Wortelen kan alleen wie niet geworteld is

Maar wie is in hemelsnaam Peerke Donders en waarom is er een film over hem gemaakt? Wel, Peerke – Petrus, Peter – Donders was een katholieke missionaris. Hij werd in 1809 geboren in een straatarm hoekje van Tilburg en overleed in 1887 in Suriname. In die voormalige Nederlandse kolonie bekommerde hij zich 45 jaar lang hartstochtelijk om slaven en melaatsen. Peerke Donders was geen hervormer of intellectueel. Peerke liet geen boeken of grootste plannen na. Maar hij protesteerde wel bij de eigenaars van de slaven wanneer deze hen af lieten ranselen. En hij leefde in bittere armoede met zijn melaatsen, vanuit Paramaribo voor eeuwig verbannen naar het oerwoud. Hij waste hun wonden, troostte hen en hield hen stevig vast op het moment van hun overlijden.

In Suriname is Peerke een held en in Tilburg is hij dat niet minder. Dit jaar is het 200 jaar geleden dat Peerke werd geboren en dat werd onlangs stevig gevierd. Nu had de volksheld al een gereconstrueerd geboortehuis, een processiepark, een Peerke Donders-eet & feestcafe en een standbeeld in het Wilhelminapark. Afgelopen maand kreeg hij ook een eigen museum – Het Peerke Donderspaviljoen van de Naastenliefde – en een jaarlijks terugkerende Peerke Donders-lezing. En nu is er dus ook een mooie film, gemaakt door Ellen van Kempen en Peerke’s naamgenoot Lout Donders.

Ultieme kijkcijfers zal het docudrama niet halen. Maar ik heb ook niet de indruk dat de makers daarop uit zijn. De film is welbewust traag, de muziek diep en dreigend. De opnames van de Commewijnerivier en de oude leprakolonies zijn verstild en die uit de Tilburgse kerken warm en barok. De berichten van de melaatsen die ziek en verstoten in de jungle werden achtergelaten, doen ook anderhalve eeuw later nog pijn. ‘Peerke Donders. Zijn leven, zijn brieven’ is een weldadige en troostende film. Te weldadig en te troostend misschien voor een razend medium als televisie.

En ik zat in Cinecitta en voelde me plots, en wellicht voor het eerst, Tilburger. Niet omdat ik me mee liet nemen naar het Tilburg van de 19de eeuw, maar omdat de film mijn stad als vanzelfsprekend verliet. Omdat Tilburg werd verbonden met een plek aan de andere kant van de wereld. Omdat de Tilburger Peerke Donders geen verschil maakte. Omdat voor hem mensen nu eenmaal mensen waren, omdat onrecht overal ter wereld onrecht is en pijn overal pijn. Ik voelde me Tilburger, omdat voor de grootste Tilburger aller Tilburgers de wereld bij Tilburg niet ophield.