Beste Jan Jaap,
Tja. Je reageert op een serie die net over de helft is en daarbij negeer je consequent de vrouwen die wij aan het woord laten. Deze vrouwen variëren sterk in culturele achtergrond, maatschappelijke positie en opvattingen over het leven en zedelijkheid. In de volgende uitzending komt bijvoorbeeld de Britse Shalina Litt aan bod, die het dragen van een niqaab hartstochtelijk en eloquent verdedigt.
Wat alle vrouwen gemeen hebben is dat ze gelovig zijn, van hun geloof houden maar het recht opeisen te mogen geloven zoals zij dat willen en te mogen leven zoals hen dat goeddunkt. Jij verwijst instemmend naar Tineke Bennema. Haar stuk hebben wij met open mond gelezen. Haar argumentatie is namelijk geheel gebaseerd op de stelling dat wij enkel ongelovige vrouwen in beeld brengen en daarmee het anti-islamsentiment voeden. Wij kunnen dan alleen maar vaststellen dat zij de serie niet heeft gezien (en toch oordeelt), of wel heeft gekeken en de vrouwen die in beeld zijn geen echte moslima’s vindt. En wij hopen dat dit laatste niet waar is. Aan Annemarieke die je ook instemmend aanhaalt, maken we verder geen woorden vuil aangezien zij haar brief begint met de opmerking dat ze de serie niet heeft bekeken.
Wij behandelen elke gefilmde vrouw met respect en laten haar geloofsovertuigingen met rust. Dat komt omdat wij islamitische vrouwen eens in beeld wilden brengen, hun opvattingen wilden horen, en – ja inderdaad – ook de strijd die zij voeren. Wij vinden dat deze vrouwen interessant zijn, soms zijn het voorhoeden in hun eigen landen die met grote risico’s strijden voor werkelijke geloofsvrijheid. Ons stoort het nogal dat jij de wijsheid en inzichten van deze vrouwen negeert. Bijvoorbeeld Souad Al Shammary die zegt dat de conservatieve elites van de Islam een seksuele religie hebben gemaakt (en daar verwijst de titel die je niet begrijpt ook naar). Of de orthodoxe geestelijke Rufaida Al Habash die zich baseert op de Koran als zij stelt dat er een nieuwe historische interpretatie nodig is (die ook door vrouwen wordt opgesteld) en er een einde moet komen aan de dwang van conservatieve, mannelijke geestelijken. Wij hadden het wel interessant gevonden jouw mening als Arabist te horen over een dergelijke moedige want controversiële stellingname.
Blijkbaar stoort het jou dat we ook laten zien dat de levens van veel gelovige vrouwen, met name in landen als Pakistan, India, Qatar, Syrië, Egypte, Saoedi-Arabië, enz., zwaar zijn omdat ze geregeerd worden door geestelijke en wereldlijke heersers die in naam van de islam hun vrijheid beperken en hen soms ook opjagen. Waarom we dat laten zien? Omdat wij inderdaad geëngageerd zijn en vinden dat godsdienstvrijheid de afwezigheid van dwang veronderstelt. Wij vinden ook dat elk mens gevrijwaard moet zijn van vernedering door staten en geestelijken.
Jij stelt dat de serie ‘neutraliteit’ mist. Dat klopt dus. Sterker, de serie is bewust vanuit een subjectief perspectief gemaakt: dat van de ongelovige maar geïnteresseerde buitenstaander (vanuit Femke dus). Dat wordt ook expliciet vermeld omdat wij dat eerlijker en opener vinden dan een valse schijn van onbevooroordeeldheid.
Neutraliteit is namelijk een fictie, en wij veronderstellen eigenlijk dat jij als wetenschapper dat met ons eens bent. Waardenvrije wetenschap bestaat niet, leerde Weber ons al. Betrouwbare wetenschap ontstaat als de eigen waarden worden benoemd en onderzocht. Hetzelfde geldt wat ons betreft voor journalistiek. Onze serie is inderdaad niet neutraal, net zo min trouwens als jouw analyse die in werkelijkheid een heel subjectieve weergave is van de serie en de meningen erover.
Wij kiezen partij voor vrouwen die geloofsvrijheid willen tegenover de mannelijke geestelijken en heersers die ‘hardvochtig’ proberen hen klein te houden. Dat is ons journalistieke en maatschappelijke engagement. De vraag is wat jou motiveert bij het schrijven van je stuk.
Hartelijke groet,
Femke Halsema en Hassnae Bouazza
Klik hier voor andere artikelen en brieven over ‘Seks en de zonde’.
Dag Femke, ik kijk elke week met plezier naar je serie. Geweldig hoe je al die bijzonder mensen interviewt, hoe je daarin jezelf blijft. Ik kijk uit naar de volgende uitzending.
Ruitertje, en nou jij weerrrr!
Neutraliteit is namelijk een fictie… Hoezo? Het kan in ieder geval een streven zijn…
Vraag aan mevr. Halsema: komt de serie ook op DVD, wil graag je uitzendingen gebruiken voor mijn lessen maatschappijleer en godsdienst.
Ik kijk ook met plezier naar de serie. Leuk om te zien dat je vrouwen over de hele wereld interviewt om een beeld te krijgen over hun beleving van de islam. In de eerste aflevering laat je 2 vrouwen aan het woord, waar jij ook van zegt: ik ken eigenlijk alleen dit soort vrouwen. Maw vrouwen die of van het geloof zijn of het niet meer of nauwelijks nog in de praktijk brengen. Dit terwijl het straatbeeld gedomineerd worden door vrouwen met allerlei soorten hoofddoeken in verschillende lengtes en kleuren. Interesseren deze jou niet? Als moslima zijnde die ook een hoofddoekje draagt lijkt mij die doelgroep juist het meest interessant. Jonge, zelfbewuste vrouwen die er voor kiezen om zich te bedekken of ervoor kiezen om de islam in deze lastige tijden juist wel te belijden. Ik hoop in ieder geval dat je na afloop van de serie meer over de Nederlands Islamitische doelgroep hebt geleerd.
Vriendelijke groet, Siham
“Wij kiezen partij voor vrouwen die geloofsvrijheid willen tegenover de mannelijke geestelijken en heersers die ‘hardvochtig’ proberen hen klein te houden”..
Als dit nou het uitgangspunt was geweest dan hadden heel wat moslims en anderen minder kritiek gehad en zelfs toegejuichd maar ze zeggen waarom hou je vast aan een hardvochtige islam en niet hardvochtige heersers in de serie…
Dat is het hele punt van kritiek en je kan mij niet vertellen dat femke of hassnae dat niet snappen. Het is gewoon een valse manier om islam aan te vallen en dat gooien op “we komen op voor de vrouwen.. ” terwijl je het liefst ziet dat die vrouwen dus hun hardvochtige islam verlaten. Ik vind dat niet opkomen voor maar vrouwen indoctrineren dat die islam zo slecht is voor ze…
Ze mogen het doen want ze hebben de middelen en bekendheid mee om dit te doen en de vrijheid om hun religie van “vrijheid” te promoten.. Meer is het niet. Uiteindelijk is het jammer van de vrouwen in de serie die echt wel een goed verhaal hebben om zo gebruikt te worden voor femke haar ego.
Liefs
Grappig toch dat jullie geen “woorden vuil” willen maken aan een programma dat juist moslimvrouwen aan het woord wilt laten. Beetje jammer, want ook vrouwen zoals Annemarieke representeren een bepaald “soort” moslima. In jullie documentaire laten jullie de extremen zien, maar wat nou het leven van een gewone moslima? Wat gebeurt er? Wat zit haar dwars? Wat zit haar mee? Wat gaat er om in haar belevingswereld? Ik vind de vrouwen die jullie uitnodigen boeiend, maar niet representatief, en dat geneuzel van Halsema moet ik maar voor lief nemen. Ik vind jullie muziekkeuze ook ontzettend opmerkelijk. In de afgelopen aflevering gebruiken jullie het liedje “Smack my bitch up” van Prodigy, talking about misogyny.
[…terwijl je het liefst ziet dat die vrouwen dus hun hardvochtige islam verlaten. Ik vind dat niet opkomen voor maar vrouwen indoctrineren dat die islam zo slecht is voor ze…].
Beste Majida,
Wat mij ontgaat is hoe je het stellen van vragen (door Halsema) kunt opvatten als indoctrineren (‘dat die islam zo slecht voor ze is].
Ze stelt vragen en ze uit haar verbazing over sommige dingen die conflicteren met haar eigen normen en waarden. Is dat het ‘gebruiken van vrouwen voor je eigen ego?’
Die vrouwen mogen toch gewoon zeggen wat ze vinden aan Halsema? Jij en honderden miljoenen moslima’s mogen toch ook gewoon vinden wat jullie vinden?
Als Halsema kritische vragen stelt over enkele geloofsregels, en zich verbaast over de vraag waarom vrouwen zich hier aan onderwerpen, dan wordt je toch niet onder druk gezet of geïndoctrineerd?
Beste Femke en Hassnae,
In de eerste plaats dank ik jullie voor jullie goed beargumenteerde reactie. De serie beoogt debat op te roepen en in die zin is jullie missie meer dan geslaagd.
Mijn kritiek betreft echter niet zozeer de inhoud van de serie, de vrouwen die jullie in verschillende landen en in verschillende omstandigheden interviewden.
Het ging mij om wat we de rationale van de serie kunnen noemen. En op dat argument gaan jullie in jullie reactie op mij nauwelijks in.
Op je eigen website, Femke, heb je het over de islam als religie die zo hardvochtig kan zijn en in je brief aan Bibi heb je het over geloofsdwang.
Nu ben ik niet gek en weet ook ik dat hardvochtigheid en geloofsdwang in de islam voorkomen. Vrijwel alle religies worden daardoor gekenmerkt. Neem nu alleen al de hardvochtigheid en dwang van de katholieke kerk in het kindermisbruikschandaal.
Maar religie is zoveel meer. Religie geeft troost en kracht aan vele gelovige mannen en vrouwen. En dat geldt dus ook voor de islam.
Maar dat laatste noem je niet op je site en op de aankondiging van de serie. En dat is wat ik betreur. Nu weet ik wel dat jullie geen Frans Bromets zijn of Adriaans van Dis. Maar de aanpak die zij toepassen in hun documentaires is dat zij de mensen hun verhaal laten doen waarbij hun eigen interpretatie van een en ander van ondergeschikt belang is.
Juist omdat jullie de islam vanaf het begin als –vaak- hardvochtig en dwangmatig voorstellen, mis je belangrijke kansen. Je bent gekleurd, en dat is ook wat jullie in je brief aan mij stellen. Maar het is juist die kleuring die zoveel afkeer oproept bij de vrouwen om wie je het te doen is. Bovendien is het discours over de islam in dit land toch al zo negatief. Misschien wilden jullie de zaak der moslima’s een dienst bewijzen. Maar hun afwijzing geeft aan dat dat doel niet echt bereikt is.
Toen ik in januari van dit jaar een briefwisseling begon met Nourdeen Wildeman (elders op de site van Nieuwwij), liep het –ook- hopeloos af. Wildeman verweet mij mijn eigen agenda te voeren en niet echt in hem en zijn overwegingen geïnteresseerd te zijn. Ik voerde aan dat niets mij tegenhoudt mijn visie op islam te berde te brengen. Maar de briefwisseling heeft me wel aan het denken gezet. Zit ik zelf toch niet te veel te sturen? Mijn bedoelingen waren immers ‘goed’?
Het is een dilemma.
Neutraliteit is zeker een groot probleem en theoretisch wenselijk maar praktisch vrijwel onmogelijk. Jullie noemden dat al in de brief en ik weet het. Maar streven naar neutraliteit en objectiviteit heeft wel als voordeel dat je een zo groot mogelijke groep ‘pakt’ en het oordeel aan je kijkers of lezers laat. Dan bereik je meer.
Ik ga de serie afkijken. Naar de delen die nog volgen en ongetwijfeld zal onze briefwisseling niet de laatste zijn over dit belangwekkende onderwerp.
Met vriendelijke groet,
Jan Jaap
Beste mijnheer de Ruiter
Wanneer u stelt dat religie zoveel meer is. Dat religie troost en kracht geeft aan vele gelovige mannen en vrouwen. En dat dus ook geldt voor de islam, dan is er niemand die u daar niet in kan volgen of het daar mee eens zal zijn. Als iemand stelt dat ze dolgelukkig is in haar geloof, het heerlijk vindt alleen buiten te mogen indien geëscorteerd door een mannelijk begeleider, en haar sluier essentieel voor haar is, vind ik dat voor haar heel fijn, dat is haar zaak
De essentie in dit verhaal en deze discussie is voor mij dat ik dat niet wil en dat graag zo wil houden.
En dat ik graag meewerk aan de bevordering van de overtuiging dat dit recht ieder mens toekomt, zelfbeschikkingsrecht noemen wij dit hier, man en vrouw gelijk voor de wet.Welke problematiek er ook moge schuilen in religies in zijn algemeenheid, zoals u stelt, één zaak is slechts inherent aan de huidige Islam, ik zeg met nadruk de huidige om weer niet in de geschiedenis te belanden. Waar de Islam overneemt als religie, betekent dit het einde van de seculiere staat. Ik hoop dat u het mij niet kwalijk neemt dat ik mij niet kan vinden in de recente uitspraak van de Islamitische council van Pakistan, waarin gesteld wordt dat een vrouw geen recht van bestaan heeft, en dat het aan haar mannelijk begeleider is te bepalen of zij ademt of niet.
De verklaring die hier afgelegd is, is totaal in strijd met de rechten van de mens, maar ik heb nog geen enkele klacht neergelegd gezien.
Wij verwachten van de katholieke kerk dat zij misstanden openbaar afkeurt en terecht, maar dat zie je in een Islam niet, ook niet in de organisatie van moderne landen en mensen(?)als Nederland.
vriendelijk groet
Jeanine Bothof
Beste Femke en Hassnae,
Excuse me? Natuurlijk heb ik die serie tot nu toe wel gezien. Sterker nog, ik citeer er zelfs uit op mijn blog. Als ik voor- en tegenreacties lees, dan kan ik niet anders concluderen dan dat jullie docu niet heeft geleid tot meer begrip, maar tot polarisatie. Daar moet nu maar een einde aan komen. Vandaar mijn handreiking, die inmiddels op Joop.nl is gepubliceerd.
groet,
tineke bennema
Beste mevrouw Bennema, u bent niet de eerste de beste dus ik spreek u aan met waardering. Ik begrijp uw verlangen naar begrip. Maar begrip is een duale beweging die beide zijden vrij moeten kunnen uitvoeren. Dat houdt al in dat deze vrijheid bij beide partijen aanwezig moet zijn. Veel dieper hoef ik denk ik niet in te gaan op het woord begrip. Polarisatie zie ik als het bewerken van de akker om begrip uiteindelijk mogelijk te maken. Als er niet gedacht wordt kan het niet tot begrip komen.
Nog een prettige Pinksteren
Jeanine Bothof
Alle ellende in mijn ogen zouden kunnen voorkomen worden als elk land een seculiere staat zou onderhouden en elkaar in waarde te laten. Behandel de ander zoals je zelf behandelt wilt worden en respecteer elkaars leven zoals jij zelf je leven wilt inrichten.
Zelf ben ik gelovig door mijn ouders opgevoed jaren voelde het niet als mijn keuze en ben ik uit het geloof gestapt dit ook medegedeeld aan mijn ouders die het niet wilde/willen geloven dat het echt zo is. Mijn dochter voed ik op zonder geloof en in onze oude buurt met veel Marokkaanse kinderen waar zij naar school ging werd zij als niet normaal gezien dat haar moeder met een niet Marokkaanse vriend kwam op school en niet mee deed aan de ramadan. Mijn dochter was toen een kleuter en had het zwaar waardoor zij het moeilijk had eenmaal door een verhuizing is zij op een witte school komen te zitten waardoor zij zich normaal kon voelen en niet meer werd gepest i.v.m. haar moeder. Wat ik probeer uit te leggen is als je kiest voor de Islam hierin Nederland wordt je door je omgeving niet lastig gevallen en zijn er instanties waar je aankan kloppen voor hulp als je gediscrimineerd wordt. Maar als je eruit ziet als iemand waarvan je vanzelf sprekend uitgaat dat het een moslima betreft word je lastig gevallen door je omgeving. Laten wij eerlijk zijn tegen elkaar, er zijn zeker vouwen die door mannen worden onderdrukt met als uit leg dat de Islam of cultuur hun het recht geeft (ook al wordt dit niet toegegeven, de man heeft het laatste woord in de Arabische wereld). Natuurlijk zijn er gelovige vrouwen die zelf hun eigen leven inrichten, alleen de overgrote meerderheid zijn voornamelijk helaas onderdrukte vrouwen over de hele wereld maakt niet uit wat voor geloofsovertuiging deze vrouwen praktiseren.
Ik ben een voorstander van staat en geloof gescheiden houden, alleen openbare scholen zonder een geloofsetiket laat de kinderen zelf beslissen wat voor pad zij willen volgen. Je hoeft niet altijd eens te zijn met elkaars levens wijze, ga ook niet belerend naar de ander preken laat elkaar in waarde.
Fatima