordt ook alleen betaald werk als zinvol gezien. Maar hoe zit het dan met huisvrouwen of vrijwilligers? Door de digitale transformatie worden nu ook ‘white-collar’ banen vervangen door machines. Het meeste werk zal dan ook gedaan worden door die machines. Dat betekent dat zowel zingeving als identiteit moeten worden losgekoppeld van betaald werk.
3. Stilte is schaars
Het lijkt er op we 24 uur per dag vastgekleefd zitten aan onze digitale schermen. Daardoor slapen we slechter, zijn snel afgeleid, en denken we niet meer diep na. Echter om al die indrukken te verwerken enerzijds en om ruimte te creëren voor ideeën anderzijds, hebben we stilte nodig. Dat vereist een extra, dagelijkse inspanning om stilte te scheppen in een wereld van lawaai en afleiding.
4. Innerlijke rijkdom vervangt materiële rijkdom
Er zijn minder inkomsten, zowel doordat er minder betaald werk beschikbaar is, als doordat de pensioenen afnemen. Aan de andere kant zien we dagelijks voorbeelden van miljonairs die niet vredevol en gelukkig zijn. We zullen moeten leren om te leven van binnen-uit, want dat is de enige plek waar we vrede en geluk kunnen vinden. Dat is een behoorlijke stap, want we hebben altijd geleerd om externe beloningen bepalend te laten zijn voor ons gevoel van welzijn.
5. De stad en de gemeenschap zijn ons land
Al gedurende lange tijd worden veel taken gedelegeerd van de centrale overheid naar gemeentes. Op zich is dat een logische ontwikkeling. Een grote meerderheid van de bevolking leeft in (grote) steden, dus dat is waar de verantwoordelijkheid hoort te liggen. En binnen die steden gaat het om gemeenschappen, buurten en straten die elkaar ondersteunen. Lokale munteenheden en markten versterken deze ontwikkeling.
6. De verschuiving van passieve consument naar actieve burger
De tijd dat de overheid alles voor ons regelt, van de geboorte tot het graf, ligt eigenlijk al achter ons. Omdat er ook minder inkomsten zijn, zijn er steeds minder voorzieningen. Dit loopt van kinderopvang tot ouderenzorg. Dus burgers zullen deze zaken onderling met elkaar moeten verzorgen. Dat vereist een hele andere houding. Het nemen van initiatief en verantwoordelijkheid zijn geen uitzondering meer, maar worden de regel.
7. Zelfvoorziening is het uitgangspunt
Zonder voedsel, water en energie kunnen wij niet leven. Echter de veiligheid van veel voedsel kan al niet meer worden gegarandeerd. Water is een schaars goed in grote delen van de wereld. Over de eindigheid van fossiele brandstoffen is al veel geschreven. Dat betekent dat gemeenschappen, zoals bijvoorbeeld in de vorm van Transition Towns, hun eigen voedsel moeten verbouwen en ook hun eigen energie kunnen gaan opwekken.
8. De nadruk op preventie in de gezondheidszorg
Door de toename en de veroudering van de bevolking enerzijds en door vervuiling anderzijds neemt de vraag naar gezondheidszorg toe. Dat is niet meer te betalen. Dus in plaats van de nadruk die ligt op het correctieve karakter zal de nadruk komen te liggen op preventie. Hoe kun je, gedurende je hele leven, voorkomen dat je in aanraking komt met de gezondheidszorg? Hoe gezonder je leeft, hoe lager de premie is die je betaalt.
9. Oude filosofieën zijn weer actueel
Om te leven van binnen-uit is een omslag nodig in ons denken, in hoe wij omgaan met gevoelens en in ons handelen. Praktisch toepasbare filosofieën (bijvoorbeeld Stoicisme, Boeddhisme) en dagelijkse oefeningen kunnen enorm behulpzaam zijn bij deze omslag van een focus op de buiten-kant naar de binnen-kant.
10. We zijn allemaal vluchtelingen
Net zoals J.F. Kennedy zei “ich bin ein Berliner”, op dezelfde manier zijn wij allemaal vluchtelingen. We kunnen vluchten voor oorlogsgeweld, voor natuurrampen of voor ons eigen lijden. Hoe vaak blijven wij in relaties die niet goed voor ons zijn? In onze eigen geest zouden we die maar wat graag willen ontvluchten. En door de klimaatverandering is het helemaal niet uitgesloten dat we onze woonplaats gedwongen moeten verlaten. Door op meer empathische wijze daar naar te kijken neemt ons eigen vooroordeel af. De meeste oprichters van dominante bedrijven in Silicon Valley zijn immigranten. Zonder hun was die groei niet mogelijk geweest.
Al deze veranderingen zijn nu al in gang gezet. Sommigen merken er niet veel van. Dat komt misschien omdat zij zich in het oog van de orkaan bevinden. Anderen voelen op dagelijkse basis de invloed van al deze veranderingen. Dat kan zijn doordat zij hun baan hebben verloren en moeite hebben om iets nieuws te vinden, of dat ze last hebben van stress of depressies.
Het is in ieder geval duidelijk dat er een aardverschuiving gaande is. Wij zullen ons moeten inrichten op een nieuwe SAMENleving. Daarom hebben wij het initiatief genomen om alle betrokkenen in Nederland bij elkaar te brengen voor de Brede Conferentie over Sociale Innovatie.
