In de slotsessie werd door gespreksleider Kathleen Ferrier, onder meer voorzitter van de nationale UNESCO-commissie, gevraagd welke problemen het meest in de diverse workshops besproken waren. Niet onverwacht bleek dat het verloop van de oudere vrijwilligers en het gebrek aan jongere vrijwilligers. Welke interesses hebben jongere mensen en met welke problemen kampen ze? Dat was vervolgens de discussievraag. Hoe krijgen we jongere mensen als vrijwillig medewerker naar de Wereldwinkel? Met die vraag gingen de deelnemers naar huis.
Ik was erbij en dacht mee over deze vraag. Tijdens het gesprek kwam naar voren dat klimaat het grote thema is. Elke twintiger en dertiger realiseert zich dat er een grote kans is dat hij of zij later met klimaatproblemen te maken krijgt. Verder spelen gebrek aan huisvesting, de groeiende kloof tussen rijk en arm, eenzaamheid en het gebrek aan zingeving. Die laatste twee punten werden wel genoemd, maar tijdens het gesprek was geen tijd om daar uitgebreid op in te gaan. Daarom doe ik dat nu.
De huidige doorsnee vrijwilliger in de leeftijd van 55 tot 70-plus komt uit een tijd van doorbraken en hoop. Zo kwam er een einde aan de apartheid, aan veel dictaturen in Latijns-Amerika, er waren massale anti-kernwapen demonstraties in 1981 en 1983, het einde van de Koude Oorlog kwam en de val van de Berlijnse muur in 1989. De inval door de VS in Irak in 1991 en de daarop volgende golfoorlogen maakten een einde aan deze korte tijd van hoop. En er was meer. Het politieke tij keerde. De kerken waren al deels leeggelopen en de christendemocratie en de sociaaldemocratie verkruimelden.
Nu kun je verschillend aankijken tegen deze instituten, feit is dat zij zorg voor de gemeenschap hoog in het vaandel hadden staan. Wat we er voor terug kregen was het op het individu gerichte liberalisme. Nu had het klassieke liberalisme nog wel een sociale component, maar dat veranderde eind jaren tachtig bij de opkomst van het neoliberalisme. De verzorgingsstaat werd afgebroken, subsidies voor derdewereldorganisaties, waaronder de wereldwinkels, werden beëindigd en het beleid van opeenvolgende kabinetten ging uit van de visie van de econoom en Nobelprijswinnaar Milton Friedman (1912-2006). Voor deze econoom is er geen sprake meer van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen noch van een sociaal overheidsbeleid voor de gemeenschap. Het enige doel van een bedrijf is volgens Friedman winst maken en de enige aan wie het bedrijf verantwoording moet afleggen zijn de aandeelhouders.

Friedman werd geïnspireerd door de filosoof Ayan Rand (1905 -1982). In haar bekendste boek Atlas Shrugged, vertaald als De kracht van Atlantis, keert de hoofdpersoon zich tegen alle vormen van sociaal beleid door de overheid. Een bekende uitspraak van haar is: “Egoïsme is een morele deugd”. Het boek is in de VS het meest verkochte boek na de Bijbel. Nu is het beleid in Nederland minder a-sociaal dan in de Verenigde Staten, maar ook hier wordt alles terug gebracht tot economisch nut. Of het nu gaat om kunstbeleid, ontwikkelingshulp, kindertoeslag, loon- en prijsbeleid… overal wordt bekeken welk economisch nut behaald wordt.
Ook mensen worden beoordeeld op economische nuttigheid. Wat kun je aan een mens verdienen als producent van waren of diensten en wat kan je aan hem of haar verdienen als consument? Als veel, zo niet alles, wat buiten het economisch nut valt, gezien wordt als zinloos dan bestaat het gevaar dat ook de producerende en consumerende mens zijn werk, en in het verlengde daarvan zijn bestaan, als zinloos gaat ervaren. Een gevoel van zinloosheid maakt ook eenzaam. Jongeren, zeker aan het begin van hun loopbaan, voelen dat nog scherper aan dan ouderen en zijn daar ontevreden over.
Maar gelukkig bestaat er nog een andere wereld. De neoliberale, op economisch nut gerichte, mentaliteit is dan wel dominant, maar er is ook een tegenbeweging. Denk aan ontwikkelingsorganisaties als Novib, Cordaid, Icco, Hivos, Artsen Zonder Grenzen, Warchild, Terre des Hommes, Milieudefensie, Greenpeace, Extinction Rebellion, Kerk in Actie, Amnesty International, Nieuw Wij en tientallen andere duurzaamheidsgroepen. Tenslotte zijn er ook de 200 Wereldwinkels overal in het land, voor veel mensen het meest zichtbare en dichtstbijzijnde onderdeel van de beweging voor duurzaamheid en tegen mondiale armoede.
Wil je je als jongere ontworstelen aan gevoelens van eenzaamheid en zinloosheid, en wil je ervaren wat zingeving kan betekenen, dan kunnen Wereldwinkels en andere ideële organisaties passie, mondiale betrokkenheid en maatschappelijke gedrevenheid bieden. Onder het motto ‘Fair Trade is Fair Life’ moet het mogelijk zijn om jongeren, op zoek naar zingeving, aan te trekken.
( advertentie )
MBO Raad zoekt professionals voor cyberveiligheid!
MBO Digitaal is een platform van de MBO Raad waarbinnen alle mbo-instellingen samenwerken aan de digitalisering van het onderwijs. Informatieveiligheid is daarbij cruciaal. Voor het programma Cyberveiligheid mbo gaat een nieuw team van start. De MBO Raad zoekt enthousiaste en ondernemende teamleden:
- 1. Beleidsadviseur privacy en cyberveiligheid.
- 2. Communicatieadviseur cyberveiligheid.
- 3. Projectassistent.