Wil de echte Nederlander opstaan?

Ik vroeg haar waarom ze de Surinamers ook tot een homogene groep rekent. Immers, spreek je dan over de Indiaanse Surinamer, de oorspronkelijke bewoners van dat land? Of spreek je over de Creoolse Surinamer met roots in Afrika die tijdens de slavernij periode naar Suriname zijn verscheept? Of spreek je over de Hindoestaanse Surinamer met roots in India die tijdens de koloniale periode naar Suriname zijn verscheept? Of over de Chinese of Javaanse Surinamer met roots in China respectievelijk Java? Of spreek je over de ‘boeroes’, nazaten van Nederlandse boeren? Als je de Surinamer (een verre van homogene groep) gaat vergelijken met de Marokkaan of Turk (een homogene groep), ben je dan geen appels met peren aan het vergelijken? Of rijst met couscous? Of een gele banaan met een bakbanaan; nu we het toch over Suriname hebben, volgens sommigen een bananenrepubiek? Haar antwoord deed mij de mond snoeren: “Dat zijn nu eenmaal de beperkingen van wetenschappelijk onderzoek; je moet het onderzoek ergens afbakenen”. Ik vermoed dat de onderzoekster in kwestie mij niet goed had begrepen. Echter, ik denk ook niet dat ze haar onderzoek omwille van één kritische hindoe zou aanpassen. Dus ik dronk mijn glas leeg en wenste haar veel succes met haar onderzoek.

Voordat de lezer mij mogelijk ook niet begrijpt: wat ik met dit voorbeeld wil zeggen is dat ik een groot voorstander ben van onderzoek naar andere culturen. Immers: alleen zo kan wetenschap verder groeien. Maar als we het multiculturele en –religieuze landschap in Nederland dat bijna een halve eeuw bestaat, niet adequaat in ogenschouw nemen, dan vraag ik mij af of we ooit zullen komen tot een geslaagde multiculturele samenleving. Met andere woorden: tot een harmonieus nieuw wij-landschap.

Mijn advies aan de onderzoekster aan het VUMC maar eigenlijk aan iedereen die zich als speler begeeft in dat multiculturele veld: wordt eerst cultureel competent zodat je met je onderzoek informatie verstrekt waarbij je Nederland ziet als een samenleving die best goed op weg is om tot een geslaagde, harmonieuze multiculturele samenleving te komen. Bij hetzelfde symposium werd uitgelegd wat je onder cultureel competent verstaat. Cultural awareness, cultural knowledge en cultural sensitivity (cultureel bewustzijn, culturele kennis en culturele sensitiviteit) maken iemand cultureel competent.

Het is mijn stellige overtuiging dat het op zijn minst nóg een halve eeuw zal duren voordat we in Nederland een nieuw wij kunnen creëren waarin recht wordt gedaan aan alle Nederlanders die in Nederland woonachtig zijn. Of ze van oorsprong Afrikaan, Aziaat, Turk of Marokkaan zijn, is mij om het even. Optimistischer verwoord: als de integratie van de blanke Nederlander in het multiculturele Nederland van vandaag en morgen geoptimaliseerd wordt door culturele competentie, dan is ook mijn stellige overtuiging dat we binnen enkele jaren een geslaagd en harmonieus nieuw wij-landschap in Nederland kunnen vormen.

Laat ik deze column afsluiten met een persoonlijke noot door u een vraag te stellen die hopelijk iets zegt over úw culturele competentie. Ik ben een Hindoestaan die het hindoeïsme belijdt (m.a.w. een hindoe), geboren in Suriname toen dat land nog een kolonie van Nederland was, dus op Nederlands overzees grondgebied. Vanwege dat koloniale verleden zijn zowel ik, als mijn ouders en grootouders geboren met een Nederlandse nationaliteit. Vóór de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 verhuisde ik naar Nederland en reisde af met een Nederlands paspoort dat ik van origine heb. Ben ik een Surinamer, een Nederlander, een Hindoestaan, een hindoe, een allochtoon, een immigrant, een minderheid, een medelander of…? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk en het is wat mij betreft ook een open vraag. Ik ben benieuwd naar uw reactie.