Turken, Arabieren & komkommers

Waarom wordt leegte gekoppeld aan komkommer? Een komkommer vult. Tenminste de maag. Daar kunnen de Grieken maar vooral de Turken over meepraten. Reeds als kind was ik getuige hoe de Turken uit mijn woonwijk zich massaal vergrepen aan komkommers. Zodra de eerste exemplaren op de marktkraampjes verschenen, stalden de Turken complete kisten komkommers uit op de stoep. Dekens en schapenvachten werden gespreid, plastic stoeltjes uitgeklapt en bakken met zout aangesleept – smullen maar! Man en vrouw, oud en jong, de hele Turkse goegemeente organiseerde een partijtje picknick dat het een lust had. Ik schoof altijd aan en kreeg dan meteen een bord groen ooft onder m’n neus geduwd. De een sneed er een tomaatje bij, de ander een teentje rauwe knoflook, ‘n andere dompelde de ongeschilde vruchten in een bord yoghurt en lepelde het zaakje smakkend, boerend en likkebaardend weg. In één middag joegen de Turken er zomaar vijf kisten doorheen… hoezo komkommertijd?

Tot zover de Turken. Nu de Marokkanen. Een licentieus Berbers meisje zei ooit tegen mij: “Weet je Mohammed, wij vrouwen ervaren continu een leegte”. Ze bedoelde dat niet alleen geestelijk. Ik begreep dat en vertelde haar over een waargebeurd verhaal. Ooit, eeuwen geleden, schijnt er een dorp te hebben bestaan, ergens in de Oriënt, waar de meisjes uitsluitend naar komkommers hunkerden. De mannen klaagden steen en been bij de imam. De autoriteiten roken onraad en de moskeeraad liet er geen gras over groeien en verbood prompt de verkoop van komkommers. Alle voorraden in de keukens en stalletjes werden geconfisqueerd.

Schrijver Hafid Bouazza kent deze vertelling ook en gaf er in een verhalenbundel een komische draai aan. Hij liet een jonge hoofdpersoon in de groentewinkel van zijn overleden vader een kleine voorraad komkommers en aubergines verstoppen in een kistje onder de grond. In de weken die volgden begon de jongen een lucratief ondergronds handeltje. Tijdens de broeierige middagen, als de mannen in de moskee met hun kont omhoog de grond kusten, werd hij in alle heimelijkheid bezocht door een legertje gesluierde vrouwen die zich onder zijn goedkeurend oog een voor een laafden aan welgevormde komkommers.

U snapt wel dat een Arabier bij ‘komkommertijd’ de wenkbrauwen fronst.
Leegte bestaat niet werkelijk. Leegte is het spook dat in ons zit.

Het komt tot leven op voornamelijk bushaltes en stationperrons. De wachtende mens is het wachten verleerd en tuimelt zo in gapende leegte. Onopgevulde tijd wordt dwangmatig opgevuld door een vierkant schermpje, al dan niet met oordoppen.

Laatst belandde ik op een bushalte. Er zat een oude pezige man, een rug zo krom als een boomstronk. Ik schoof naast hem op het bankje. Ik wilde mijn GSM pakken maar kon die reflex nog juist bedwingen. De man leek me niet op te merken. Hij zat roerloos, alsof ie zittend was opgebaard. Wij waren niet de enige reizigers. Uit het boodschappenkarretje naast hem hing een plastic zak waaruit een viertal dikke komkommers staken.

Uit m’n ooghoeken blikte ik schuin naar hem op. Wil hij soms dood? Onophoudelijk staarde hij naar de punten van zijn sportschoenen. Leest hij wel de krant? Ik voelde de aandrang om de uitgedroogde figuur naast me te waarschuwen. Plotseling bewoog een hand. Opgewonden volgde ik de beweging die was ingezet. Het was een lange, dunne hand. De aderen onder zijn perkamenten huid bewogen mee als slappe koordjes. Uit z’n broekzak diepte de man een mes en schilde een komkommer en nam een stevige hap. Hij keek me aan en zei grijnzend: hapje?

Ik aarzelde en voor ik antwoord kon geven, remde op dat moment de bus. De man dook op als een harlekijn, greep in één beweging naar het boodschappenkarretje en veerde soepel in de bus. De komkommers bungelend achter hem aan.
Ik weet niet meer wat ik dacht. In elk geval zou ik dit niet hebben beleefd als ik naar m’n schermpje had gestaard.