Een nieuwe jaar begint meestal met goede voornemens: eindelijk eens al die spullen op zolder opruimen. Maar wat doen we weg en wat houden we? Wat heeft waarde en welke waarde? Soms, wanneer mensen er niet meer zijn hebben we gelukkig hun nagelaten spullen nog, en als die er niet meer zijn onze herinneringen…
Af en toe komt alles samen. Daar kwam ik op, omdat op een avond bij ondergaande zon, het licht ineens viel op het Mariabeeld dat op mijn bureau staat. Een Hummelbeeld, maar dan 25 centimeter hoog. Meestal zijn het lievige beeldjes, maar dit beeld heeft door zijn grootte en zachte oude kleuren een andere uitstraling. Terwijl ik gefascineerd naar de lichtval en daardoor opnieuw naar het beeld keek, zag ik ineens mijn oude tante voor me, van wie mijn moeder het beeld ooit kreeg. Haar man had in de jaren dertig een veilinghuis, waar hij het waarschijnlijk ooit voor mijn tante uit een veiling haalde. Waarom? Ik weet het niet. Het leverde wel een wonderlijke combinatie op, deze tante als dochter van een Pools-joodse vader, maar Luthers opgevoed in Duitsland, mét een Mariabeeld in haar huis. Ze heeft het altijd bewaard en doorgegeven. Ik zal het nooit te weten komen, maar het moet voor haar echt een bijzondere waarde gehad hebben. En dat heeft het beeld voor mij nu ook.
Spullen leven langer dan mensen. Huizen blijven eeuwen overeind. Een schilderij wordt van oma op kind op kleinkind meeverhuisd. Een glas uit eind 16e eeuw staat onbeschadigd jaren in een gewone kast. Zulke voorwerpen zijn soms veel geld waard of een paar euro, maar dikwijls hebben ze een andere waarde, een emotionele waarde, bijvoorbeeld vanuit de familietraditie. Welke en hoeveel voorwerpen in onze huizen zouden zo’n waarde hebben? En hoeveel spullen zonder betekenis kunnen dan eigenlijk weg?
Een tijd geleden werd bij Kunst en Kitsch een glas ter beoordeling aangeboden. Het glas was helemaal gaaf en er zaten kleine maskertjes op. De maker en periode konden toen zo daaruit afgeleid worden: het was een ‘hensbeker’ uit Antwerpen uit 1599, gemaakt voor een huwelijk in Friesland. Vooral vielen toen echter de onhandig ingekraste namen op die het glas aan de bovenkant bedekken. Je kon zo zien dat het een oud glas is en misschien ook wel veel waard. Nou, dat bleek 85.000 euro te zijn! Maar dat was niet de echte waarde.
Het is een huwelijksglas. De 22 namen op het glas, van de aanwezigen bij het huwelijk, roepen een heel verhaal op. Verbindingslijnen tussen adellijke Friese families worden zichtbaar, van wie nu portretten her en der in het Fries Museum in Leeuwarden hangen.
Lucebert dichtte ooit: Alles van waarde is weerloos, maar dat is niet altijd zo. Soms kan aan de hand van een zorgvuldig bewaard voorwerp een heel verhaal verteld worden en raken voorwerp en verhalen en zelfs mensen in een nieuwe betekenis met elkaar verbonden. De geschiedenis van een bruidspaar met bruiloftsgasten licht hier ineens op via dit wijnglas. Iedereen heeft dat glas toen in de hand heeft genomen om op hun huwelijk te proosten. Zo kunnen wij 421 jaar later die bruiloft met haar gasten voor ons zien. Een glas met waarde.
Tijdens het opruimen kun je je afvragen: wat heeft en houdt voor mij nu echt zijn waarde? Waarin licht mijn en ons gezamenlijke levensverhaal helder op?
