Al weer meer dan twaalf jaar geleden gaat de bevolking van Syrië massaal de straat op als protest tegen het moorddadige regime van president Bashar al-Assad. De demonstratie is het antwoord op de zogenaamde ‘Arabische Lente’, die begon in Tunesië. Vooral jongeren zijn hoopvol over het beëindigen van de burgeroorlog die het land al een tijdje in een ijzeren greep houdt. Het ontluisterende resultaat is bekend: activisten ontvluchten het land en waaieren uit over de hele wereld met een vluchtelingencrisis tot gevolg die tot de dag van vandaag voortduurt.
Een van hen is ‘Lina’ van wie om veiligheidsredenen haar echte naam niet wordt prijsgegeven. Zij documenteert vanaf de eerste protesten heimelijk met een verborgen camera hoe het eraan toegaat. Zij en haar vrienden geloven nog altijd in een revolutie. Ook als het regeringsleger keihard optreedt en demonstranten rücksichtslos oppakt en vastzet, blijven ze geloven dat het niet erger kan worden.
Lina is net afgestudeerd aan een journalistenopleiding en filmt met haar camera niet alleen het verder uiteenvallen van haar land, maar ook die van haar verzets- en vriendengroep die ze steeds van dichtbij volgt bij hun beraadslagingen en het actievoeren.
De beelden in de film komen uit de periode tussen 2011 en 2015. Omdat het verhaal niet lineair verteld wordt, raak je regelmatig de tijdlijn kwijt, maar het effect is daardoor des te aangrijpender als we Lina en haar medeactivisten van dichtbij meegesleurd zien worden in wat een onmogelijke missie zal blijken te zijn. Lina zit de gebeurtenissen dicht op de huid omdat ze vanuit haar handtas filmt waarbij ze herhaaldelijk de lens afdekt om te voorkomen dat patrouillerende agenten merken dat ze heimelijk opnamen maakt.
Haar materiaal verschilt dan ook in hoge mate met wat je van professionele oorlogsverslaggevers zou verwachten, want door haar werkwijze krijg je als kijker het gevoel dat je zelf deel uitmaakt van een vriendengroep. Ook als die zomaar wat rondhangen op een zolderkamer, naar buitenlandse zenders kijken, wat roken en wachten tot mogelijk iemand na een demonstratie wordt vrijgelaten uit de gevangenis. Lina zelf voorziet alle beelden in een voice-over van commentaar dat ze haalt uit haar dagboekaantekeningen. Zo valt te horen dat ze zichzelf verbaast hoe ze erin geslaagd is al haar journalistieke werk te overleven.
Haar documentaire verslaat de ‘revolutie’ in vijf seizoenen die enerzijds een beeld geven van de meedogenloze repressie van het regiem en aan de andere kant maak je haar hevige emoties mee en het denkproces waar ze doorheen gaat. Daarmee verschilt deze documentaire wezenlijk van een film gemaakt door een buitenstaander.
Terwijl Assad steeds genadelozer optreedt tegen iedereen die er een afwijkende mening op nahoudt, bedient Lina zich van verschillende identiteiten om zich te beschermen, afhankelijk van de situatie. Zo heet ze onder journalisten ‘Maya’, voor activisten ‘Maiss’ en bij filmmakers onder elkaar ‘Layla’. Lina is haar apolitieke naam die ze inzet als ze zelf vierenveertig dagen in gruwelijke gevangenschap moet doorbrengen.
In die fase heeft ze al op een liefdevolle manier haar vrienden één voor één voorgesteld. De een wat energieker en kritischer dan de ander, maar samen vormen ze wel degelijk een hechte, ondergrondse groep activistische jongeren. Zo leggen ze zich toe op het wissen van data in computers van vrienden die in de gevangenis zijn gegooid. Ze bruisen dan nog van de energie, dit in schril contrast met het einde van de film. Daar is ieder lid uitgeblust geraakt, heeft een kameraad het niet overleefd en een ander het geluk gehad naar het buitenland te kunnen vluchten. Zo ook Lina die, nog altijd undercover, op verschillende plekken in Europa rondzwerft.
Documentaire 5 Seasons of a Revolution is te zien vanaf 19 oktober 2023 in filmhuizen op Picl.nl.
