Voordat ik probeer mijn eigen (katholieke) antwoord op die vraag te geven, moet het me van het hart dat ik me verheugd heb over de milde toon die het artikel aanslaat. Er wordt uitdrukkelijk opgeroepen tot respect, tot geduld, tot medemenselijkheid, tot ontmoeting. Er wordt zelfs gezegd dat je niet alleen voor moslims, maar ook met moslims kunt bidden. Voor veel christenen is dit wellicht nog steeds een brug te ver, maar het simpele feit dat een protestants-christelijk medium deze suggestie doet, mag opgemerkt worden.
Een protestants probleem
Wat me opviel in de discussie, is dat er grofweg (ik laat alle nuances hier gemakshalve achterwege) twee protestantse opvattingen tegenover elkaar staan: een liberale en een orthodoxe. De orthodoxe opvatting karakteriseert zich door een exclusief karakter: elke niet-christen vindt slechts verlossing wanneer zij of hij Jezus als persoonlijke Verlosser heeft aanvaard. Evangelisatie, missie en bekeringsactiviteiten zijn dan ook in dit perspectief niet slechts een antwoord op de door Jezus in het Mattheüsevangelie gegeven opdracht (“Gaat, en onderwijst alle volken, doopt ze in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, en leert ze te onderhouden al wat ik u heb geboden”, Mt 28, 19), maar ook een dienst die deze christenen aan alle niet-christenen willen bewijzen.
Protestanten van liberale snit voelen zich echter ongemakkelijk bij het idee van evangelisatie. Zij hebben de indruk dat dit inhoudt dat de ander niet serieus genomen wordt. Zij hechten aan het respect dat christenen aan alle mensen, dus ook aan moslims verschuldigd zijn en vinden dat elke poging tot bekering, of zelfs elke hoop erop, betekent dat je feitelijk vindt “dat de ander niet deugt”. Deze opvatting noemt zichzelf graag tolerant, wil de ander in haar of zijn waarde laten en velen van hen zullen zelfs de overtuiging zijn toegedaan dat we niet kunnen geloven dat de éné religie meer aanspraak op de waarheid kan maken dan de andere. De wereld der religie is noodzakelijkerwijze pluralistisch: het geheim van God, de kosmos en de mensheid is te groot om in één religieus systeem te vangen.
Beide opvattingen laten ook zien hoe beide typen protestanten hun verhouding tot de Bijbel definiëren. De orthodoxe opvatting hecht sterk aan het sola scriptura-principe (slechts door de Bijbel kunnen wij God kennen) en houdt de Bijbel voor (minstens grotendeels) letterlijk waar. De liberale opvatting accepteert de resultaten van alle historisch-kritisch bijbelonderzoek maar weet eigenlijk niet meer goed wat het met deze ‘Heilige Schrift’ aan moet.
Een katholieke spanning
Maar er bestaat een derde mogelijkheid om vanuit een christelijk perspectief naar de islam en andere religies te kijken. Deze derde wijze is typisch katholiek. Zij vermijdt alle protestante of/of-denken aan beide kanten. Zij wil niet meegaan in het orthodox-protestantse of/of: “Of je blijft moslim en je bent voor de eeuwigheid verloren, of je wordt christen en je wordt gered”. Zij weigert echter ook het liberale of/of aan te nemen: “Of je accepteert dat alle religies potentieel evenveel aan godskennis kunnen bijdragen, of het ontbreekt je aan tolerantie, respect en medemenselijkheid”.
In protestantse oren klinkt de katholieke en/en-oplossing vaak vreemd en verwrongen in de oren. Je moet inderdaad misschien wel katholiek zijn om tussen de twee volgende citaten, die direct na elkaar in het document van het Tweede Vaticaans Concilie over de relatie met de niet-christelijke godsdiensten staan:
“De katholieke Kerk wijst niets af van wat er aan waars en heiligs is in deze (niet-christelijke) godsdiensten. Met oprechte eerbied beschouwt zij die vormen van handelen en leven, die normen en leerstelsels, die wel in vele opzichten afwijken van hetgeen zijzelf gelooft en voorhoudt, maar toch niet zelden een straal weerkaatsen van de Waarheid, die alle mensen verlicht.”
en:
“Zijzelf (= de katholieke Kerk) echter verkondigt zonder ophouden en moet steeds blijven verkondigen de Christus, ‘de weg, de waarheid en het leven‘ (Joh. 14, 6), in wie de mensen de volheid vinden van het godsdienstig leven en in wie God alles met zich heeft verzoend” (Nostra Aetate 2).
Niemand zal ontkennen dat er een spanning zit tussen beide delen van het citaat. Maar vanuit het katholieke wereld-, mens- en godsbeeld levert die spanning geen tegenstelling op, integendeel.
Niet binair maar inclusief
Deze manier van kijken noemen theologen inclusivistisch. Allereerst betekent dit dat God voor katholieken ook aanwezig en actief is op plaatsen waar Hij niet expliciet gekend, herkend en beleden wordt. De Kerkvader Justinus sprak reeds over de ‘zaden van het Woord’ (het Woord = Christus), die buiten de grenzen van de christelijke Kerk aanwezig zijn. Hedendaagse theologen wijzen graag op het feit dat de Heilige Geest volgens de Bijbel “waait waar Zij wil” (Joh 3, 8).
Dat betekent ook dat God (Christus, de Geest) impliciet (hoe onvolledig ook) gekend kan worden door hen die de Blijde Boodschap van Gods liefdevolle, verlossende omgang met de mensheid nog niet hebben ontvangen. Zij zijn immers ook als ongelovigen, of als anders-gelovigen, geschapen naar Gods beeld en gelijkenis. Ook in de stilte en intimiteit van hun hart en geweten spreekt God immers Zijn wegwijzende woord, ook als zij de stem niet als zodanig herkennen. In hun verwonderd kijken naar de mensheid, de wereld en de kosmos komen zij niet slechts in aanraking met het Mysterie van het bestaande, maar komen zij ook de oorsprong van al het bestaande op het spoor.
Deze katholieke zichtwijze kan ook inclusivistisch genoemd worden omdat niet-christenen, en ook de niet-christelijke godsdiensten, een plaats hebben binnen de heilseconomie, Gods geschiedenis met Zijn geliefde Schepping. Het concilie spreekt dan ook over de niet-christelijke culturen en religies als over “voorbereidingen van/op het evangelie”. Het katholieke denken weigert de wereld binair in te delen. Evangelisatie vanuit dit oogpunt betekent dan ook dat het Evangelie de niet-christelijke cultuur of godsdienst niet zozeer vervangt (als een Bonifatius die de heilige eik omhakte), maar deze reeds bestaande religiositeit in Christus en door Christus haar volheid, oorsprong en doel laat vinden.
Protestantse vragen en tolerantie
Vanuit protestantse kant komen vaak twee soorten vragen op inclusivistische katholieken af. Orthodoxe protestanten vragen of we niet de belijdenis van het unieke Middelaarschap van Christus overboord hebben gegooid. Maar voor katholieken blijft als een paal boven water staan dat in Christus, en slechts in Hem, God de wereld met zichzelf verzoend heeft. Wanneer deze belijdenis uit het christelijk geloof wordt geschrapt, snijdt men de kern eruit en blijft er niets over. Maar voor katholieken is God groter dan wij kunnen beseffen, denken of weten. Hij heeft immers in Christus de wereld met zichzelf verzoend omdat Hij wilde dat niemand verloren zou gaan.
Vanuit liberaal-protestantse kant blijft de aanhoudende vraag of deze katholieke zichtwijze toch niet stiekem erg arrogant blijft. Wordt de orthodox-protestantse insteek “wij hebben gelijk en jullie hebben ongelijk” niet feitelijk gewoon vervangen door een katholiek “wij hebben meer gelijk dan jullie”?
Om deze vraag te beantwoorden moeten we ons misschien afvragen of de beleden liberale tolerantie eigenlijk wel zo tolerant is. Ik durf de stelling aan dat deze katholieke insteek toleranter is dan de liberaal-protestantse visie, omdat zij juist verder gaat dan de tolerantie.
Onze moslimburen, moslimvrienden, moslimfamilieleden en moslim-medeburgers verdienen meer dan tolerantie. Zij verdienen het om gezien, gehoord en in hun eigenheid begrepen te worden. Tolerantie is te weinig. Maar èchte tolerantie betekent ook dat ik hen zozeer serieus neem dat ik hen niet reduceer tot wat we gezamenlijk hebben. Dat betekent dan dat ik verschillen tussen hen en mij durf te benoemen. Dat betekent ook dat ik mijn eigen meningen, opvattingen tegen hen durf uit te spreken, zoals ik ook op een open wijze naar hun meningen en opvattingen luister.
Wanneer ik naar mijn moslimzusters en -broeders kijk, wanneer ik met hen praat, wandel, eet, feest vier, rouw en bid, dan herken ik in hun gezichten, in hun ogen, hun doen en laten, hun handelen en liefhebben, het gezicht en de aanwezigheid van Christus. Ik mag hen liefhebben zoals zij nu reeds zijn, niet zoals ik hoop dat zij eventueel zouden kunnen, mogen of moeten worden. Ik mag hen liefhebben, niet ondanks ondanks onze verschillen, maar mèt onze verschillen.
Deze echte tolerantie betekent echter ook dat ik voor hen mag hopen dat zij in Christus de volheid van Gods openbaring, waarin ik geloof, mogen ontmoeten. Dat is geen arrogantie van mijn kant. Christus is immers groter dan mijn begrip van Hem. Sterker: mijn moslimzusters en -broeders laten soms aspecten van God en Christus oplichten die ik in mijn christelijke traditie nog niet tegengekomen was.
Bidden voor moslims?
Ga ik tijdens de ramadan bidden voor moslims ? Ja… uit solidariteit met hen in deze vastenperiode die bovendien in de warme zomermaanden valt. Bidden voor hun spirituele pelgrimstocht die zij gedurende deze tijd maken. Ga ik bidden voor hun bekering? Lastige vraag! Ik denk dat ik bid dat Christus zijn aanwezigheid in hen mag bestendigen en ontplooien. Maar misschien zou ik dagelijks het gebed kunnen bidden dat paus Johannes Paulus II in 1985 in Casablanca (Marokko) in aanwezigheid van 40.000 moslimjongeren uitsprak. Een gebed dat zowel door christenen als moslims gebeden kan worden:
O God, Jij bent onze Schepper,
Jij bent goed en Jouw barmhartigheid is zonder grenzen.
Aan Jou behoort de eer van elk schepsel.
O God, Jij hebt aan de mensen een innerlijke wet geschonken waarnaar we moeten leven.
Het is onze taak om Jouw wil te doen.
Het geeft rust aan onze ziel om Jouw wegen te volgen.
We bieden Je onze gehoorzaamheid aan.
Leid ons in alles wat we ondernemen op aarde.
Neem weg de kwade neigingen die onze harten van Jouw wil willen afleiden.
Sta niet toe dat we, terwijl we Jouw Naam aanroepen, menselijke ongelijkheid en wanorde goedpraten.
O God, Jij bent de Enige. Tot Jou richt zich onze aanbidding.
Sta niet toe dat wij ons van Jou afkeren.
O God, rechter van alle mensen,
help ons opdat we tot jouw uitverkorenen behoren op de laatste dag.
O God, oorsprong van gerechtigheid en vrede,
schenk ons werkelijke vreugde en waarachtige liefde,
evenals een blijvende broederschap tussen de volkeren.
Vervul ons met Jouw gaven voor altijd.
Amen.
Ik behoor blijkbaar tot een 4e groep: de niet-kerkelijken die toch moslims een goede ramadan willen toewensen.
Verschillen benoemen lijkt me een goede zaak, overigens zie ik niet in waarom dit een katholieke aangelegenheid zou zijn, maar uiteindelijk wordt het verschil toch teniet gedaan omdat Munsterman onder ‘echte tolerantie’ verstaat dat ook moslims ‘in Christus de volheid van Gods openbaring, waarin ik geloof mogen ontmoeten’.
Waarom zouden moslims, joden enz. via Christus tot God moeten komen. Beter lijkt me dat de missioneringsdrang wordt opgegeven en we ervan uitgaan dat God te groot is om zich via een godsdienst te openbaren. Er leiden meerdere wegen naar het heil.
Mooi geschreven verhaal van Hendro Munsterman.
Denk dat nog steeds niet echt duidelijk is bij vele christenen, dat moslims Jezus Christus hebben leren kennen en hem erkennen als profeet en de Messias.
Dus bidden dat wij Jezus leren kennen zal niet nodig zijn. We kennen hem.
Vrede!
Maar wat nu als je vindt dat de Islam eem satanische sekte is…..immers Mohammed is nooit direct door GOD benaderd maar door een engel of djin. Die engel kan lucifer zijn geweest, zou jij weten wie Gabriël of Lucifer is? Die djin is eem benaming voor geest of demon.
Vergeet niet dat Satan ook al eens Jezus heeft geprobeerd te verleiden met Wereldmacht.
Nee…..ik bid dus niet voor moslims.
@ Ed. Citaat: “Die engel kan lucifer zijn geweest, zou jij weten wie Gabriël of Lucifer is? ”
De engel Jibriel (bij de christen bekend onder de naam Gabriël of aartsengel) is van licht geschapen, zoals alle engelen. De djinn, zoals Iblees (satan), zijn van vuur geschapen. En de mens is uit klei geschapen (Adam), maar dat hoef ik christenen niet uit te leggen, dat is bekend. Tussen deze drie is dus verschil in materie. Dus Iblees aanzien voor Jibriel, vuur aanzien voor licht? Zeer onwaarschijnlijk.
Nog belangrijker, Allaah (God) heeft Jibriel gestuurd om Zijn Woord over te dragen aan de profeet Mohammad [vrede en zegeningen zij met hem]. Allaah die zowel de Tawraa (Torah), de Injiel (Evangelie) en de Qoraan (Koran) heeft nedergezonden. Als Allaah wilt openbaren aan Zijn profeten dan spreekt Hij bv. tot hen zoals bij porfeet Moosaa (Mozes), bij de berg van Sinaï, waar Hij een bosje liet branden als teken voor profeet Moosaa [vrede zij met hem]. Maar Allaah laat zichzelf niet zien aan Zijn schepsels, niet in het wereldse althans. En Allaah weet het beste.
Een interessante blog over een mooi thema. Het bidden voor elkaar voor kracht en het leren kennen van Jezus. Lijkt me mooi en niets mis mee als dit verlangens en wensen weergeven in een context van respectvol met elkaar omgaan. Prima als mensen voor mij bidden dat ik Mohammed beter mag leren kennen. Daar word ik niet zenuwachtig van als christen.
Daarbij valt het me wel op dat de indeling van protestanten in categorieën menig katholiek toch vrij problematisch afgaat. Zo zie ik hier een beperkte en enigszins gedateerde indeling van protestanten tussen liberaal en orthodox. Daar horen dan karikaturale kenmerken bij die behoorlijk uit de bocht vliegen. Sinds wanneer is ‘Sola Scriptura’ de Bijbel letterlijk nemen? Om maar eens iets te noemen. Er wordt in protestantse kringen veelal uitgegaan van ‘organische inspiratie’ en dat is niet letterlijk en staat los van ‘Sola Scriptura’, waar het om de sola gaat ten opzichte van andere toevoegingen.
Daarbij is ook de eigen katholieke reactie ‘wij hebben meer gelijk dan jullie’ een wat merkwaardig metaforisch alternatief. Zit het het ‘gelijk’ in een maatbeker of ligt het op een weegschaal? Dit stuk ‘rammelt dan’ ook aan vele kanten.
Om me constructief op te stellen wil ik een houding voorstellen die ik misschien meer ‘orthodox oecumenisch’ wil noemen. Wat van mij ook best katholiek mag heten, want eigen zou dit katholiek moeten zijn 😉 “Op bepaalde punten hebben wij gelijk en op andere punten hebben jullie (misschien wel) gelijk en soms hebben we beide gelijk.” Daarin hoef je niet gelijk je eigen gelijk in te leveren, maar is er wel een openheid om in gesprek te zijn en te leren van elkaar. Volgens mij werkt dit ook zo in de alledaagse gesprekken.
Maar spreek me gerust tegen en kom gerust met een beter voorstel.
Belangrijker is dat we elkaar vanuit naastenliefde zien en het beste met elkaar voorhebben. Respect en gebed kan daar prima in functioneren tijdens en buiten de Ramadan.
Vanuit Westers standpunt begrepen, is de ramadan bij ons beleefd/gevierd een archaïsch fenomeen, funest voor gezondheid en schadelijk voor onze Economie. Uit dien hoofde is bidden pro ramadan onchristelijk en onwetenschappelijk.
@ Ed: Maar wat nu als je vindt dat de Islam eem satanische sekte is.
Beste Ed Islam is geen sekte noch satanisch. Jij mag dat vinden, alleen zou ik je adviseren om de koran eens te gaan lezen, want het blijkt dat jouw kennis omtrent Islam erg laag is.
Een vraag aan de christen (katholiek of protestants),
Hebben jullie jezelf ooit eens verdiept in de Islaam? Zo niet, dan is de reden hiervan misschien omdat de taal, de namen, de levenswijze en de landen die de Islaam vertegenwoordigen (uitdragen) on-eigen klinkt en aanvoelt? Ik vermoed dat toch een aantal christenen, die van binnenin zichzelf de drang voelen om dichter bij God te komen dit gevoel gestild zien worden in de Islaam.
Ik merk namelijk twee grote verschillen op tussen de Islaam en het Christendom, dat zijn: De mate van het verdiepen in het geloof en de positie van ‘Eesaa (Jezus).
Over het eerste: Ik merk op dat het overgrote deel van de christenen het Armeens (oorspronkelijke taal van het Evangelie, als ik me niet vergis) niet of nauwelijks beheersen, dus zij lezen slechts vertaald werk. De Koran is altijd in het Arabisch, een vertaling van de Koran is geen Koran. Moslims ijveren zichzelf dan ook om de Arabische taal te beheersen zodat kennis van het geloof direct van de bron wordt opgenomen. Maar ook het vasten, waarvan Carnaval het einde daarvan aankondigt? Hoeveel christenen weten hiervan, en hoeveel van deze christenen deze (volgens mij veertig) dagen?
Over het tweede: Wij moslims geloven ook in Jezus, als profeet en niet als familielid (zoon) of als God zelf. Wij kennen God, de Schepper en de Grootste geen deelgenoten toe. Ook de profeet Mohammad [vrede en zegenen zij met hem] is een profeet zoals Jezus een profeet is.
Ik zie dat christenen dicht bij de Islaam staan, qua regelgeving. En dat is ook zo omdat het Evangelie, evenals de Koran, van dezelfde God afkomstig is. Het enige verschil is volgens mij de positie van Jezus. Dus als een christen Jezus ziet als profeet, zoals Noah, Ibrahim (Abraham), Mozes, Dawood (David) enzovoorts profeten zijn dan is een christen al dicht bij de Islaam. Als hij daarbij ook erkent dat er één God is en dat is God (Allaah) en dat Mohammad Zijn profeet is dan gelooft hij in het basisfundament van de Islaam, de geloofsgetuigenis.
En de Koran is geen vreemd Boek, ook geen onmenselijk Boek. De Koran is van dezelfde God als die van de Torah en het Evangelie. Het Arabisch is even vreemd als het Armeens van het Evangelie. Dus ik raad iedere christen aan om de vertaalde Koran te lezen, in het Nederlands. Je zal vele overeenkomsten vinden en over vele profeten lezen die je ook in het Evangelie zal terugvinden. Lees het door en overpeins hetgeen erin staat.
Jezus is gekomen om het Woord te vervullen en mensen middels Zijn offer weer tot God te brengen. De discussie verloopt te veel op een wijze zoals eigenlijk niet moet. Twee feiten. 1. Het christendom was er voor de islam. 2. Jezus zei van Zichzelf dat Hij de weg, de waarheid en het leven is en dat niemand – let op – niemand tot de Vader komt dan door Hem.
Kennelijk zijn er veel mensen van christelijken huize die zich daar niet langer door geïnspireerd voelen. Vandaar al die weifelende verkenningen van wat wel en misschien niet wenselijk is als het gaat om de houding die tegenover de islam ingenomen dient te worden. Als je het de apostolische vaders zou hebben gevraagd dan zou het antwoord onverkort negatief zijn geweest, in die zin dat alles wat ná Jezus’ dood, opstanding en hemelvaart wordt verkondigd als zijnde het ware geloof, als ketterij, als dwaalleer moet worden aangemerkt, waar men zich ver van dient te houden om te voorkomen dat men verzand in allerlei beraadslagingen die mensen uiteindelijk van God afscheuren.
Van welke God? Van de God die ons Jezus gaf. Van een God die niet vijf eeuwen later aartsengel Gabriël naar een man stuurt met boodschappen die het belang van Jezus als redder der mensheid kapittelt en bagatelliseert. Want volgens de islamitische leer mag Jezus dan een groot profeet zijn, maar de Verlosser is Hij niet, en ook is Hij niet aan het kruis gestorven, en niet opgestaan uit de dood, kernpunten van het christelijk geloof waarvoor velen zich in de begintijd van het christendom hebben uitgesloofd om dit aan de mensen verkondigd te krijgen.
Derhalve moet men dus voor de moslim bidden dat hij inzicht mag krijgen dat de leer die hij aanhangt niet van de God van Jezus kan zijn. Van welke macht dan wel gezien de inhoud van de leer die het christendom op de belangrijkste punten probeert te ontkrachten? Vul zelf maar in. Wat mij betreft wijst het duidelijk in een bepaalde richting.
Na alles, tot nu toe, gelezen te hebben bekruipt mij het gevoel dat het goed zou zijn dat een ieder bidt , niet om iets te bereiken voor of bij de ander maar voor je zelf.
Bidt dan dat je hart zich mag ontsluiten, je zacht mag worden en vol begrip, liefde en compassie.
Daar verander je zelf van en de wereld om je heen, dien te gevolge, ook.
Etiketjes verdwijnen en mensen komen tot bloei. Alle kleuren en geuren krijgen de ruimte om te zijn.
Één blik op het Midden-Oosten en het is duidelijk waarom ik er niet over peins voor moslims te bidden: elkaar afslachten, Joden wereldwijd afslachten en bedreigen, alles gesanctioneerd door hun jachtakte, de koran. De islam is geen religie maar een moorddadige politieke ideologie waarover een sausje van religie. Ramadan is start van moorden en verkrachtingen en het zou goed zijn als Christenen zich eens bewust worden van de realiteit van de islam en hun aanhangers. Dus bidden voor moslims is je eigen ondergang versnellen door je eigen civilisatie verder te laten vervangen voor het nihilisme dat islam heet, want de islam heeft in 1400 jaar nog nooit iets anders gedaan dan dood en verderf zaaien.
Ik wens alle Moslims een goede Ramadan toe! En dat alle gelovigen zich kunnen richten tot waar het in de kern om draait in respect voor anderen.
@Mirjam. Citaat: “één blik op het Midden-Oosten en het is duidelijk waarom ik er niet over peins voor moslims te bidden: elkaar afslachten, Joden wereldwijd afslachten en bedreigen…”
En de kruistochten? Waarbij het gehele Europese volk naar Jeruzalem trok om het te veroveren op de moslims? Christenen die op hun weg daar naartoe hun mede-christenen, namelijk de Byzantijnen, maar ook Islamitische en joodse steden plunderden en diens bevolking afslachtten? En niet één keer maar keer op keer. Het is zelfs vastgelegd dat de kruisvaarders kannibalisme pleegden.
Of de Spaanse inquisitie? De jacht op de joden in Spanje, met 800.000 joodse vluchtelingen als gevolg?
Of de joden met hun “holocaust” op de Palestijnen? Bijna het totale Palestijns grondgebied in beslag genomen, met duizenden Palestijnse doden als gevolg en hedendaagse onderdrukking en terrorisme van de Palestijnen en omringende Islamitische landen.
Waar het op neer komt, geef een religie niet de schuld van de onmenselijkheden die werden en worden gepleegd door diens volgers.
@ Reactie door moslim op 29 juni 2014 @ 18:29 uur, in ref. aan Mirjam op 29 juni 2014 @ 14:45 uur
In alle Islamlanden zien we: armoede, onderdrukking van de vrouw, bedenkelijke levensstatistieken, gebrek aan dierenliefde (hond, ezel), overbevolking, een onderdrukte agressie die nu en dan dodelijk explodeert (Ghadaffi, Mubarak, Assad), lage litteraire ontwikkeling (men leest niet), een algemene Jihadistische haatcultuur, steniging van vrouwen als geoorloofde Islamitsche straf, veel kinderhuwelijken, oorlog en verovering als cultuur.
Olielanden nuanceren dit totale, wanhopige beeld iets, maar met hier er wat bij en daar er wat van áf, laat zich toch wel een heel oud Algemeen Islamtisch Patroon (AIP) ontwaren. Dat kun je wegpoetsen met te wijzen naar waar het buiten de Islam om elders ook niet goed ging of gaat, maar dat zou kinderachtig zijn.
Welnu, als Arabieren, Perzen en alle andere Islamvolken qua aanleg (verstand) net zulke mensen zijn als non-Islamitische Fransen, Pygmeeën, Bantu en ga zo maar door, rijst dan de vraag naar waar dat traditionele AIP vandaan komt.
De (Arabische) Koran en daarvan afgeleide geschriften + de Imam lijken het antwoord te moeten. Kortom, de oorzaak van de permanent IAP-stagnatie is principieel in een beklemmende religieuze training van uit dat soort van documenten te zoeken.
Het is zoals Pakistan’s (ex-)president Pervez Musharaf het uitkreet: ‘Bij de gedachte aan de rol van de moslims in de huidige wereld breekt mijn hart. We zijn ver achtergebleven in de sociale, morele en economische ontwikkeling (…) en hebben geweigerd van anderen te leren. We moeten de barre realiteit onder de ogen zien.’