Deze vrouwen zijn deelnemers aan EPIL, European Project for interreligious learning, opgericht door Reinhild Traitler en Teni Pirri-Simonian. Een internationaal project waarin Zwitserland, Oostenrijk, Bosnië-Herzegovina, Libanon en Nederland in samenwerking met Duitsland participeren. Elk deelnemende land heeft net als Nederland een gelijk verdeeld aantal moslim- en christenvrouwen afgevaardigd. Deze groep van ruim 40 deelneemsters komt eens per halfjaar een week bij elkaar voor diverse studieactiviteiten. De deelneemsters aan EPIL hebben verschillende werkervaringen. Deze liggen veelal op het vlak van religie, sociale beroepen en onderwijs. Het doel is om het geleerde en de ervaringen opgedaan tijdens het EPIL-traject om te zetten naar de dagelijkse (beroeps)praktijk. Voor meer informatie zie www.epil.ch.
Namens Nederland is het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving (DSTS) een belangrijke drager van het project. De Nederlandse groep wordt begeleid door twee docenten van Hogeschool Inholland: dr. Stella van de Wetering en dr. Geertje de Vries. Ook nemen 2 studentes en 2 oud-studentes van de hogeschool deel aan het project. Nora Asrami, werkzaam voor het DSTS als onderzoekster, is de coördinator van het project.
In het voorjaar van 2011 werd de eerste studieweek gehouden in Zwitserland en het thema was: ‘Verschillende identiteiten – confrontaties tussen religieuze, culturele en sociale tradities’. Het thema van de week in Oostenrijk in het najaar 2011 was: ‘Historische gebeurtenissen en hedendaagse (multiculturele) realiteit’. De derde EPIL-week werd in mei 2012 gehouden in Bosnië-Herzegovina en het thema was ‘Conflict en de potentie voor pluralisme. Het gebruik en misbruik van religie’. De vierde EPIL-week werd gehouden in Huissen, Nederland, van 30 september tot en met 7 oktober 2012. Het thema van deze week was: ‘De uitdaging van migranten gemeenschappen. Herzien van de ‘integratie’.
Migranten en het ‘Nieuwe Wij’
De deelnemers uit de vijf deelnemende landen werden meegenomen in de geschiedenis van Nederland als migrantenland en de huidige context waarin wij leven. De openingslezing werd verzorgd door prof. dr. Manuela Kalsky, directeur van het Dominicaans Studiecentrum en oprichter van het project W!J waar de website Nieuwwij.nl onderdeel van is. Zij schetste de Nederlandse situatie en betoogde dat religieuze organisaties zoals kerken en islamitische geloofsgemeenschappen over hun eigen grenzen heen moeten kijken. Een ‘nieuw wij’ kan niet gedacht worden als een nieuwe eenheid, maar kan alleen gevonden worden als we radicaal in diversiteit leren denken.
Onder leiding van voormalig GroenLinks-politica Naima Azough was er halverwege de week een debat in de Nieuwe Liefde in Amsterdam (3 oktober 2012). Deelnemers aan dit debat waren mw. Andree van Es, wethouder in Amsterdam; dhr. Klaas van der Kamp, voorzitter van de Raad van Kerken in Nederland; dhr. Kursat Bal, vertegenwoordiger van het CMO, en Midden-Oosten deskundige Petra Stienen. Bij dit debat waren ongeveer tweehonderd gasten aanwezig, waaronder de veertig EPIL-deelnemers. Het gesprek ging over de plaats en de rol van Nederland in Europa en de wereld, integratie en migranten in de huidige samenleving, over het belang van verbindingen en over de betekenis van religie in een samenleving. Met name voor de niet-Nederlandse EPIL-deelnemers was dit een verrassende en interessante kennismaking met de Nederlandse cultuur.
Trialoog
Hoewel binnen het EPIL project de interreligieuze dialoog gevoerd wordt tussen vrouwen die zich op een of andere wijze verbonden voelen met de islam of het christendom, kreeg het Jodendom in deze Nederlandse module nadrukkelijk haar eigen plaats en rol. De recente oorlog en de huidige politieke spanningen tussen Libanon en Israël waren voelbaar in het debat tussen de Nederlandse rabbi in opleiding Ester Hugenholtz en de deelnemers vanuit Libanon. Dat EPIL een vredesproject is bleek uit de toenadering en de bereidheid van beide kanten in dit debat om te proberen elkaar te begrijpen zonder daarbij de eigen identiteit te verliezen. Ook in een bezoek aan de Portugese Synagoge te Amsterdam werden de geschiedenis en de hedendaagse situatie van het Jodendom in Nederland belicht.
(Inter-) religieuze dialoog
In het EPIL-project wordt op verschillende manieren dialoog gepraktiseerd en geoefend. Er zijn de formele lezingen en de verwerking ervan in kleine groepen en er zijn de informele gesprekken tussen de programma onderdelen door. In de dagelijkse interreligieuze vieringen wordt in verbondenheid spiritualiteit ervaren. Het gezamenlijk lezen van heilige teksten uit de Koran en uit de Bijbel is een oefening in respect en behoedzaamheid. Nieuw in deze Nederlandse module was de ervaring om dialoog te voeren op een ander niveau, het niveau van hart en lichaam, door de workshop ‘werken met lichaamstaal’ o.l.v. Riëtte Beurmanjer, en verschillende creatieve workshops.
Nederland door de ogen van een ander
Het was bijzonder om gastvrouw te zijn van ons eigen land. Kijkend door de ogen van niet-Nederlanders valt vooral op dat levensbeschouwing en religie zich in ons land steeds hebben te verstaan met de seculiere meerderheid. Het verlies van vanzelfsprekende, door religieuze zuilen gevormde, verbanden roept de vraag op nieuwe mogelijkheden en kansen voor verbondenheid. Deze nieuwe verbindingen kunnen alleen maar gevonden worden als er tegelijk respect en ruimte is voor verschil en individualiteit.
EPIL wil een bescheiden bijdrage leveren aan het met een ander samenleven, in vrede en met vreugde. Ook in Nederland. Door het leren ‘verstaan’ van de ander kan het ‘Nieuwe Wij’ dichterbij gebracht worden.
De Nederlandse EPIL-module is mede tot stand gekomen dankzij een financiële bijdrage van:
Commissie Projecten in Nederland, Kerk en Wereld, Oasefonds, Ambassade USA, Ursulinen van Bergen, Zrs. Van Julie Postel, Zrs. Van de Goddelijke Voorzienigheid, Maria Stroot Fonds en De Blauwe Moskee Slotervaart.
