Op Internationale Vrouwendag, zaterdag 8 maart, togen zo’n 150 dames naar de Thomaskerk op de Zuidas in Amsterdam voor de Oecumenische Vrouwensynode 2014. Het thema van deze dag, ‘Duurzame economie’, is dan ook actueel. Veel van de vrouwen leven vanuit hun geloof en zetten gericht eigen materieel en immaterieel vermogen in om goed te doen. Hun blik reikt verder dan het eigen erf.
Door: Marianne van Waterschoot
Het weer was de organisatie van de Oecumenische Vrouwensynode op 8 maart goed gezind. Ondanks een aantal treintrajecten met storing of werkzaamheden, was het goed reizen naar Amsterdam-Zuid. Zingeving, dienen en vieren vanuit een zakencentrum als de Zuidas geeft een extra dimensie aan zo’n dag. Dat in de praktijk van de aanwezige vrouwen economie meer betekent dan ‘goed beheer van een huishouding’ werd door de dag duidelijk. Goed beheer van welvaart betekent zorgen dat er voldoende is voor jezelf en de ander. Schaarse goederen dienen eerlijk verdeeld te worden. Dat is de consequentie, maar ook de verantwoordelijkheid van ieder mens die de planeet aarde bevolkt. Duurzaamheid, welvaart en welzijn werden via diverse invalshoeken bezien en flink op de vrouwelijke kaart gezet.
Introductie
Na de gebruikelijke plichtplegingen als deelname bevestigen, programma en consumptiebonnen overhandigd krijgen, was er een half uur ingeruimd voor informele kennismaking in de hal van de Thomaskerk. Daarna begaven de bijna 150 aanwezigen zich naar de ruime kapel. Na het eerste welkom meldde de organisatie het overlijden van feministisch theologe en christelijk rituologe Doreen Hazel. Bestuurslid Trees van Montfoort ontsluierde daarna een gouden kalf: je kan niet én God én de Mammon dienen’. Een selectie vertegenwoordigers vanuit verschillende kerken en geloofsgemeenschappen gaf een groet namens de achterban. Nora Asrami, vertegenwoordigster van islamitische vrouwenorganisatie Al Nisa, liet via Inger van Nes weten niet aanwezig te kunnen zijn wegens ziekte. De rode lijn door de dag: het is goed dat vrouwen met elkaar afstemmen en elkaar inspireren om van daaruit goed te doen.
Sprekers en thema’s
Het sprekerspanel was goed gevuld: een diversiteit aan voordrachten kwam voorbij. Alles moest in twee uur aan bod komen, dus was het schema strak: de stopwatch bepaalde. Voornamelijk jonge, vrouwen deelden via stand-up voordracht hun persoonlijke visie op het thema duurzaamheid.
Universitair docent Vrouwen- en Genderstudies Anne-Clair Mulder hield een betoog voor een onvoorwaardelijk basisinkomen voor iedereen. Dit concept van basisondersteuning staat in spanning met de controle en dwang van de huidige ‘voor wat, hoort wat’-economie. Jutta Eilander, jongerenpastor bij de Oud-Katholieke Kerk Nederland, schetste een goed beeld van hoe jongeren naar duurzaamheid kijken. Zij hoeven geen mooie praatjes of hokjesgedrag: geen woorden maar daden is het adagium. Suzan Doodeman, geestelijk verzorger en verbonden aan Van Nes & Co, deelde haar inspiratiebron: Bare Foot College in India, dat naar voorbeeld van Ghandi zorg en onderwijs levert aan de allerarmsten. Duurzaamheid betekent voor hen mensen in hun kracht zetten en kansen scheppen.
Bijbelwetenschapper Janneke Stegeman bracht het begrip ‘macht’ onder de aandacht via het Bijbelverhaal van Ruth. Zij duidde via de oudtestamentische verhalen machtsposities en –verhoudingen en vertaalde die naar het heden. De meeste tijd was gereserveerd voor sociologe, theologe en docent aan de Katholieke Universiteit van Leuven, Anneleen Decoene. Haar verhandeling over de kenmerken van het postfeministisch tijdperk én haar eye openers over de ongelijkwaardigheid tussen man en vrouw in de huidige, neoliberale maatschappij bewerkstelligden een golf door het publiek. Vrouwen gingen op het puntje van hun stoel zitten, noteerden de term ‘Nike feminisme’ en lachten hartelijk om ‘de natte droom’ van menig neoliberale man: het individuele feminisme wordt ingezet als marketing instrument om aan te tonen dat feminisme overbodig geworden is. Een onterechte bewering volgens Anneleen.
Muzikante en ecologisch boerin in opleiding, Lydia van Maurik zorgde voor een moment van bezinning met haar persoonlijk verhaal en gitaar- en zangspel. Sociologe Aspha Bijnaar liet zien dat het in wezen simpel is om solidair en duurzaam te zijn. Aan de hand van ‘Kasmoni’ (het uit de slaventijd ontstane en nog steeds gebruikte banksysteem van kleine inleg) gaf zij voorbeelden van vrouwen in Suriname maar ook elders, die in het eigen onderhoud voorzien en bovendien nog geld opzij leggen voor de eigen toekomst of die in hun kinderen. Topvrouw uit de bankwereld Monika Mils gaf aan dat ook vanuit de niet zo voor de hand liggende werkomgevingen als banken gekeken wordt of kan worden naar duurzaam handelen. Een ecologisch en economische wezenlijk gedragen bezorgdheid en solidariteit zorgt volgens haar voor een goede overdracht naar de volgende generaties.
Middag
Tijdens de goed verzorgde en voedzame biologische lunch was er gelegenheid om te netwerken. Veel vrouwen gingen dan ook in gesprek, onderwerpen van de dag of anders werden bij de kop gepakt en namen en visitekaartjes uitgewisseld. De boekentafel van uitgever Narratio in de kapel was een rustpunt voor velen. Na de lunch konden de deelnemers kiezen voor verder praten met een aantal sprekers van de ochtend, maar ook aan ‘minder praat, maar doe’ workshops deelnemen als het Bijbelverhaal Ruth, de film Solar Mama, een excursie naar de Zuidas, songtekst schrijven of het onderwerp ‘duurzaamheid’ verbeelden met een zelfgemaakte collage.
Algemene indruk
Ruim een derde van de aanwezigen bezocht de synode voor de eerste keer. Er waren in tegenstelling tot nogal wat van dit soort bijeenkomsten veel jonge vrouwen. Dat geeft hoop voor de toekomst. Uitermate handig en vooral nuttig was het programmaboekje, waarin behalve de dagindeling en de Oosterhuis-liederen tijdens de viering, netwerkpresentaties waren opgenomen. Het was overigens een gemiste kans om door vrouwen gecomponeerde liederen te zingen. Het was een prima dag met een gevarieerd programma. De ochtend was wel erg vol, getuige een gonzend hoofd en behoorlijk houten billen. De banken in de hogere regionen van de Theaterzaal zijn hard. Het was voor veel vrouwen kiezen: aantekeningen maken of met volle aandacht luisteren. Het is niet overbodig, dat de organisatie via de websites downloads van voordrachten gaat plaatsen, vooral die van Anneleen Decoene met haar inspirerende voordracht. Zij bood een verfrissende kijk op het vrouw zijn in de maatschappij en het feminisme als fenomeen in het bijzonder. Maar de wetenschappelijke verhandeling was lang en werd snel uitgesproken.
Feminisme
Anneleen Decoene zorgde met haar presentatie voor de nodige gespreksstof. Haar inzichten in het verschijnsel feminisme geven vrouwen van nu, vooral de jonge garde, handvatten om de positie van de vrouw in Nederland en elders vanuit een nieuw perspectief te bezien en te versterken. De ogenschijnlijke eenzijdigheid van vrouwen die voor vrouwen opkomen, blijft vooral internationaal broodnodig. Maar ook in eigen land is er nog veel tegenstelling. Het is de kunst een beweging op gang te houden die niet tegen iets is, maar vooral voor iets gaat zoals veel van de jongere vertegenwoordigers duidelijk aangaven. Het gaat om duurzaam leven in gelijkwaardigheid.
Dat een aantal overwegend blanke midden- en hogere klassen dames volop keuzes hebben en goed opgeleid de wereld intrekken, betekent nog niet dat dit voor alle vrouwen mogelijk is. Meer dan de helft van de wereldbevolking bestaat uit vrouwen, waarvan slechts zeven tot tien procent goed of hoog opgeleid is en leidinggevende posities bekleedt. Dit relatief kleine aantal succesvolle vrouwen wordt te vaak als representatief ingezet tegenover de feministische roep om meer gelijkheid en gelijkwaardigheid. De natte droom van de neoliberale marketing man, dit kleine aantal vrouwen met hun verworvenheden tegenover de noodzaak dat vrouwen blijven opkomen voor vrouwen plaatsen, werd deze dag met een grote bezem de Thomaskerk uitgeveegd. Lui achterover leunen en genieten van gelijke rechten voor vrouwen en mannen kommt nicht im Frage, zolang er nog ongelijkheid, uitbuiting en armoede is.
De jaarlijkse Oecumenische Vrouwensynode bijeenkomst wordt mede mogelijk gemaakt door het Catharine Halkesfonds – www.vrouwensynode.nl.
Marianne van Waterschoot is redacteur Boek & Beeld van Nieuwwij.nl. Bovenstaande foto werd gemaakt door Trees van Montfoort.
het is mij nog steeds onbegrijpelijk waar de zakenwereld nog steeds het lef vandaan haalt om vrouwen minder te betalen dan mannen. een goed initiatief een vrouwen synode. had er nog nooit van gehoord. goed beschreven trouwens.