Want op het eerste gezicht zou je het niet denken, maar de leiders in het Witte Huis worden beheerst door schaamte. Donald Trump schaamt zich omdat hij niet voldeed aan de verwachtingen van zijn vader. Ook schaamt hij zich omdat het hem nooit is gelukt om geaccepteerd te worden door de New-Yorkse elite. Ja, zozeer schaamt hij zich dat hij niet bij zichzelf naar binnen durft te kijken, bang als hij is ‘voor wat ik dan zie’, zoals hij tegen zijn biograaf zei. Maar wie vlucht voor de waarheid van zichzelf, leeft onherroepelijk in een leugen.
Zijn vicepresident J.D. Vance schaamt zich vanwege zijn armoedige achtergrond in de Appalachen, een bergketen in het oosten van de VS. Pinkstergelovigen houden er ‘in de naam van Jezus’ giftige slangen vast, om nog een beetje applaus te krijgen, een beetje gevoel van eigenwaarde: ‘Kijk mij eens!’ Af en toe wordt er íemand gebeten en moet met gillende sirene naar het ziekenhuis worden afgevoerd. Vance woont allang niet meer in de Appalachen, maar die donkere bergen zitten nog wel in hem.
Wie zich schaamt is zwak en kan daarom geen tegenspraak en kritiek verdragen. Je durft jezelf niet echt te laten zien maar verbergt je achter een of ander imago. Of, en dat kan ook, je vlucht in het andere uiterste van de schaamteloosheid en gaat schelden en schreeuwen. Dat laatste doen de president en vicepresident. Ze verbergen hun schaamte onder schaamteloos gedrag, vandaar dat het Witte Huis niet bloost. Dat mogen wij plaatsvervangend doen. Met kromme tenen kijken we toe hoe Trumps persvertegenwoordiger, een kruisje verbijsterd hangend aan haar hals, grove leugens de wereld in slingert.
Kleineren
Omdat ze zich beschaamd voelden door de moed en morele ruggengraat van de Oekraïense president Zelensky, vernederden Trump en Vance hem schaamteloos voor het oog van de camera’s. Hij moest klein gemaakt worden, even klein als zij zelf zijn. Jezus’ uitspraak ‘Bemin je naaste als jezelf’, veranderen ze in: ‘Verlaag je naaste als jezelf’.
Ook schamen Trump en Vance zich omdat, anders dan de VS, de Europese Unie de volwassen moed heeft gehad om al generaties lang voor ‘soft power’ te kiezen, in plaats van het pief-paf-poef van de Amerikanen. De EU kreeg daarvoor zelfs de Nobelprijs voor de Vrede. Vandaar dat Trump, die zelf die prijs begeert, Europa schaamteloos kleineert. Maar terwijl Vance in München de Europese landen verweet dat ze weinig vrijheid van meningsuiting hebben, verbiedt het Witte Huis de toegang aan persbureaus die het wagen om een andere mening te hebben dan de regering.
Diepte roept tot diepte, zegt de psalmdichter – en onbeschaamdheid tot onbeschaamdheid, kunnen we toevoegen. Al jaren lapt de Russische president Poetin schaamteloos de internationale afspraken aan zijn bloedige laars. Geen wonder dat Trump en Vance zich onweerstaanbaar tot hem voelen aangetrokken. Dolend in de donkere bergen van hun schaamte, willen ze hem als een giftige slang vasthouden om dan te trompetteren: ‘Kijk ons eens!’
Het wachten is op de beet.
