Een paar dagen voordat ik naar ‘De beslissing’ ga, een avond waarin homoseksualiteit binnen Marokkaanse kringen centraal staat, probeer ik het gesprek extra aan te gaan met mijn omgeving. Vaak komen woorden als ‘opleggen’, ‘dwang’ en zelfs ‘propaganda’ uit monden van mensen, die ik absoluut niet homofoob kan noemen. Als ik doorvraag blijken ze namelijk geen moeite te hebben met vrienden of collega’s die homoseksueel zijn. Er schijnt alleen een gevoel te heersen dat ze worden gedwongen iets te omarmen wat ze uit religieus oogpunt niet goedkeuren. En dat omarmen betekent niet vinden dat homo’s niet gediscrimineerd mogen worden of dat er geen geweld tegen hen mag worden gepleegd. Want dat vinden ze al. Maar het moet allemaal nog meer, hebben zij het gevoel.
Ik herken dat gevoel persoonlijk niet, maar als mij op mijn beurt de vraag wordt gesteld: ‘Wat moeten we dan precies doen volgens homoseksuele activisten?’ heb ik gek genoeg geen antwoord. Met die vraag in het achterhoofd neem ik dan ook plaats in de Lutherse kerk in Amsterdam, die propvol zit. Ruim 350 mensen zijn afgekomen op het event, een deel van hen behoort tot de groep waar we het over gaan hebben, een groot deel is wel homo, maar geen Marokkaan, de rest is gewoon geïnteresseerd en helemaal achterin zit ik samen met een vriendin als islamitische hetero’s.
Je zoon is homo, en nu?
Rayan en Abdelwahid kunnen een duidelijk antwoord geven op de vraag wat zij verwachten. Wat zij willen is zijn wie ze zijn zonder vervolgd te worden. Maar Rayan en Abdelwahid wonen dan ook in Marokko: ‘ In Nederland is het makkelijker om homo te zijn,’ zegt dan ook een van de jongens. Dat laatste zal niemand ontkennen, maar makkelijker betekent niet per se makkelijk. Het deel wat volgt op de gesprekken met de homoseksuele Marokkanen, laat dat zien. We zien de première van de korte film ‘De Beslissing’. En met kort bedoel ik ook echt kort, slechts een kwartier duurt deze film, waarin Spangasacteur Hassan Slaby als Karim de hoofdrol speelt. Mahjoub Benmoussa speelt zijn vader en de film draait om het grote dilemma waar de Nederlands-Marokkaanse Karim mee te maken krijgt. Hij heeft een liefdevolle band met zijn vader, maar is verliefd op een man. De beslissing die hij neemt in de film is eerlijk vertellen aan zijn vader dat hij homo is. Maar er moeten meer beslissingen genomen worden in de 15 minuten. Kiest Karim voor zijn lieve vader of voor zijn lieve vriend? En kiest de vader ondanks zijn religieuze en culturele bezwaren voor zijn zoon, van wie hij zielsveel houdt?
Zaak tussen Allah en homo
Na het kwartier zijn zowel mijn vriendin en ik in tranen en hebben Karim en zijn vader geen keuze gemaakt. Volgens filmmaker Wahid Sanouji is de keuze aan ons. Symbolisch sluit de film af met een shot van Karim, waarin hij in de camera kijkt. ‘Hij vraagt daarmee aan ons: Accepteer jij mij?’ legt hij uit. De in Marokko geboren Sanouji is hetero, heeft een zoontje van twee en maakte de film naar aanleiding van een gesprek dat hij ooit voerde met zijn ex-schoonmoeder. ‘Wat als jouw zoontje later zegt: papa ik ben verliefd op een man?’ vroeg zij hem. De vraag maakte hem in de eerste instantie boos, maar bleef hem fascineren. ‘Ik ben moslim. Homoseksualiteit is haram, maar dat is een kwestie tussen God en het individu. Als je als ouder van je kind houdt accepteer je hem. Dat is mijn antwoord,’ vertelt de regisseur. Maar hij wil die vraag ook beantwoord horen van andere vaders. ‘De bedoeling van mijn film is eigenlijk om het gesprek aan te gaan, zonder de schaamte die er nu bestaat.’
Gesprek in de moskee
De boodschap achter De beslissing is dus helder: minder schamen, meer erover praten. Sanouji hoopt dan ook enorm dat zijn film ook gedraaid zal worden op plekken waar de Marokkaanse gemeenschap veel komt, zoals de moskee. Hij heeft bewust geen zoen- of seksscènes gebruikt, zodat het ook aanvaardbaar wordt voor de conservatievere leden van de (Marokkaanse) moslimgemeenschap in Nederland.
Roze kaftans en djelleba’s op de gaypride
Zoenen, bloot, het zijn wel de associaties die mensen hebben bij de gaypride. Naast het politieke en creatieve activisme dat we al gezien hebben deze avond, probeert de Nederlands-Marokkaanse homoseksuele Ilias Zian op te komen voor emancipatie van (Marokkaanse) homo’s door aanstaand weekend mee te varen op de gaypride. Niet als individu, maar met een zogeheten ‘Marokkaanse boot.’
Het is een manier die niet iedereen bevalt. Fahd Larhzaoui, maker van het stuk Schijn, waarin hij vertelt over de worsteling van het uit de kast komen als homoseksuele Marokkaan, heeft ook zo zijn twijfels. Hij vraagt zich af of dit wel de manier is. We hebben te maken met een groep waar dit thema nog zeer precair is. Is het zo expliciet op een boot staan niet te grote stap op dit moment?
Ilias begrijpt wat Fahd bedoelt. Na afloop vertelt hij dat hij het moeilijk had afgelopen Suikerfeest. ‘Mijn familie accepteert mij, maar op zo’n boot word ik echt zichtbaar. Moet dat nou vragen ze me dan? Ja, vind ik. Iemand moet het voortouw nemen,’ vertelt hij. Tegen Fahd zegt hij: ‘Iedereen voert actie op zijn eigen manier, jij met een prachtig theaterstuk, wij met de boot.’ ‘Bovendien,’ vertelt hij later, ‘op onze boot geen bloot, wij zullen hele degelijke roze kaftans en djelleba’s dragen.’
‘Willen jullie ons steunen?’
Ik besluit het de Marokkaanse homo’s op de man af te vragen nu ik de kans heb. ‘Wat verwachten jullie precies van de islamitische hetero’s in Nederland?’ Ilias Zian en twee andere Marokkaanse homo’s moeten er even over nadenken. ‘Prominente Marokkaanse Nederlanders zouden meer een statement kunnen maken. We zoeken sleutelfiguren.’ Maar wat uiteindelijk veel belangrijker blijkt is vriendschap. Een van de jongens vertelt over zijn vriendin: ‘Het is zo belangrijk als iemand je steunt. Zien jullie Leila daar? Die dame met die prachtige hoofddoek? Zij zei mij: ‘ik steun jou!’’ Hij wordt er emotioneel van.
De zaal is stil. Ik heb mijn antwoord. Niemand verwacht van islamitische hetero’s dat ze zaterdag komen dansen bij de gaypride. Het enige wat de homoseksuele Marokkanen ons deze avond hebben gevraagd is: willen jullie ons steunen in wie wij zijn?
