Vrijwilligers van Stichting Groene Moslims organiseren al jarenlang iedere maand een gezamenlijke wandeling in een Nederlands natuurgebied. Tijdens deze wandelingen, waar iedereen welkom is, vertrappen onze stappen: we staan af en toe op boomwortels, op het gras, op plantjes of op kleine insecten, daar is nu eenmaal geen ontkomen aan. Maar onze stappen brengen ook schoonheid: we nemen het afval mee dat we tegenkomen, we ontmoeten elkaar, we spreken over manieren waarop we ons leven duurzamer in kunnen vullen en we bidden samen.
Dat we voetstappen achterlaten is een feit, evenals dat het nu eenmaal niet mogelijk is om een stap te zetten zonder ergens op te staan. De vraag is echter: voegen we met onze stappen schoonheid of verderving toe? Houden we met onze stappen de balans in stand, of overschrijden we die?
“Hij heeft de hemel opgeheven en de balans gesteld, opdat jullie het evenwicht niet verstoren. Houd de balans in evenwicht met rechtvaardigheid en neem er niets vanaf.” (Qur’an 55:7-9)
Als moslims geloven we dat de natuurlijke balans is gesteld door de Meest Wijze (al-Hakim, één van de 99 namen van God in de islamitische traditie). Zijn wijsheid zien we dan ook overal in de natuur terug, bijvoorbeeld in de perfecte balans tussen alle onderdelen van een ecosysteem. Door de gevolgen van klimaatverandering wordt die balans steeds vaker bedreigd. Als we bijvoorbeeld kijken naar arctische ecosystemen zien we dat de ijsberen het niet alleen zwaar hebben omdat met de afname van het ijs ze een minder groot leefgebied hebben, maar ook omdat de afname van het ijs leidt tot minder ijsalgen en daardoor tot minder voeding voor zoöplankton, kabeljauw, zeehonden en dus uiteindelijk ijsberen. In deze complexe systemen is alles met elkaar verbonden in wijsheid, maar heeft een overschrijding van de balans dus ook gevolgen voor het hele systeem.
Onze plicht om de balans in evenwicht te houden met rechtvaardigheid, roept ook grote zorgen op om een ander gevolg van klimaatverandering: klimaatongelijkheid. Wanneer we met de stappen die we zetten anderen verdrukken, moeten we onszelf toch echt afvragen waar we nog voor staan.
Bij Stichting Groene Moslims geloven we dat een ware omslag naar een duurzaam bestaan begint bij een omslag in bewustzijn. Allereerst is het belangrijk dat we ons bewust worden van de aarde en de natuur om ons heen als het wonder dat het is: als het meesterwerk van de Schepper (al-Khaliq, ook één van de 99 namen van God), waarin we Zijn wijsheid en tekenen terug kunnen zien, horen en voelen. De Qur’an leert ons in het hoofdstuk ‘de Aardbeving’ (surat az-Zalzalah) dat de aarde bewust is en dat ze zich op een dag zal ontdoen van al haar lasten en haar verhalen zal vertellen. Wat voor verhaal zal ze over jou vertellen?
Daarnaast is het belangrijk dat we ons bewust worden van onze verantwoordelijkheid als mens. Vanuit onze rol als rentmeester (khalifa) over de schepping, hebben wij een verantwoordelijkheid om de aarde, de natuur, de flora en de fauna in hun rechten te voorzien en de balans niet te overschrijden. Neem jij die verantwoordelijkheid?
Ten slotte is er een noodzaak ons bewust te worden van onze voetstappen en de impact die ze hebben. En niet alleen van de stappen die we in het verleden hebben gezet: we lopen nog elke dag. De keuze die je maakt voor het eten vanavond heeft een impact, evenals de keuze om dat plastic zwerfafval op te rapen, om dat gesprek met een ander aan te gaan, of om je in te zetten bij de voedselbank. Stap voor stap dragen ze bij aan de schoonheid van het spoor dat je achterlaat. En wie weet… misschien kunnen we door het verfraaien van onze voetstappen wel anderen inspireren om in onze voetsporen te treden. Als we de rechten van anderen niet vertrappen, maar er juist voor opstaan, kunnen we zo wellicht samen op weg naar een duurzame, rechtvaardige toekomst, in evenwicht.
Stichting Groene Moslims is een organisatie die moslims vanuit een religieuze visie op duurzame ontwikkeling wil betrekken bij oplossingen voor het klimaatprobleem en het armoedeprobleem. In hun column voor Nieuw Wij delen zij elke drie maanden hun inzichten vanuit een islamitische visie op duurzaamheid. In deze column reflecteren ze over de verbinding tussen islamitische voedselvoorschriften en duurzaamheid.
