Door: Timo Pieters
De huidige beschermers van de dalai lama en zijn regering zijn de rode beschermer Nechung en de zwarte beschermer Palden Lhamo. In de afbeelding hieronder is het orakel van Nechung te zien. Een orakel is een menselijk medium dat door de geest-beschermer wordt gebruikt als doorgeefluik voor informatie. De monnik raakt bezeten door de betreffende geest die vervolgens door deze persoon heen gaat spreken. Aangezien de dalai lama een sterke spirituele connectie heeft met Nechung, heeft hij dit orakel meerdere malen gebruikt in het maken van belangrijke beslissingen.
Betreffende de Dorje Shugden kwestie waarover ik in mijn vorige bijdrage schreef – Shugden is een godheid die de leer van de Boeddha (Dharma) beschermt tegen negatieve invloeden van buiten – heeft de dalai lama bijvoorbeeld ook het advies van Nechung in acht genomen en symbolische openbaringen in dromen gebruikt. Volgens de Tibetanen is Nechung jaloers op Shugden. Shugden zou proberen Nechung te ondermijnen, waardoor Nechung de dalai lama aanspoort om Shugden te verbieden.
Dit is voor de gemiddelde westerling niet te begrijpen. We hebben hier te maken met een totaal verschillend wereldbeeld, verschillende manieren van denken. Als een westerse leider open zou zijn over het feit dat hij orakels en waarzeggerij zou gebruiken in het maken van staatsbeslissingen zou hij waarschijnlijk direct afgezet worden. Toch kunnen we dit niet simpelweg afdoen als bijgeloof of primitief denken.
Het geeft ons inzicht in onze ideeën en eventuele projecties met betrekking tot de ‘moderne’ dalai lama die we vaak in de media zien. De man die in dialoog gaat met wetenschappers, wijst op de oppervlakkigheid van de culturele uitingen van religie met de bedoeling om naar de ‘essentie’ terug te keren. Vervolgens zien we deze zelfde man orakels gebruiken en communiceren met geesten.
We moeten ons realiseren dat hier een fundamentele culturele gap ligt die we niet simpelweg in stand kunnen houden door dit verschil normatief te benaderen. Om de dalai lama en zijn beslissingen te kunnen begrijpen zullen we afstand moeten doen van onze eigen vooroordelen en culturele aannames, niet omdat ze fout zijn, maar omdat ze ons inlevingsvermogen belemmeren.
Naast het gebruik van orakels en dromen heeft de dalai lama uitvoerig historisch onderzoek gedaan door de biografieën van de vijfde dalai lama en andere betrokken personen te lezen en andere historische bronnen te raadplegen. Een van zijn punten was dat het Tibetaans boeddhisme zou kunnen vervallen tot geestaanbidding. Hij licht dit toe door te zeggen dat het Tibetaans boeddhisme ontstaan is uit de authentieke traditie van de Nalanda universiteit in India. Deze traditie bestond uit de filosofische, psychologische en spirituele inzichten van de grote Indiase meesters. Met de Dorje Shugden-beoefening wordt Shugden soms als belangrijker dan de Boeddha zelf gezien, en krijgt de beoefening het karakter van een cultus. Vandaar zijn kritiek.
Volgens de veertiende dalai lama is Shugden een schadelijke geest die niet langer dient te worden gepacificeerd. Hij leidt tot een degeneratie van het Tibetaans boeddhisme, onnodig sektarisme en schaadt het welzijn van de Tibetaanse samenleving. Hij adviseert mensen om niet langer iets te maken te hebben met deze geest, maar verbiedt Dorje Shugden-beoefening niet. Op basis van historisch onderzoek, zijn orakels en dromen maakt de dalai lama deze beslissing.
Volgens de huidige Dorje Shugden-beoefenaars is Dorje Shugden een verlichte Dharma-beschermer die de pure traditie van Tsongkhapa beschermt tegen verstoringen en onzuiverheden. Aangezien deze beschermer een manifestatie is van Tsongkhapa zelf moet zijn oordeel wel juist zijn. De huidige dalai lama heeft een verbod op de Shugden-beoefening uitgevaardigd en breekt daarmee mensenrechten. Ook zou deze dalai lama niet de echte zijn, maar een bedrieger die alleen handelt vanuit persoonlijke interesse naar macht.
Ik laat het aan de lezer over om conclusies te trekken. Een objectieve waarheid over deze affaire is er simpelweg niet.
Timo Pieters studeert aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Bovenstaande tekst is het tweede deel van een ingekorte versie van zijn paper over de Dorje Shugden controverse. Zie ook deel één.
Dit is het negende aflevering van een serie over oosters denken. Lees hier het eerste, tweede, derde, vierde, vijfde, zesde , zevende en achtste deel.