Özdil slaat spijkers met koppen wanneer hij een citaat van de Zuid-Afrikaanse politicus Hendrik Verwoerd, een van de architecten van de Apartheid, over Apartheid naast een citaat legt van Rinus Penninx, een Nederlandse hoogleraar die een van de architecten was het van multiculturalisme in ons land. Het citaat van Verwoerd luidt als volgt:
“Ons beleid […] is een beleid dat accepteert dat er verschillen zijn tussen mensen. Omdat deze verschillen bestaan moet je ze erkennen. Verschil moet je vieren. Tegelijkertijd kun je naast elkaar leven en elkaar helpen. En de beste manier om dat te doen is je te gedragen net zoals goede buren altijd doen. Jezelf niet opdringen aan de ander als de ander dat niet wil.”
En het onderstaande is het citaat van Penninx:
“Parallelle gemeenschappen zijn geen negatief verschijnsel […] Elke samenleving bestaat […] uit allerlei groepen die anders zijn. Waar integratie om moet gaan is de manier waarop groepen in de samenleving zitten, of dat functioneel behoorlijk werkt […] Dat is een gezond integratiebegrip, zoals dat in de jaren tachtig het geval was met het minderhedenbeleid. […] Dus zorgen dat nieuwkomers op de arbeidsmarkt terechtkomen en een inkomen hebben, dat ze in het onderwijs goed aan de bak komen.”
We zien hier een aantal duidelijke overeenkomsten tussen het Apartheidsdenken van Verwoerd en het multiculturalisme van Penninx. Özdil benoemt deze dan ook terecht. Beiden gaan uit van meerdere culturen in een land, wat het land een multiculturele samenleving maakt. De verschillen tussen deze culturen moeten daarbij eerder gestimuleerd worden dan dat er gezocht dient te worden naar overeenkomsten. In de samenlevingen die beide denkers voor ogen hebben leven mensen apart van elkaar, in plaats van met elkaar. Dit wordt niet als een probleem gezien, het is iets wat gevierd en gestimuleerd moet worden, zolang eenieder maar een plekje heeft en een ander niet tot last is.
Zowel Verwoerd als Penninx pleiten voor een multiculturele samenleving, waar sprake is van verschillende gemeenschappen die naast elkaar leven. Dat naast elkaar leven niet hetzelfde is als samenleven is waarschijnlijk niet iets wat hen ontgaan is, maar eerder iets wat zij onwenselijk achten. Segregatie is het logische gevolg van een dergelijke multiculturele samenleving. Segregatie is in een dergelijke samenleving dan ook geen probleem, zolang ‘de Ander’ geen overlast veroorzaakt. Assimilatie wordt niet wenselijk geacht in een dergelijke samenleving , want dat betekent immers dat die Ander zijn eigenheid verliest, en dat mensen te veel op elkaar gaan lijken.
Özdil is uiterst kritisch op deze manier van denken. Hij wijst het multiculturalisme keihard af, en pleit voor een samenleving, en geen ‘naast-elkaar-leving’. Hij staat voor een maatschappij waarin individuen en groep met elkaar samenleven, en waar segregatie tegengegaan wordt. Een land waarin burgers met diverse achtergronden elkaar niet als de Ander, maar als medeburgers zien. Een maatschappij waarin niet afkomst, maar in hoeverre je je identificeert met je land bepaalt in hoeverre jouw burgerschap erkend wordt. Een samenleving die assimilatie niet afwijst of zelfs tegengaat, maar hiervoor openstaat.
Dit is Nederland, het vaderland van Zihni Özdil. En een dergelijk Nederland is een nastrevenswaardig ideaal. Het is een ideaal dat een progressief alternatief vormt voor het multiculturalisme. En het zou de multiculturalisten sieren wanneer ze dan ook open zouden staan voor alternatieven voor het multiculturalisme. Het multiculturalisme, een vorm van progressief apartheidsdenken, is van haar voetstuk gevallen. Het is tijd dat we als maatschappij, en dan met name het progressieve deel van deze maatschappij, dit erkennen en het multiculturele hoofdstuk afsluiten, om samen te werken aan een nieuw soort samenleving. En het Nederland dat Zihni Özdil voor ogen heeft kan daarbij functioneren als een stip aan de horizon.
Zihni özdil gebruikt de literaire strategie van de hyperbool om aandacht te trekken en die aandacht te vestigen op wat hij werkelijk wil zeggen.
Zou hij werkelijk pleiten voor het volledig doorsnijden van de banden tussen nazaten van migranten en degenen die hen de afgelopen tientallen jaren hebben beschermd en gesteund? Ik snap zijn wens om het debat over de positie van migranten en hun nazaten naar een andere fase te laten evolueren.
Ik zie twee inhoudelijke problemen. Ten eerste is het ‘multiculturele denken’ op groepsniveau allang afgeschaft, afgedaan, weg. Al jaaaaaaaaaaaren. We hebben het over hyperdiversiteit op het niveau van het individu. Links is al heel lang niet langer van het multiculturele als denkvorm. Het is kwade trouw om deze beschuldiging te blijven herhalen. Het multiculturalisme is een vondst die al jaren vooral door the likes of CDA, CU en dergelijke wordt gebruikt, om de belangen van hun eigen groepen veilig te stellen door de belangen van anderen in groepsverband te formuleren.
Iets anders is dat het gebruikelijk is voor vele minderheidsgroepen om zich op hun kenmerk te organiseren en als organisaties aan de bel te trekken, bij de gemeente, de provincie en het rijk. Dat zorgt voor beleidsmatig groepsdenken. Dit is een weg met tweerichtingsverkeer en het zou goed zijn als de bezem daar dan ook eens doorheen ging.
Ten tweede: ik meen te begrijpen wat özdil bedoelt. Hij wil af van al die schotten, al dat sesegregeer op basis van etniciteit en religie van (groot)ouders. Helemaal mee eens. Maar: be careful what you wish for. De Zamboni die de segregatie moet wegslijpen, slijpt ook alle beleidsruimte weg waar je als leden van een minderheidsgemeenschap misschien behoefte aan hebt. Aan die woongroep voor Chinese ouderen, aan die subsidie voor een Slavernijherdenking, aan een tolk in het ziekenhuis. Niet iedereen is even toegerust om de Nederlandse maatschappij te tackelen. Weet wat je weggooit, want de meerderheid, die etnische Nederlander, de grote meute die zichzelf als natuurlijke eigenaar van alle instituties beschouwt, die zal nooit uit zichzelf ruimte scheppen voor diversiteit, als het niet moet. Als het niet afgedwongen wordt, met de wet in de hand.
Als Penninx zegt: ‘Elke samenleving bestaat […] uit allerlei groepen die anders zijn’, dan is dat precies het tegenovergestelde van apartheid. Apartheid wijst elke groep die ‘anders is’ een eigen samenleving toe. De apartheid viert de multiculturaliteit met discriminerende wetten, en in ghetto’s en thuislanden, maar vooral niet in de witte samenleving en het witte territorium. Als Verwoerd het heeft over goede buren, heeft hij het over buur‘landen’. Ik raad de heren Gelen en Özdil wat elementaire literatuur over de apartheid na, al is het maar https://nl.wikipedia.org/wiki/Apartheid
Er valt genoeg af te dingen op wat indertijd de multiculturele samenleving werd genoemd zonder idiote vergelijkingen te maken.