“Palestijnen hebben een waanzinnig gevoel voor humor”

Kun je aangeven hoe je in de discussie staat over Israël en de Palestijnse gebieden? 

“Ik vind de schuldvraag niet relevant meer. Aan beide zijden zijn zoveel fouten gemaakt en wreedheden begaan. Omdat er zoveel leed is, moet alles op alles worden gezet om snel tot een oplossing te komen. Iets waaraan de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Kerry nu werkt. Op basis van de resoluties die door de wereldgemeenschap zijn aangenomen, moet Israël terug naar de grenzen van 1967. Hierna kan Palestina gecreëerd worden met Oost-Jeruzalem als hoofdstad. Israël moet als bezettende macht haar verantwoordelijkheid nemen en de bevolking beschermen in plaats van onderdrukken. En ja, ik ben er van overtuigd dat die oplossing er komt omdat Israël zich anders politiek en economisch isoleert.”

Wie of wat is van invloed geweest op deze ideeën?

“Ik kom uit een protestantse familie met (oorspronkelijk) veel sympathie voor christendom én jodendom. Een van mijn tantes zat in het verzet en hielp joden onderduiken en een oom wilde in de oorlog van 1967 vrijwillig aan de zijde van Israël vechten. Maar mijn studie (Geschiedenis Midden-Oosten) en mijn zevenjarig verblijf in Palestina leerden me dat de Palestijnen de zwaksten zijn in dit conflict. Israël heeft een van de sterkste legers ter wereld. Ik heb de vernederingen van de bezetting aan den lijve ondervonden: bij checkpoints door soldaten. En de nederzetting vlakbij ons huis had groene gazons en altijd licht, terwijl wij maar twee keer in de week water kregen en de stroom heel vaak uitviel, om nog een paar voorbeelden te geven. Dat creëert een enorm gevoel van onrechtvaardigheid.”

Volgende week woensdag verschijnt je boek Welkom in het paradijs. Voor ik daar iets over vraag, eerst deze vraag: durfde je het wel aan met Jurgen Maas en zijn nieuwe uitgeverij?

“Ik vind het initiatief van Jurgen prachtig: meer bekendheid voor de Arabische cultuur in Nederland. Daarvoor is momenteel erg weinig ruimte. Juist was ik op zoek naar een dergelijke uitgeverij, toen ik hoorde dat er een nieuwe was opgericht. Dat was geweldig, te meer daar ik Jurgen nog kende en hij mijn verhalen meteen wilde hebben.”

Hoe gaat het op dit moment met de mensen in de Palestijnse gebieden?

“Wat bij mij zo’n grenzeloos respect voor de Palestijnen afdwingt, is hun vitaliteit en hoop, terwijl de omstandigheden zo ontzettend slecht zijn: ze kunnen nauwelijks meer naar andere steden reizen op de West Bank vanwege de muur, de werkloosheid is rond de 40%, Jeruzalem is onbereikbaar door checkpoints. Christenen noch moslims kunnen naar de heilige plaatsen. En toch weten ze dat hun onrecht wordt aangedaan en rekenen ze erop dat gerechtigheid zal overwinnen.”

“In Welkom in het paradijs beschrijft Tineke Bennema Palestijnse levens in lichtvoetige en absurdistische verhalen. Sommige verhalen zijn gebaseerd op Bennema’s eigen belevenissen; andere verhalen hoorde ze van haar Palestijnse familie en vrienden” las ik op de website van uitgeverij Jurgen Maas. Waarom heb je deze verhalen willen bundelen?

“In 2012 heb ik de El Hizjra-prijs gewonnen voor een kort verhaal van mij. Ook met mijn site probeer ik een brug te slaan tussen oost en west-denken, meer begrip te kweken. Ons land is zo xenofoob en islamofoob. De prijs gaf me een enorme impuls om meer verhalen te schrijven. Het zijn allemaal verhalen van mensen die naar iets verlangen, maar het vaak niet kunnen bereiken door bezetting, tradities en omstandigheden. Ik heb ze wel een beetje met een knipoog beschreven. Palestijnen hebben namelijk een waanzinnig gevoel voor humor.”

Ik heb het boek nog niet gelezen, maar werd nieuwsgierig toen ik op diezelfde site iets las over een kreunende palmboom in Jericho. Kun je een tipje van de sluier oplichten?

“Hahaha… Nou, die kreunende palmboom staat in Jericho, een oase in de woestijn waar het in het voorjaar naar sinaasappelbloesem ruikt. Het speelt zich af in de periode dat de Palestijnse Autoriteit daar net zijn politiemacht mocht opleiden, na de Oslo-akkoorden. En een meisje hoort op een ochtend daar vreemde geluiden uitkomen. Lees zelf de rest maar…”

Welk verhaal heeft je het meest ontroerd?

“Ik heb niet echt één verhaal… In al die verhalen zitten indrukken en heftige ervaringen van de zeven jaren die ik in de West Bank woonde, ik denk dat het een manier is geweest om die te verwerken en om te vormen tot iets moois. Verhalen over liefde, dood, bezetting, oorlog, maar voor iedereen invoelbaar.”

Zou je ook een boek kunnen schrijven met daarin verhalen van Israëliërs?

“Ik heb joodse vriendinnen en ik ken mensen in Israël, maar mensen aan de andere kant van de grens leiden een totaal ander leven dan de Palestijnen, ook al omdat ze niet onder een bezetting leven. Dus ik ken dat leven niet van binnenuit, zoals ik wel het Palestijnse ken. Dat zou erg moeilijk worden.”

Er zijn al vele boeken geschreven over de Palestijnse gebieden. Waarom moeten we beslist jouw boek lezen?

“Net als mijn andere twee boeken over Palestina (non-fictie) beschrijf ik het dagelijks leven van de Palestijnen, waar veel ellende is, maar ook intensief wordt geleefd. En hoewel de situatie zo anders is dan in Nederland – waar wij baden in welvaart (zelfs met een economische crisis), leven in vrede, en ja verwend zijn – hoop ik dat we ons door die verhalen in kunnen leven in een andere cultuur, omdat onze drijfveren, geluk, liefde, vrijheid, dezelfde zijn. En uiteindelijk minder hard oordelen.”

Waarover gaat je volgende boek? 

“Zoals je begrijpt ben ik erg geïnteresseerd in multiculti en bruggen slaan en kan ik me opwinden over westerse en vooral Nederlandse arrogantie ten opzichte van andere culturen. Op dit moment ben ik bezig met een boek over mijn grootvader die inspecteur van politie was in Nederlands-Indië en met een legertje Indonesische politieagenten honderden kilometers en duizenden mensen controleerde.”