Sinds enkele jaren heb ik de eer de Joodse bijdrage aan deze bijeenkomst te mogen leveren. Soms werd mij gevraagd een gedicht voor te dragen, dit jaar mocht ik zelf een tekst samenstellen. Omdat wij als voordragers behoorlijk vrij worden gelaten in onze bijdrage zie je altijd een grote diversiteit aan bijdragen voorbijkomen. Hindoeïstische dansen, boeddhistische meditatie, christelijke musicals, allemaal zijn ze al een keer de revue gepasseerd.

Ook het thema leiderschap is op meerdere manieren te interpreteren. Een terugkerend thema van de avond was echter de groeiende polarisatie en de rol die leiders hierin kunnen nemen. Ingrid Thijssen, voorzitter van VNO/NCW, riep op tot vergeving waardoor er meer ruimte is voor gesprek. Bikram Lalbahadoersing benadrukte dat er een groeiend gebrek is aan inspirerend leiderschap en dat je dat terugziet in de samenleving. Hij riep op tot verbindende teksten en zelfreflectie van de leiders.
Ik richtte mij in mijn bijdrage vooral op wat wij kunnen leren van de leiders in onze traditie. Ik las hierbij de volgende tekst voor:

Toen mij gevraagd werd na te denken over leiders in het Jodendom kwamen er meteen veel vragen bij mij op. Wat is een leider? Zijn het koningen zoals David, spirituele leiders zoals Aaron, de broer van Moses, of moedige vrouwen zoals koningin Esther die ons volk redde van Haman? Elk van hen heeft ons iets te leren. En misschien nog wel meer door hun fouten dan door hun successen. Wat is de boodschap die ik jullie wil meegeven?

In de vierduizend jaar dat het Joodse volk bestaat zijn er talloze leiders geweest, elk met hun eigen sterke kanten maar ook hun zwaktes. Laten we beginnen met David. David, een herdersjongen die koning werd, dichter, krijger, en – laten we eerlijk zijn – ook een man die niet altijd de juiste keuzes maakte. Hij stuurde zijn legerleider de dood in om Batsheva voor zichzelf te winnen. Een onvergeeflijke daad, zou je denken. Maar toch is het dezelfde David van wie wij geloven dat onze verlosser zal afstammen. Waarom? Omdat David, ondanks zijn fouten, zich kwetsbaar opstelde en vergeving zocht. Hij laat ons zien dat leiderschap niet betekent dat je perfect bent, maar dat je bereid bent je fouten te erkennen en ervan te leren.

En dan is daar Mozes. Mozes, de man die het volk uit Egypte leidde, die met God sprak op de berg Sinaï. Mozes, vaak gezien als de grootse joodse leider, mocht zelf het heilige land niet in omdat hij ongehoorzaam was geweest aan God en zijn geduld zelfs had verloren. Toch wensen wij elkaar bij de verjaardag toe dat wij 120 mogen worden. De leeftijd die Mozes heeft mogen bereiken. Niet omdat hij foutloos was, maar omdat hij ondanks zijn falen op zijn oude dag nog probeerde de jongere generaties te inspireren. Hij probeerde de religieuze wetten te vertalen naar de sociale context van die tijd. Hij raakte niet gedesillusioneerd, maar probeerde zijn nieuwe rol te vinden. Wat kunnen wij leiders leren van onze teksten? Als je hiervoor naar onze heilige teksten kijkt vallen er een paar dingen op. Allereerst kunnen de grootste leiders de fouten van een ander vergeven. Een mooi voorbeeld hiervan is Mozes die God vraagt om vergeving voor zijn zus Mirjam. Dit nadat zij juist gestraft was voor het zwartmaken van zijn vrouw. Door haar oprechte inkeer vergaf hij haar. Vergeving is een kernwaarde in leiderschap. Het laat zien datje groter kunt zijn dan je eigen gekwetstheid.

Daarnaast is een vorm van nederigheid ook belangrijk. Het is als leider vaak makkelijk om te denken dat jij de waarheid in pacht hebt. Dat jij degene bent die alles het beste weet, Zeker als je omringt bent met jaknikkers. Stelt u zich koning Salomon voor: een man van ongekende wijsheid, geroemd om zijn oordelen. Maar ook hij raakte verblind door macht en rijkdom. Zijn verlangen om meer te hebben leidde tot hoge belastingen en dwangarbeid, wat uiteindelijk het koninkrijk uiteen deed vallen. Nederigheid betekent erkennen dat je niet alles weet en openstaan voor anderen. Zonder dat, raak je de verbinding kwijt. Een prachtig advies vinden we in een tekst uit de eerste eeuwen van de gebruikelijke jaartelling: Pirkei Avot, Spreuken van de Vaderen: “een plek waar geen leiders zijn, wees zelf een leider”. Het betekent: neem verantwoordelijkheid. Wacht niet tot iemand anders opstaat. Wees degene die het verschil maakt, hoe klein ook. Leiderschap begint bij jezelf. En nu, tot slot, wil ik u meenemen naar de woorden van de profeet Jesaja. Iedere week lezen wij deze tekst in de synagoge. Hij droomde van een wereld waarin “geen volk tegen een ander volk de wapens zal opnemen, en niemand meer voor oorlog zal worden opgeleid”. Stel u die wereld eens voor. Een wereld van vrede, waarin leiders niet streven naar macht, maar naar verbinding. Dat is de visie die ons inspireert.

Laten we samen werken aan die toekomst. Laten we leiders zijn, ieder op onze eigen manier, geleid door de lessen van onze geschiedenis en onze teksten. Mogen we de kracht vinden om fouten te erkennen, te vergeven, en nederig te blijven. En bovenal, mogen we bijdragen aan een wereld waarin vrede en rechtvaardigheid heersen.

Aan het einde van de avond ging prinses Beatrix met mij en andere jongeren het gesprek aan over leiderschap en welke rol jongeren hierbij kunnen vervullen. Heel mooi om haar interesse in het onderwerp te zien. Ondanks tijdsdruk nam ze uitgebreid de moeite om naar ons te luisteren en door te vragen. Wederom een heel bijzonder en inspirerende avond. Ik kijk nu al uit naar de volgende!

Lees ook

hilst

Video: Is er een kloof tussen religie en samenleving?

Afgelopen maandag kwamen religieuze en levensbeschouwelijke leiders in Tivoli in Utrecht…

Anna-Maria van Hilst

Anne-Maria van Hilst

Historicus

Anne-Maria van Hilst heeft Geschiedenis, Hebreeuws en Sociale geschiedenis aan de UvA gestudeerd. Binnen beide Bachelors heeft zij zich …
Profiel-pagina
Nog geen reactie — begin het gesprek.