Als ik in de winkel voor een overhemd bezwijk, weet ik vaak niet zeker of dat niet door kinderen in Azië is gemaakt. Fabrikanten stoppen bewust meer suiker en zout in het eten dan goed voor ons is. Half Nederland lijdt aan overgewicht. En zonder de op winst beluste wapenfabrikanten (de ‘masters of war’ van Bob Dylan) had de strijd in Afghanistan geen twintig jaar geduurd. Maar in de verslaggeving blijven die onzichtbaar.
De ongrijpbare machten zijn in het Nieuwe Testament een belangrijk thema. ‘Onze strijd is niet tegen mensen maar tegen de heersers en de machten van de duisternis’, zegt de brief aan de Efeziërs (6,12). De wapenindustrie, de voedselgiganten, de ‘onzichtbare hand’ van de vrije markt beheersen onze wereld. Ze leiden een eigen leven waarvoor niemand verantwoordelijk lijkt te zijn, zodat ze iets demonisch hebben. Vandaag doen ze aan op hol geslagen robotten denken.
De macht van het slachtoffer
Wat is eigenlijk de kracht van de ‘machten’? Hun onzichtbaarheid. Daardoor onttrekken ze zich aan alle, ook democratische, controle. Het Nieuwe Testament zegt dan ook dat God zich ontdoet van de machten door ‘hen openlijk te schande maken en in Christus over hen te triomferen’ (Kolossenzen 2,15). Met Jezus hingen de Romeinse machten die hem onschuldig veroordeelden aan de schandpaal. Gods macht is de macht van het slachtoffer. Dat ontmaskert hen en stelt hen ten toon, waardoor ze hun onzichtbare greep op ons verliezen.
Daarom hangt er in elke kerk een kruis, het kruis van het slachtoffer. Maar de machten stoppen helaas niet bij de kerkdeur. Zelfs het kruis kan ingekapseld worden en onschadelijk gemaakt. Veel kinderen zijn in de katholieke kerk misbruikt – soms letterlijk onder datzelfde kruis. Het krijgt zijn kritische kracht pas terug als de slachtoffers serieus worden genomen, zoals we de laatste jaren zien gebeuren.
Datzelfde kruis schuurt ook in het leed van de slachtoffers van de toeslagenaffaire, van de gaswinning in Groningen, van mensen die geen woning kunnen vinden, van zieltogende vluchtelingen in AZC’s. Door hun schreeuw worden de machten ‘openlijk te schande gemaakt’ en uiteindelijk (maar dat kan wel even duren) overwonnen.
Zou dit de reden zijn waarom de kabinetsformatie zo traag verloopt? De heersende machten hebben geen belang bij een nieuw kabinet dat de slachtoffers van hun beleid serieus neemt. Daarom wordt Nederland nu door een dood kabinet het nieuwe parlementaire jaar in getrokken. Dat maakt slachtoffers van ons allemaal.
Let op: ons land zal één grote schreeuw worden.
ja, laat ‘de heersende machten’ dát nu eindelijk eens gaan DOEN: de slachtoffers van hun beleid serieus nemen. En wel NU, en niet pas over 75 jaar met een verhaal komen, over ‘hoe erg het ’toen’ toch allemaal was.