Want er is leven, er is leven na de dood

De persiflage van Freek de Jonge

In vrijwel alle religies is er sprake van leven na de dood. Sterker nog, daar is alles om begonnen. Dat je in het  Germaanse walhalla komt. De Egyptische velden van riet. Het oud Griekse elysium. De indiaanse eeuwige jachtvelden. De Afrikaanse orun rere: goede hemel. Et cetera.

Het Oude Testament kent deze voorstellingen niet en het aanvankelijke christendom evenmin. Het geloof in opstanding vindt zijn oorsprong niet in religieuze speculaties maar in het vertrouwen op de scheppingskracht van een rechtvaardige God: de gerechtigheid van God zal de beul niet het laatste woord geven en de martelaren niet in de dood laten.

Van lieverlee echter is in dat opstandingsgeloof ruimte gekomen voor de voorstelling van een hemel waar de zielen van de gestorvenen terecht komen. Deze ‘christelijke hemel’ is steeds meer gaan lijken op een walhalla. De mens heeft er blijkbaar behoefte aan om zich een bestaan voor te stellen in het verlengde van zijn aardse bestaan.

Een bruine kroeg in een andere dimensie…

Het moet dit geloof in een naadloze overgang zijn geweest dat Freek de Jonge heeft geïnspireerd tot zijn beroemde meezinger. Leef er maar roekeloos op los, neem gerust alle mogelijke idiote risico’s “want er is leven, er is leven na de dood.”

Een persiflage op een nogal primitief hemelgeloof.

Het verlangen van Kluun

Intussen is het verlangen dat eraan ten grondslag ligt legitiem. Namelijk ingegeven door liefde. Wellicht om die reden wordt het bestaan van een hiernamaals belangrijker gevonden dan het bestaan van God. Toen Gerrit Manenschijn zijn boek God is zo groot dat hij niet hoeft te bestaan had gepubliceerd, werd hij niet aangevallen op de ontmanteling van God en dogma’s maar op het feit dat hij korte metten had gemaakt met het hiernamaals.

De mensen voelden zich bestolen.

Zo is het vast ook niet toevallig dat Eindeloos bewustzijn van Pim van Lommel, over bijna dood-ervaringen, een bestseller wordt juist in een tijd dat het klassieke hemelgeloof steeds meer tanende is. Hebben we in een onttoverde wereld toch nog zicht op een soort hemel, nu zelfs “wetenschappelijk aangetoond”.

Nogmaals, een legitiem menselijk verlangen.

Een aangrijpend staaltje van dat verlangen vond ik in weer een andere bestseller. Die van Kluun: Komt een vrouw bij de dokter. Zijn doodzieke geliefde, Carmen, neemt afscheid van hun dochtertje Luna:

“Carmen zal Luna nooit meer zien. God, laat er alsjeblieft een hemel zijn waar ze elkaar weer zullen zien.

Alsjeblieft.

Alsjeblieft.

Alsjeblieft, God.”

De wijsheid van Isabel Allende

Zou hij gehoor vinden, die smeekbede van Kluun? Zouden wij onze geliefde doden, zeker als die te jong en wreed van ons weggenomen zijn, weer kunnen zien, herkennen en omarmen? Ik sluit niets uit. Want wij weten niet. Er wordt over het algemeen veel te stellig gedaan over dit soort vragen. Ik laat het open.

Het liefst luister ik naar mensen die op dit gebied het ergste hebben meegemaakt. Zoals de Chileense schrijfster Isabel Allende die haar dochter Paula verloor. In interviews vertelde ze over de mysterieuze aanwezigheid van Paula:

“Ik voel haar en ze openbaart zich op vele manieren.”

Tegelijk is ze voorzichtig en realistisch in haar individuele verwachtingen:

“Ik geloof niet dat mijn ziel iets belangrijks is. Ik geloof dat er iets veel grootser is dat veel belangrijker is. Iets wat alles bevat. Ik zal na mijn dood Paula niet herkennen als mijn dochter. Maar ik geloof wel dat haar geest en de mijne met elkaar in verbinding staan, doordat we onderdeel zijn van een groter geheel. En elkaar liefhebben, maar niet als ego, niet als individu.

Het geeft me een heel bevrijd gevoel. Als je beseft dat je een grens overgaat waar je geen persoonlijkheid bent, waar geen ego is, geen herinnering. Niets… alleen een andere hoedanigheid, waarin iedereen en alles samenkomt.”

Of, zoals ik het zag in de ontroerende overlijdensadvertentie van een oud-collega:

“Ze is daar waar wij allen uit voortkomen en ook weer volledig Eén zullen zijn.”

Er is liefde na de dood – dat is Pasen.