Als eerste in deze serie vertelt Harry Polak, vertrekkend voorzitter van de dialoogcommissie van de Liberaal Joodse Gemeente Amsterdam.
Lichtfestijn
“Niets gaat sneller dan het licht. Toch duurt het zo’n acht minuten voordat het licht van de zon de aarde bereikt. Zo groot zijn de afstanden in het zonnestelsel. Dat zonnestelsel van ons is echter niks in vergelijking met de astronomische afstanden in het heelal.
We zijn afhankelijk van het licht, mensen zijn geen nachtdieren. Anderzijds heeft de mens het licht, of althans het vuur, leren beheersen. Dat was van groot belang voor de ontwikkeling van de menselijke soort.
Het is dus niet zo vreemd dat veel religies een specifiek lichtfeest kennen. Of het nu om het christelijke Kerstfeest gaat, het hindoeïstische Divali of het joodse Chanoeka, licht staat telkens centraal. Licht staat voor inzicht, vooruitgang (‘de Verlichting’), duisternis voor onwetendheid, stilstand.
Het joodse Chanoeka is niet louter een lichtfeest, het staat ook voor: Joodse wederopstanding. Toen de Hellenistische bewoners van het toenmalige Syrië het Joodse land veroverden, eisten ze van de Joden dat zij afstand deden van hun eigen cultuur. De Joodse tempel werd ontheiligd door er een varken te offeren, de besnijdenis werd verboden evenals voorlezing uit de Tora. Er brak opstand uit en na een strijd van ongeveer twee jaar werden de Joden weer baas in eigen huis. De Tempel in Jeruzalem werd gereinigd en opnieuw ingewijd. Dat alles gebeurde zo’n tweeduizend jaar geleden en dat vieren we vandaag nog steeds met Chanoeka (inwijdingsfeest) dat acht dagen duurt.
Het licht is er voor iedereen. Volgens de Joodse profeten hoort het Joodse volk ‘het licht onder de naties’ te zijn. Net als ‘uitverkorenheid’, een lastig concept dat tot veel misverstanden heeft geleid, zo niet antisemitisme. Wat denken die Joden wel? Dat zij beter zijn dan anderen? Nee, Joden zijn niet beter. Ze maken fouten, zoals iedereen. Volgens het Jodendom heeft God hen echter opgezadeld met 613 opdrachten, terwijl anderen er ‘slechts’ zeven hebben gekregen om God te dienen. Je hoeft niet Joods te zijn om een goed mens te zijn in de ogen van de Allerhoogste. Het Jodendom is terughoudend als het gaat om ‘zieltjes winnen’. Niet om het Jodendom per se voor zichzelf te houden, maar het is OK als iemand die niet Joods is, is zoals hij/zij is. Mits die zeven Noachitische geboden maar in acht worden gehouden. Joods zijn of worden betekent dat je het juk van de 613 ge- en verboden op je moet nemen. Er zijn tal van seculiere Joden die daar anders tegenaan kijken. Joden zijn een volk met een eigen religie, maar lang niet iedere Jood is religieus.
Joden, christenen en moslims in Amsterdam organiseerden onlangs een manifestatie over ‘Nieuwkomers in Mokum’ om positieve aandacht te vragen voor vluchtelingen. Op de vrijdag daarvoor vond het terroristisch drama in Parijs plaats. De media brachten het alsof moslims en joden een optocht hadden georganiseerd na Parijs. Daarmee werd de grote inzet rond deze manifestatie vanuit christelijke hoek onderbelicht. Daarom nodig ik Joke Jongejan (PKN Amsterdam) uit om haar licht te laten schijnen over hoe we elkaar kunnen verlichten.”
