Mohammed is geen Jezus. En langs de morele meetlat scoort Jezus beter dan de profeet die in de zevende eeuw na Christus aan de wieg stond van de islam. Die stelling durf ik wel te poneren. Maar betekent deze constatering ook dat moslims gewelddadiger zijn dan christenen? Of dat de christelijke boodschap superieur is aan de boodschap van de Koran? Voor christenen is de verleiding groot om deze vragen met ‘ja’ te beantwoorden. Maar hoe terecht is dat?
Ten eerste is er een principieel verschil in de posities van Jezus en Mohammed binnen de beide wereldreligies. Jezus is door zijn volgelingen beleden en te boek gesteld als Messias. Jezus stond volgens de Bijbel op uit de dood en voer op ten hemel. Volgens christelijke belijdenissen maakt Jezus deel uit van de goddelijke drie-eenheid. Van Mohammed zoals moslims hem zien, kun je dat niet zeggen. Wel is hij de profeet die een fundamenteel nieuw inzicht bood aan Arabieren die tot die tijd meerdere goden aanbaden: het geloof in één God.
De Koran brengt de religieuze ideeën van Mohammed, die voor veel Arabieren vernieuwend waren, nadrukkelijk in verband met de ‘Mensen van het Boek’: de joodse en christelijke gemeenschappen op het Arabisch schiereiland. Een Koranvers (soera Jonas 94) daagt de tegenstanders van Mohammed zelfs uit om de ‘Mensen van het Boek’ te raadplegen voor onweerlegbaar bewijs voor de waarheid van zijn boodschap. Hier ligt naar mijn indruk de oecumenische grondslag van de islam.
Christenen konden niet zomaar instemmen met die boodschap. Het grootste discussiepunt was de status van Jezus: volgens moslims was Jezus een profeet, volgens joden was Jezus geen profeet en volgens christenen juist meer dan een profeet. Opvallend is vooral dat Mohammed zijn volgelingen waarschuwde om hem niet te vereren, zoals christenen Jezus vereerden en vereren. Kortom: door het vergelijken van Jezus en Mohammed, heb je een verkeerd instrument in handen om het christendom en de islam op hun merites te beoordelen en tegen het licht te houden.
Ten tweede is het de vraag of de meeste christenen beseffen en praktiseren wat het betekent om in een God te geloven die zich heeft laten vernederen en zichzelf heeft geofferd. Tot in de vorige eeuw was het bijvoorbeeld normaal dat christenen joden de schuld gaven van de dood van Jezus. Zijn dood werd – en wordt – vaak niet gezien als consequentie van geweldloosheid, maar eerder als gehoorzaamheid aan Gods plan om de wereld te redden.
Wat christenen door de eeuwen heen ook geloofden, Jezus koos nooit voor geweld en liet zich vernederen tot in de dood. Voor mij ligt hier een essentie. Niet dat ik Jezus letterlijk hoef na te volgen. Maar het minste is toch een open houding en een oprechte kennismaking met bijvoorbeeld moslims. Over de grenzen van de vertrouwde kaders heen de dialoog aangaan, zoals de God van Abraham, Mozes en Jezus mensen voortdurend uitdaagt om uit hun comfortzone te komen. Daar zit voor mij ook de angel in het islamdebat: de competitieve gedachte dat Jezus beter is dan Mohammed werkt eerder triomfalisme en zelfgenoegzaamheid in de hand, dan dat het uitdaagt om jezelf open te stellen en de ander onbevangen tegemoet te treden.
“Onze God is de beste, Hij is wereldkampioen. Daarom zijn wij in het Westen, relatief in goede doen.” Dit is een regel uit een lied dat het satirische duo Van Kooten en De Bie in de jaren tachtig schreven. Ze lieten het zingen door hun typetjes De Positivoos: twee zeer blije dienaren van Jezus. Voor veel christenen was dit bijtende satire. Als tiener herkende ik in het lied een kritische en profetische stem.
Inmiddels is het 2015. De christelijke vorm van zelfgenoegzaamheid die ruim dertig jaar geleden op satirische wijze door Van Kooten en De Bie op de hak werd genomen, lijkt maatgevend te worden wanneer christenen Jezus en Mohammed met elkaar gaan vergelijken. Met welk doel?
In een veelkleurige wereld kan waarheid pas gestalte krijgen voorbij groepsdenken en in een praktijk van liefde en gerechtigheid. Waarheid en wijsheid laten zich niet objectiveren. Zeker niet als wapen in de strijd om de vraag welke God de beste is. Dit inzicht bood Jezus Christus die met een universele boodschap het verschil tussen alle mensen in zijn tijd – joden én heidenen – wilde opheffen. In 2015 staat Christus in de beeldvorming niet meer voor een grenzeloos universalisme, maar voor één van de geïnstitutionaliseerde wereldgodsdiensten. Wie recht wil doen aan de vredesboodschap van Christus, zou zich daarom moeten dwingen tot een radicaal universeel perspectief.
De politieke islam heeft zeer gevaarlijke kanten. En de oorzaken van terrorisme moeten worden bestreden. Het is zinloos om dat te ontkennen. Maar is daarmee alles gezegd? De apostel Paulus schrijft: ‘Overwin het kwade door het goede’. Dat vraagt om actie en dialoog. Waar en hoe is liefde en compassie aanwijsbaar in de diverse wereldgodsdiensten en wijsheidstradities, inclusief de islam? Het antwoord op deze vraag leidt ongetwijfeld tot veel hoopvolle inzichten en inspirerende voorbeelden. Juist door deze vraag centraal te stellen, laten mensen zich niet langer leiden door angst en zelfgenoegzaamheid, maar geven ze steun aan alle opbouwende krachten en mensen van goede wil.
Bovenstaande tekst werd eerder geplaatst op de website van Theo Brand.
Beste Theo, het gaat er niet om dat Jezus en Mohammed altijd maar vergeleken moeten worden. Wel gaat het erom dat veel radicale moslims met de koran in hun hand bereid zijn om aanslagen te plegen. Dat IS-strijders mensen onthoofden. Dit alles met een beroep op de koran. In die koran staan blijkbaar dingen die dit geweld legitimeren. Daar moet het gesprek over gaan. In jouw verhaal proef ik te veel een ‘die arme moslims’-sfeer. Dat is niet nodig en wenselijk. Wat wel nodig is is een stevig debat over moeilijke en verwerpelijke teksten in onze heilige boeken.
Jezus zei ook in de bijbel dat hij niet gekomen was met vrede maar met het zwaard. Ook hebben de voorafgaande profeten in de bijbel oorlogen gevoerd en wordt je zelfs verplicht mensen die je naar een ander geloof adviseren openlijk te stenigen en moet je dan als eerste de steen werpen. Wil je de bijhorende verzen nou hier zijn een paar zeer gruwelijke extreem gewelddadige bijbel verzen die je niet in de Koran zal vinden
Leviticus 20:2
U moet vervolgens tegen de Israëlieten zeggen: Iedereen uit de Israëlieten en uit de vreemdelingen die in Israël verblijven, die iemand uit zijn nageslacht aan de Molech overgegeven heeft, moet zeker gedood worden: de bevolking van het land moet hem met stenen stenigen.
Leviticus 20:27
Wanneer een man of een vrouw in verbinding staat met de geest van een dode, of een waarzegger is, moeten zij zeker ter dood gebracht worden. Men moet hen met stenen stenigen. Hun bloed rust op henzelf.
Leviticus 24:14
Breng hem die gevloekt heeft, buiten het kamp. Dan moeten allen die het gehoord hebben, hun handen op zijn hoofd leggen en moet heel de gemeenschap hem stenigen.
Leviticus 24:16
Wie de Naam van de HEERE lastert, moet zeker ter dood gebracht worden. Heel de gemeenschap moet hem zeker stenigen. Zowel de vreemdeling als de ingezetene moet zeker gedood worden als hij de Naam gelasterd heeft. Ik zie graag een reacties tegemoet
Hallo Bernard, volgens mij heb je mijn verhaal niet goed gelezen. Wat je zegt te proeven in mijn verhaal is onzin: mijn punt is juist dat moslims mensen zijn zoals jij en ik. Gelukkig maar, want wereldwijd zijn er 1,7 miljard moslims. Ook in naam van Jezus of het atheïsme wordt gemoord en oorlog gevoerd. Een stevig debat ontstaat overigens pas als je ingaat op argumenten. Overigens heb ik oog voor de gevaarlijke kanten van de politieke islam, zoals ik nadrukkelijk schreef.
Goed stuk. Islamitische Staat is geen kapstok want het is geen uitvinding van de islam, maar veeleer van het het nationalisme dat van buiten in de Arabische wereld is ingeplant. Een Fremdkorper dus en een heel curieuze koppeling van Islam met het typische moderne westerse begrip ‘staat’, aangekleed als Kalifaat. ‘Reinvention of tradition’ zou Hobsbawn zeggen. Een terrositenbende is het en daar is niets nieuws onder de zon. Ze lopen in het voetspoor van Robespierre, het nationaal-socialisme, de rode terreur, de jongens en meisjes van de zionistische Irgun, de RAF, enzovoorts.
Er zijn in de geschiedenis van de Arabische wereld meerdere perioden geweest dat de islam brandpunten van tolerantie en dialoog vormde, zoals ten tijde van Mehmed die christelijke en joodse geleerden uitnodigde nadat Justinianus aan de universiteit van Byzantium de studies naar de klassieken verboden had. Het omgekeerde is later ook gebeurd, maar niet nadat aan de universiteit van Cordoba de dialoog en uitwisseling grote hoogten had bereikt.
Christelijke zelfgenoegzaamheid… bestaat dat nog? Maar vooruit, laten we het daar niet over hebben.
Is er onderscheid tussen islam en politieke islam, of is dat passend bedenksel om de ogen te sluiten voor wereldwijde werkelijkheid van vandaag? Die is er een van brute terreur van groepen radicaal gelovige moslims, van islamstaten die met harde hand worden geregeerd, van juichende massa’s bij terroristische statements van radicale moslims, van toenemend anti-judaïsme, maar ook van angstvallig stilzwijgen van (wat we zouden moeten noemen) de goede moslims. Vooral dat laatste mag zorgen baren. Is het gebrrek aan moed? Is het angst om aan de verkeerde te komen staan? Is het dezelfde twijfel-in-geloof die zich bij christenen voordoet!
Feit is: er is sprake van zwijgzaamheid, en misschien is dat ook een vorm van zelfgenoegzaamheid. Feit is dat moskeeën in niet-islamitische landen maar al te vaak broeinesten zijn van haatzaaierij.
Feit is dat de islam alle ruimte krijgt, maar dat dat zich in islamitische landen omgekeerd niet voordoet voor christendom of judaïsme…
En daarom, Daniël, heb ik niet zoveel op met je verhaal. Ik wil niet langer vergoeïlijken dat in de islamitische wereld geweld als een alleszins acceptabel middel wordt gezien. Van het een gaat het ander komen, met als eindpunt nietsontziende terreur. De voorbeelden uit de wereldgeschiedenis liggen niet ver achter ons. We herinneren ons de goedpraterij rond de terreur in communistische staten en de zwijgzaamheid in vooroorlogs Nazi-Duitsland maar al te goed.
Ik durf de stelling wel aan dat die Mohammed uit jouw verhaal niet bestaat….
In reactie op Rein Sybesma,
In de Islam is de naaste die je moet liefhebben slechts de geloofsgenoot en die moet dan ook nog van dezelfde traditie zijn. Joden en Christenen moeten klein gehouden worden, ongelovigen bekeerd of gedood, afvalligen omgebracht en ketters bestreden. En vaak komt de jood, de christen en de anders denkende moslim op de hoop van ongelovige gegooid. Maar…
nu de vraag wat doet de christen-fundamentalist? Wat doen wij met de oproep Je zult je naaste liefhebben als jezelf (Lev. 19:18). Wat betekent anno 2015 de Gelijkenis van de Barmhartige Samaritaan. Wat betekend de oproep in Mattheüs 5 44-48 “hebt uw vijanden lief
en bidt voor wie u vervolgen!” en “weest gij dus volmaakt, zoals uw hemelse Vader volmaakt is!”. Hoe vertel ik een moslim dat hij fout zit, ik denk dat Theo Brand dit dilemma aankaart.
Nu daar nog een antwoord op dat we kunnen vasthouden, koesteren tot het moment dat we het nodig hebben…
Uiteindelijk staat de geschiedenis vol van voorbeelden dat gematigden altijd moeten lijden onder de repressie van de agressieve haviken. Dat geldt zeker ook voor de moslimgematigden die lijden onder hun moslimhavikken. De islam kent momenteel geen gebrek aan haviken, integendeel. Maar de islam proeft onze Westerse zwakheid, onze decadentie en maakt daar gebruik van. De moslimgematigden zijn echter verrassend stil als het gaat om de wereldomvattende islamterreur. Er zijn keurige statistieken, kille cijfers die boekdelen spreken maar blijkbaar niet voor hen die zichzelf zo verstandig vinden met hun geloof in multicultuur en multireligie. De dagelijkse aanslagen, moordpartijen en vervolgingen worden allemaal keurig bijgehouden. Tevergeefs vrees ik: http://www.thereligionofpeace.com/