Over Nieuw Wij

Deze missie, opgesteld in 2008, is nog steeds zeer actueel. In het eerste decennium sinds de oprichting van Nieuw Wij betrof polarisatie vooral afkomst, religie (Islam) en migratie. De afgelopen jaren verscherpten tegenstellingen tussen ‘elite’ en ‘volk’, tussen arm en rijk en tussen stad en platteland. De oorlog in Oekraïne roept een veelheid aan visies en meningen op over vrede, vrijheid en verzoening. Opvattingen over maatschappelijke vraagstukken lijken steeds meer aanleiding te geven tot conflicten, of het nu gaat over klimaat, pandemieën, gender, ongelijkheid, vluchtelingen, dierenwelzijn of internationale spanningen en oorlog. Daarnaast zetten extreme opvattingen democratische instituties onder druk. Er blijft grote behoefte aan een geluid dat verschillen niet ontkent of verbloemt, maar onderkent en benut.

Naast de centrale thema’s diversiteit en levensbeschouwing richt Nieuw Wij de focus de komende jaren op de complexiteit van sociale en ecologische duurzaamheid. Polarisatie in de samenleving gaat ten koste van sociale duurzaamheid en sociale cohesie. Dat betekent echter niet dat het voor de lieve sociale vrede beter is verschillen onder het tapijt te vegen en alleen positieve verhalen van verbinding te vertellen. Ophef is moeilijk te vermijden wanneer polarisatie voortkomt uit gerechtvaardigd verzet tegen achterstelling of onderdrukking. Vanaf de aanvang biedt Nieuw Wij dan ook ruimte voor controversiële visies en meningen. Maar wat te doen als verzet en emancipatie leiden tot uitsluiting van degenen die niet helemaal aan de nieuwe norm voldoen? Een ander dilemma ontstaat wanneer partijen doelbewust de polarisatie opzoeken door feiten te ontkennen en regels naast zich neer te leggen. Vragen waar onze democratie mee worstelt.

Dilemma’s bestaan ook bij ecologische duurzaamheid. De grootste opgave waar onze samenleving nu voor staat is de transitie naar een ecologisch verantwoorde levensstijl die grenzen stelt aan klimaatverandering, afbraak van biodiversiteit tegengaat, deze waar mogelijk herstelt en respect toont voor het welzijn van alle andere levende wezens. Tegelijkertijd is de noodzaak van de ecologische transitie een bron van maatschappelijke spanningen. Mensen voelen zich aangesproken in hun vertrouwde levenswijze. Opeens ‘mogen’ ze geen vlees meer eten of vliegen. Boeren voelen zich bedreigd in het voortbestaan van het bedrijf waar ze zich met hart en ziel inzetten. Wegblokkades om klimaatverandering met meer urgentie aan te pakken, irriteren automobilisten. Gevestigde belangen vanuit de fossiele of agrarische industrie verzetten zich tegen verandering. Ecologische duurzaamheid roept zo spanning op met sociale duurzaamheid.

Nieuw Wij heeft geen vaste recepten om deze dilemma’s op te lossen, maar belicht en onderzoekt verschillende kanten ervan. Nieuw Wij combineert een theoretisch perspectief met de praktijk van alledag, de ervaringen van gewone mensen. Dat gebeurt vanuit vier kerncompetenties: 1) Levensbeschouwing, religie, waarden en zingeving, 2) en/en denken, 3) journalistiek 4) verbindingen.

Levensbeschouwing, religie, waarden en zingeving

De eerste kerncompetentie van Nieuw Wij is de diepgaande kennis van diverse vormen van levensbeschouwing en religie en de benadering vanuit waarden en zingeving. Wanneer polarisatie dreigt is er kans op verbinding door een beroep te doen op de achterliggende drijfveren van mensen, hun waarden en levensvisie, de wijze waarop ze zin geven aan het leven. Compassie is een voorbeeld van een breed gedeelde waarde die bijna elk mens herkent en die voorkomt in alle levensbeschouwingen. Een gesprek over vluchtelingen vanuit compassie geeft een heel ander perspectief dan vanuit krapte op de woningmarkt.

Bovendien liggen waarden en zingeving ten grondslag aan gedrag en spelen zo een cruciale rol bij de transitieopgave waar onze samenleving voor staat. Transitie vraagt om ander gedrag van consumenten, reizigers, burgers en politici. Linda Steg identificeert vier categorieën waarden die kunnen leiden tot gedragsverandering. Mensen verschillen in belang dat zij hechten aan deze waarden. Sommigen komen in beweging als egoïstische waarden worden aangesproken (status, rijkdom), anderen reageren op hedonistische waarden (plezier, gemak), weer anderen zijn gevoelig voor altruïstische waarden (verantwoordelijk­heid, vergeven, loyaliteit, rechtvaardigheid) of biosferische of milieuwaarden (eenheid met de natuur, harmonie, schoonheid). Nieuw Wij gaat op zoek naar nieuwe verhalen die laten doorvoelen welke waarde er zit in die andere manier van leven. Hier ligt de inspiratie voor ander gedrag.

En/en denken

Met het thema superdiversiteit en de campagne ‘Ik ben én/én. En jij?’ heeft Nieuw Wij laten zien dat de verscheidenheid aan identiteiten van mensen kansen biedt voor nieuwe perspectieven en opbouwende interactie. De samenleving is niet zonder meer op te delen in links of rechts, rijk of arm, gelovig of niet gelovig, allochtoon of autochtoon. Dergelijke hokjes omschrijven de realiteit niet meer adequaat. Het ‘binaire’ wereldbeeld gaat voorbij aan de pluriformiteit van individuen en gemeenschappen. Mensen en gemeenschappen zijn zoveel meer dan enkel hun etniciteit, afkomst of levensovertuiging. Nieuw Wij onderzoekt de vele lagen van persoonlijke, sociale en levensbeschouwelijke diversiteit.

In 2019/2020 heeft Nieuw Wij, ondersteund door het VSB-fonds, een campagne ontwikkeld rondom het gegeven dat mensen niet te reduceren zijn tot één identiteit. De campagne had als slogan ‘Ik ben én/én. En jij?’ Doel van deze campagne was mensen ervan bewust te maken dat een mens uit vele identiteitskenmerken bestaat, zoals de in facetten geknipte foto van de deelnemers aan de campagne aangeeft. Waar vanuit een specifiek identiteitsfacet (bv. kleur of politieke voorkeur) grote verschillen in opvatting kunnen bestaan, zijn er vanuit andere identiteitskenmerken (bv. hobby’s, waarden of leeftijd) allerlei mogelijkheden en overlappingen om met elkaar in gesprek te komen, samen te werken en samen te leven.

Het concept ‘en/en’ kan ook helpen om los te komen van gepolariseerde opvattingen over gedrag. Die opvattingen benadrukken vaak uitersten en absoluut gedrag. Iemand is racistisch of is dat niet, je leeft helemaal duurzaam of je doet dat niet. Het is alles of niets. Die zienswijze kan verlammend werken en mensen in verwarring brengen. Mensen die zichzelf dingen zien doen waardoor ze noch in het ene noch in het andere kamp horen. Mensen die leven vanuit waarden die niet passen bij elkaar verketteren. Mensen met de levensvisie dat er nog een heel spectrum zit tussen de uitersten waar het debat in de sociale netwerken en media vaak over gaat. Ook mensen die het allemaal wel geloven, die zich in zichzelf of hun eigen groep terugtrekken omdat ze niet meer tegen al dat verbale geweld kunnen.

Het ‘Ik leef en/en’ perspectief gaat uit van de realiteit dat de meeste mensen ergens in het spectrum tussen de uitersten in zitten. Ik wil vluchtelingen helpen, maar maak me zorgen over overlast van migranten in mijn buurt. Ik fiets steeds meer, maar als het stormt en regent pak ik toch de auto. Ik maak me zorgen over stikstof maar voel ook empathie met boeren. Zo’n perspectief sluit aan bij persoonlijke verschillen in middelen, waarden, kennis en verbeeldingskracht en bij sociale verschillen tussen culturen, overtuigingen en levensbeschouwingen. Het benadrukt haalbare stappen in de goede richting in plaats van de afstand tot een absoluut en op korte termijn onbereikbaar doel. ‘Iedere stap is er één en iedere stap telt’, kan mensen in beweging zetten.

Journalistiek

Het journalistiek platform geeft een stem aan mensen van allerlei pluimage. Nieuw Wij heeft de afgelopen jaren een groot en naar leeftijd, afkomst en overtuiging divers lezerspubliek aan zich gebonden. Dat biedt mogelijkheden om oplossingen en good practices te delen, vraagstukken van verschillende kanten te belichten en opvattingen aan elkaar te spiegelen, ook op het brede terrein van sociale en ecologische duurzaamheid. Mensen laten voorbeelden zien van duurzame levenswijzen. Mensen denken vanuit een scala aan achtergronden na over dilemma’s met alle onzekerheden en twijfels die daarbij horen. Mensen vertellen hun persoonlijk verhaal over veranderingen in hun opvattingen en gedrag. De reeks artikelen over inclusieve duurzaamheid is hier een voorbeeld van.

Verbindingen

In de vijftien jaar dat Nieuw Wij bestaat, is er een breed en divers netwerk opgebouwd en een Nieuw Wij gemeenschap ontstaan. Een reeks zzp’ers en vrijwilligers heeft inhoudelijk bijgedragen aan publicaties, cursussen en de kennisbasis van Nieuw Wij. Een omvangrijke groep geïnterviewden en auteurs van (opinie)artikelen voor het platform maakt deel uit van het ‘denkers en doeners’-netwerk van Nieuw Wij. Via samenwerking in projecten, lezingen, gespreksgroepen en deelname aan conferenties zijn contacten opgebouwd met allerlei deskundigen, actievoerders en levensbeschouwelijke, religieuze en maatschappelijke organisaties. Nieuw Wij onderhoudt dit netwerk actief, waardoor het in staat is gericht en snel expertise en ervaring aan te spreken op het gebied van levensbeschouwing, religie en zingeving gerelateerd aan maatschappelijke vraagstukken. De Nieuw Wij gemeenschap bestaat uit de lezers van artikelen op het platform, de abonnees van de tweewekelijkse nieuwsbrief en de vrienden en donateurs die Nieuw Wij mede bekostigen.

Nieuw Wij heeft van oudsher een connectie met de wetenschap. In de komende periode 2023-2028 verloopt die verbinding via de samenwerking met de Karen Armstrong Leerstoel voor Religie, Waarden en Maatschappelijke Transformaties aan de Universiteit voor Humanistiek. Onderwijs vanuit de leerstoel kan profiteren van materiaal op het journalistiek platform. Ook steekproefsgewijs onderzoek kan via Nieuwwij.nl plaatsvinden. Uitwerking van de visie 2023-2028 kan vragen en hypotheses oproepen die verdiept kunnen worden in het onderzoeksprogramma van de leerstoel. Studenten kunnen meedoen met het verzamelen van ervaringen en waardeperspectieven en deze met elkaar in verband brengen. Ook kan Nieuw Wij hen als stageplaats dienen.

Naast de UvH zijn er contacten met het Dutch Research Institute for Transitions (DRIFT) van de Erasmus Universiteit Rotterdam. In de loop van de komende vijf jaar zullen zich nog andere kansen voor samenwerkingsverbanden met academische instellingen voordoen.

Het journalistiek platform heeft een centrale plaats in de uitwerking van bovenstaande visie. Daartoe is financiële stabiliteit van het platform cruciaal. We zoeken funderende partners die helpen deze stabiliteit voor de komende vijf jaar te verzekeren, zodat de nadruk kan komen te liggen op inhoudelijke uitwerking van bovenstaande visie. Het platform kan partners mogelijkheden bieden hun zichtbaarheid te vergroten bij een naar leeftijd, levens­beschouwing en afkomst zeer diverse doelgroep. Het relatienetwerk van Nieuw Wij biedt kansen om contacten op en uit te bouwen. We zouden onze funderende partners ook graag betrekken bij inhoudelijke en strategische afwegingen en keuzes over de ontwikkeling van Nieuw Wij.

De ervaring van de afgelopen tijd is dat het uitvoeren van educatieve projecten en adviesdiensten een groot beroep doen op de schaarse capaciteit van stichting Nieuw Wij naast kennisopbouw over levensbeschouwing, religie en zingeving, het beheren van een hoogwaardig journalistiek platform en het onderhouden van een breed en divers netwerk. Deze projecten zijn bovendien financieel maar net rendabel. Daarom vindt op dit terrein consolidatie plaats in de periode 2023-2028. Het aanwezige aanbod blijft toegankelijk en beschikbaar voor bijvoorbeeld groepstrainingen, waarbij Nieuw Wij suggesties kan bieden voor deskundige trainers. Nieuwe initiatieven krijgen minder prioriteit en worden alleen opgepakt in samenwerking met een organisatie die ervaring heeft met de uitvoering van dit type projecten.

Stichting Nieuw Wij
Nieuwe Herengracht 18
1018 DP AMSTERDAM
www.nieuwwij.nl
[email protected]
06 514 98 610
Banknummer: NL50 TRIO 0338 4388 31
KVK nummer: 59644168
ANBI nummer: RSIN 853585222

De financiële middelen van de stichting komen voort uit:

• opbrengsten van de activiteiten van de stichting, hieronder valt ook de eventuele verkoop van boeken en artikelen;
• erfstellingen, legaten en schenkingen;
• subsidies van overheidswege;
• inkomsten door fondsenwerving;
• inkomsten door sponsoring;
• revenuen van het vermogen;
• eventuele andere baten.

Aangezien de Stichting Nieuw Wij tot en met 31 december 2016 als ‘Project W!J’ onder de financiële verantwoording viel van de Stichting DSTS, heeft de stichting geen eigen jaarrekening over 2016 en eerdere jaren. De financiële afrekening van Project W!J is hier in te zien.

Stichting Nieuw Wij is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).

Het bestuur kent een voorzitter, secretaris, penningmeester en leden.

De huidige samenstelling van het bestuur is:

• drs. Ida Overdijk – voorzitter/secretaris
• dhr. dr. George Gelauff – penningmeester
• dhr. Geert van Rumund – bestuurslid
• dhr. Soerish Jaggan MA – bestuurslid

De bestuursleden van de stichting ontvangen een vergoeding voor reëel gemaakte onkosten die direct verband houden met hun bestuurswerk. Zij ontvangen verder geen beloning voor hun werkzaamheden.

Voor een verslag van de activiteiten verwijzen wij u naar onderstaande documenten:

• Jaarverslag en jaarrekening 2017
• Jaarverslag 2018 en jaarrekening 2018
• Jaarverslag 2019 en jaarrekening 2019
• Jaarverslag 2020 en jaarrekening 2020
• Jaarverslag 2021 en jaarrekening 2021
• Jaarverslag 2022 en jaarrekening 2022

In het jaarverslag worden diverse ontwikkelingen uit het voorbije jaar toegelicht.

De organisatie van Nieuw Wij bestaat uit een stichtingbestuur, een programmateam, een redactieteam en adviseurs/trainers voor onderwijs, overheid en bedrijven.