Mag een moslima hip zijn?

Wat betekent het om een moslima in het Westen te zijn? Mag een moslimvrouw zich zo westers kleden als ze zelf wil? De makers van Somewhere in America vinden van wel. In hun muziekvideo (zie hieronder) figureren hippe moslima’s, ook wel moslim-hipsters of mipsters genoemd.

De mipster-video heeft voor grote ophef in de Amerikaanse moslimgemeenschap gezorgd. Tegenstanders vinden de strakke kleding niet van modesty (bescheidenheid of zedigheid) getuigen. De mipsters zouden met al hun zorg en aandacht voor hun uiterlijk de islam van binnenuit aanvallen. De vrouwen noemen zichzelf dan wel trots modern en progressief, maar deze westerse waarden passen niet bij de islam, zeggen zij.
Voorstanders vinden de modieuze hoofddoeken en hoge hakken van de mipsters wel verenigbaar met de islam. Modesty heeft volgens hen niets te maken met uiterlijkheden, maar is een zaak tussen de gelovige en god.

Het debat over de Mipster-video is onderwerp van een uitzending van Al Jazeera: The Stream- Beyond the #Mipsterz debate (zie hieronder).

Behalve over het mipster-debat ging de tweede bijeenkomst van de ‘klankbordgroep Vrouwen en islam’ van Nieuwwij ook over het onderzoek van de Iraanse antropologe en feministe Ziba Mir-Hosseini. Na haar studie aan de universiteit van Cambridge keert Mir-Hosseini in 1980 terug naar Iran om daar universitair docent te worden. Maar haar leven loopt anders; ze mag geen ‘islamitische antropologie’ doceren omdat ze zich niet aan ‘het gebod van de hijab’ heeft gehouden en haar huwelijk loopt stuk. Mir-Hossieni is geschokt als ze ontdekt dat haar eens zo liberale man niet wil meewerken aan een scheiding en haar ook geen toestemming geeft om Iran te verlaten. Haar man volgt hiermee de fikh, de uitspraken van islamitische wetsgeleerden. Om zich te kunnen verweren, besluit ze zelf de islamitische familiewetten te gaan bestuderen.

In het artikel Out of this dead-end dat we bespraken, maakt Mir-Hosseini onderscheid tussen de sharia (het pad) afkomstig uit de Koran en de Hadith, het leven van Mohammed en de fikh, de jurisprudentie. Volgens Mir-Hosseini kunnen vrouwen zich door dit onderscheid beter beschermen tegen onderdrukkende wetgeving. Deze wetten vloeien namelijk niet voort uit een heilige tekst zoals veel moslims denken, maar zijn afkomstig van een ouderwetse fikh.

Volgens filosoof en islamvernieuwer Tariq Ramadan is de fikh is doordrongen van cultuur. Hij vindt daarom net als Mir-Hosseini dat moslims zelf het schrift moeten bestuderen zodat duidelijk wordt welke regel een cultureel gebruik en welke regel een islamitisch beginsel is. Deze kennis zal de ontwikkeling van het islamitisch feminisme ten goede komen, schrijft Ramadan in de paragraaf De opkomst van een islamitisch feminisme van zijn boek Westerse moslims en de toekomst van de islam.

‘De kwestie van de vrouw ligt bij vrijwel alle islamitische gemeenschappen in het Westen gevoelig,’ schrijft Ramadan, ‘en het lijkt vaak alsof de hele problematiek van trouw aan de islam daarom draait’. Volgens Ramadan komt de weerstand in de islam tegen (islamitisch) feminisme mede voort uit de herinnering aan de kolonisatie. Aan de andere kant hebben feministen in het Westen moeite met het idee dat een vrouw met een hoofddoek echt vrij kan zijn. ‘In het Westen zullen wij die andere manier van vrijheid moeten leren respecteren.’

Wat Tariq Ramadan van het fenomeen mipster vindt, blijft gissen voor de klankbordgroep. ‘Islamitisch feminisme houdt geenszins de kritiekloze acceptatie van mode en leefwijze van westerse medeburgeressen in’, schrijft hij. Maar ook: ‘Zij zijn westerse moslima’s, zij respecteren de beginselen van hun geloof en zij kleden zich volgens de stijl en de smaak van hun cultuur.’ Wat hij daarmee precies bedoelt?