In de tuin zijn verschillende beeldjes te vinden. Zo zit de Chinese boeddha Budai bij de vijver en staat er op een paaltje naast de ingang een zwart met gouden beeldje van de boeddhistische bodhisattva Tara. Het gebouw is wit van binnen. Bij de ingang liggen vele boeken van de Indiase goeroe Osho, ook bekend als Bhagwan Rajneesh Chandra Mohan. Op de deur zie ik flyers van al dan niet aan Osho gerelateerde activiteiten. In het hele gebouw hangen foto’s en posters van Osho, sommige bijna levensgroot.
Een van de meditaties die ik er bijwoon is de Osho evening meditation. Behalve ikzelf zijn er drie andere deelnemers, allemaal zijn ze sannyasin (volgeling), woonachtig in de commune en tussen de 50 en 60 jaar oud. Eén van hen begeleidt de meditatie. Die bestaat in dit geval uit een minieme uitleg en het bedienen van de apparatuur. In de zaal staan zwarte comfortabele grond-stoelen met dekens eroverheen.
De avondmeditatie wordt niet een actieve meditatie genoemd, hoewel er enkele actieve delen zijn. Het eerste deel bestaat uit samen dansen. De muziek is opzwepend, en combineert de Indiase klanken van fluit en sitar met westerse drumcomputers. Wat opvalt is dat er op drie momenten ‘Osho!’ wordt geroepen. Ik ben gewaarschuwd dat deze meditatie het meest sektarisch lijkt, en er is me verzekerd dat dat niet zo is.
Het tweede deel bestaat uit een zittende meditatie, begeleid door muziek. De muziek volgt complexe polyritmiek, maar doet toch rustig aan. De muziek wordt echter driemaal plotseling onderbroken, in het midden van een maat. Ik vermoed dat deze plotselinge stop is bedoeld om een stilte teweeg te brengen, zoals de mysticus Gurdjieff zijn dansers plots liet stilstaan.
Nu is het tijd voor het digitale Osho-discours. Dit bestaat uit ongeveer een half uur kijken naar één van de vele lezingen van Osho op dvd. De lezingen bestaan vooral uit grapjes en commentaar op traditionele religies. Deze lezing komt uit zijn hoogtijdagen. In de voordracht verklaart hij alle heiligen en de schrijvers van alle Veda’s onverlicht, interpreteert hij een uitspraak van Rumi opnieuw, bekritiseert hij de volgelingen van Jezus en gebruikt hij een anekdote van Gautama Boeddha om het ‘alert zijn’ te illustreren.
De rode draad is een vraag van een volgelinge, over hoe zij zonder Bhagwan dezelfde helderheid en stilte kan ervaren als ze bij hem ervaart. Osho legt uit dat we alleen maar zorgvuldig hoeven te leven. Zo komt het alert zijn vanzelf. Als we alleen maar een beetje meer alert zijn, zullen we snel dezelfde helderheid en stilte ervaren.
Na de lezing wordt een andere dvd opgezet, waarin Osho in zijn latere periode moppen verteld. De moppen worden gevolgd door zogenaamde gibberish, waarbij iedereen zo’n vijf minuten door elkaar heen praat in onzintalen.
Na dit luchtige intermezzo begeleidt de Osho op het scherm tot slot een meditatie. We moeten in onszelf kijken, en ons bewust worden van de stilte daarbinnen. Dan bereiken we ons centrum en vinden we vreugde en extase. Dat is de boeddha, zegt Osho, jij bent niet je lichaam of je geest, jij bent dit bewustzijn (awareness). Iedereen gaat liggen. We worden geïnstrueerd om deze boeddha van ons centrum naar de omlijning van de ervaring te brengen. Nadat we weer zitten moeten we nog enkele momenten nemen om de stilte te behouden.
Na de meditatie, noch op een ander moment, wordt er over de lezing gepraat. Dit is illustratief voor het idee dat ieder zijn eigen variant van Osho’s leer moet vinden. Osho heeft het vaak over alert zijn (awareness). We kunnen er van uitgaan dat de technieken van Osho zijn ontworpen om precies deze bewustzijnsstaat te bereiken. Aan de andere kant wordt benadrukt dat dit niks anders is dan de mindfulness uit andere tradities en stromingen.
Omdat velen een holistisch wereldbeeld delen, en daardoor meerdere invloeden combineren, vraag ik me af wat er nog van Osho over blijft. Ik vergelijk dit met de tuin en het huis van de commune. In de tuin vinden we beeldjes uit verschillende boeddhistische tradities. Hoewel er te discussiëren valt over in hoeverre dit gegeven iemand boeddhistisch geïnspireerd maakt, duidt het wel op een zekere interesse en erkenning. In deze digitale tijd kost het niet veel moeite om iets te lezen over deze andere tradities. De vele foto’s van Osho in de commune maken echter overduidelijk dat hij voor deze mensen de echte meester is.
In de vorige bijdrage van Jonatan Hendriks schrijft hij over de achtergronden van de Osho Mevlana Commune in Amsterdam.
Dit is het vijfde deel van een serie over oosters denken. Lees hier het eerste, tweede, derde en vierde deel.
