Tijdens de afgelopen vastenmaand Ramadan organiseerde de stichting Su-Shi Intrafaith Dialogue alweer de derde iftar sinds haar oprichting. Ik heb toen meegedaan aan een paneldiscussie en hield daarbij een kort betoog over ‘de zin en onzin van de (intrareligieuze) dialoog’.
Waarom is de intrareligieuze dialoog onder moslims nuttig? Het spreekt voor zich dat het in het algemeen goed is om de dialoog aan te gaan met anderen, omdat daarmee vooroordelen teniet gedaan worden. Onbekend maakt immers onbemind. Wat de moslimgemeenschap(pen) betreft kan (interne) dialoog mogelijk voorkomen dat sektarisme vanuit het buitenland overslaat naar Nederland.
Daarmee is nog niet gezegd dat bekend automatisch ook bemind maakt. Selectieve bekendheid met de ander of selectieve bekendheid met religieuze bronnen van de ander kan vooroordelen juist versterken, en is soms gevaarlijker dan totale onbekendheid. Ten tweede spelen bij het sektarisme vaak sociale en politieke factoren een belangrijkere rol dan religieuze factoren. Samenwerking tussen soennieten en sjiieten is in sommige gebieden in het Midden-Oosten eerder uitzondering dan regel.
Toch is de Su-Shi dialoog broodnodig omdat deze vooroordelen kan weghelpen, die gebruikt kunnen worden om eventuele spanningen aan te wakkeren of te vergroten in naam van de islam. Als je in tijden van vrede mét elkaar communiceert in plaats van óver elkaar leer je elkaar beter kennen. Je leert elkaar ook te vertrouwen, elkaar als gelijkwaardige partners te zien en elkaar te waarderen. Dialoog maakt het dan eenvoudiger om contact met elkaar te leggen wanneer meningsverschillen aan het licht komen, om deze uit te praten of te accepteren (agree to disagree), zodat deze niet misbruikt kunnen worden om verdeeldheid te zaaien of voor politiek gewin. En wanneer er spanningen dreigen te ontstaan kunnen de dialoogpartners samen tegen verdeeldheid en ontmenselijking van de ander optrekken.
Behalve spanningen vanuit het buitenland die kunnen overslaan, hebben moslims in Nederland ook te maken met het feit dat ze een minderheid vormen in een land met een anti-islam klimaat. Bepaalde spelers in Nederland hebben er belang bij dat Nederlandse moslims verdeeld raken, zodat moslims vervolgens tegen elkaar uitgespeeld kunnen worden. In dit licht bezien is het van belang dat moslims solidair zijn met elkaar, samen voor hun rechten opkomen en samen optrekken tegen discriminatie en uitsluiting.
De Su-Shi dialoog is kortom zinvol en broodnodig in de strijd tegen sektarisme, maar zij is ook zinvol in de strijd tegen islamofobie. Zodat samen (en met anderen) één front tegen haat, discriminatie en andere uitingen van onrecht gevormd kan worden.
In deel 2 geef ik een uitgebreide beschouwing over de gevaren die op de loer liggen in de intrareligieuze dialoog.
