Door: Gilbert Smelt
De Verenigingskerk (Unification church of UC) is opgericht in Zuid-Korea door dominee Sun Myung Moon onder de naam Holy Spirit Association for the Unification of World Christianity. Voor de ontwikkeling van deze beweging kunnen drie perioden worden onderscheiden:
‘De eerste Verenigingskerk periode’, van de oprichting in 1954 tot 1996 kenmerkt zich door de snelle expansie vooral door liefdadigheidsactiviteiten zoals gratis onderwijs in Zuid Korea. De werving betrof vooral jonge, hoogopgeleide bekeerlingen en breidde zich al in 1958 uit naar Japan, daarna naar de VS en vandaaruit wereldwijd. De georganiseerde huwelijken, oftewel Blessings, vormden het belangrijkste ritueel van het geloof, en in deze periode mochten die alleen gesloten worden tussen U.C.-leden.
De groei in de VS werd sterk gestimuleerd door de komst van Moon naar de VS in 1972 en de verplaatsing van het hoofdkwartier naar de VS. Klachten over brainwashing leidden in 1982 tot een veroordeling van Moon tot 18 maanden cel. Op de aanklacht van brainwashing volgde uiteindelijk geen veroordeling, maar wel op die van belastingontduiking. Gevolgen van deze veroordeling waren niet alleen dat de U.C. veel publiciteit kreeg, maar ook de leer van de U.C. werd aangepast, het ‘beloofde land’ VS moest zijn favorieten status nu afstaan aan Korea. In 1976 waren er in Korea en Japan circa 350.000 aanhangers. In 1991 viel de Sovjet Unie uit elkaar, waarmee Moon zijn anticommunisme ook minder urgent werd. In 1996 verklaarde Moon officieel dat het tijdperk van de Verenigingskerk was afgelopen.
‘De Verenigingsbeweging Periode’ 1996- 2008: Unification Movement. Vanaf 1996 lag het zwaartepunt van de activiteiten op het gebied van de maatschappelijke activiteiten zoals internationale vredesactiviteiten en het versterken van de familierelaties. Een van de redenen was dat de commune levensstijl niet meer aansloot bij de levensstijl van de inmiddels oudere volgelingen. Ook verslechterden de financiële zakelijke resultaten van de U.C. in deze periode sterk. Een wijziging die werd doorgevoerd was dat de Blessings nu ook waren weggelegd voor niet U.C.-leden, indien er minimaal US $ 14000 werd gedoneerd. Toch was dit niet voldoende om de financiële resultaten te verbeteren.
Ook de opvolging van Moon gaf spanningen. In de voorbereiding op de overdracht van het leiderschap had Moon in deze periode aangegeven dat zijn oudste zoon Hyun Jin Moon oftewel ‘Preston’ uit 1969, huidige leider van de Amerikaanse tak, de leiding zou krijgen. De Europese kerken vonden Preston echter niet geschikt, het moraal zakte in en er werd geprotesteerd.
‘De Tweede Verenigingskerk (2008-2014) (Unification Church) periode’. In 2008 werd tijdens een lezing verklaard dat de U.C. weer het zwaartepunt van de beweging zou gaan vormen.
Opvolging
In 2009 barstte de machtsstrijd om de opvolging voluit los nadat Moon van mening veranderde en koos voor zijn jongere zoon Hyung Jin Moon, oftewel ‘Sean’ uit 1979. Hierna ontstond een machtsstrijd tussen een triumviraat van drie van de vier jongere kinderen tegen Preston, de oudste zoon.
De kinderen van het triumviraat, allen met Harvard-kwalificaties, hebben de kerken in Korea en in de VS al gerevitaliseerd door de overgang naar een meer evangelische christelijke kerk voortvarend uit te voeren. Het afhaken van de jongere bekeerlingen is gestopt. Vooral in New York neemt het aantal leden en kerken nu weer snel toe. De U.C. wordt omgevormd tot een meer evangelische kerk, met de invoering van tienden om de financiering zeker te stellen, het inhuren van professionele bands, vrouwelijke voorgangers, en het gebruik van satelliettelevisie.
In september 2012 overleed Moon. Op dit moment staat de oudste broer Preston staat nog aan het roer van de Global Peace Festival Foundation (GPFF), een maatschappelijke tak van de beweging. Niet duidelijk is wie nu echt de leiding heeft van de U.C. Volgens de eigen opgave zou de U.C. nu wereldwijd circa 1 miljoen leden hebben, waarvan enkele honderdduizenden in Korea. Onafhankelijke bronnen geven veel lagere aantallen: meer dan 50000 wereld wijd (2010), enige duizenden in Japan (2010) en circa 5000 in de VS tussen 1980 en 2000.
Dertien kinderen
Sun Myung Moon was geboren op 6 januari 1920 in P’yeongan Pukto, in het huidige Noordwest Korea. Moon zijn Presbyteriaanse ouders hadden zich hadden bekeerd toen hij tien jaar oud was. Op 19 jarige leeftijd ging Moon naar Seoul om electrical engineering te studeren, en daarna vertrok hij naar Japan voor verdere studie. In 1943 trouwde Moon met zijn eerste vrouw Sya Kil Choi. In 1945 ging hij terug naar Seoul, en begon met het schrijven van zijn geloofsleer: de Divine Principle. Daar Moon weerstand ondervond bij de verbreiding van zijn leer in Zuid-Korea, vertrok hij op 6 juli 1946 naar het communistische Noord-Korea. Ook daar werd hij echter vervolgd, en veroordeeld tot 5 jaar hard labour in een strafkamp. Moon kwam vrij in 1950 toen de Verenigde Naties het kamp bevrijdden. Na zijn scheiding in 1952, trouwde Moon op 11 april 1960 met zijn tweede vrouw Hak Ja Han. Zij kregen 13 kinderen.
Nadat Moon in Zuid-Korea een handelsimperium had opgezet, verhuisde hij in 1972 naar de VS. Moon was via de U.C. eigenaar van vele bedrijven: True World Foods, hotels, juwelierszaken, universiteiten, de Washington Post en een Noord-Koreaanse autofabriek. Daarbij was Moon de belangrijkste wapenleverancier van de Zuid-Koreaanse strijdkrachten. Moon steunde Nixon en Reagan tijdens hun campagnes in verband met zijn sterke anticommunistische overtuigingen. Moon zijn kinderen kwamen vaak in het nieuws met zelfmoorden, rechtszaken, jonge overlijdens, ruzies, en deelnames aan Reality shows. In 2006 werd het familiefortuin op 989 miljoen dollar geschat.
De religieuze rol van Moon begon op 16-jarige leeftijd toen Jezus aan hem verscheen. Jezus vertelde Moon dat hij niet in staat was geweest zijn taak te voltooien in verband met het ongeloof van de mensheid. Moon kreeg de taak om zijn missie te volbrengen, iets wat hij eerst weigerde maar later accepteerde. Terwijl in de vroegere U.C.-literatuur over een ‘geheime rol’ van Moon wordt gesproken, heeft Moon later zelf zijn rol van Messias oftewel de ‘Heer van de tweede komst’ openbaar bevestigd. Moon zijn functie is nu om de ‘drie zegeningen’ te brengen: individuele perfectie, een echte familie en een ideale maatschappij onder Gods leiding, met Moon als zijn vertegenwoordiger. Het tweede huwelijk van Moon met Hak Ja Sun Moon is daarmee van allesomvattend belang in zijn leer, hiermee is de eerste cel van de ‘ware familie’ op aarde verwerkelijkt. Moon en zijn vrouw zijn daarmee de enige echte – geestelijke – ouders van alle volgelingen geworden.
Nederland
In 1965 is de beweging door een Amerikaanse missionaris naar Nederland gebracht. Het eerste centrum in Nederland werd in 1965 te Amsterdam opgericht. Na verloop van tijd wordt het voormalige Bio-vakantieoord in Bergen aangekocht. In 1975 kwam de Verenigingskerk in Nederland in de publiciteit, toen een Canadese arts bij de officier van Justitie te Alkmaar een klacht indiende tegen de beweging wegens kidnapping van zijn zoon. De mensen die zich in de jaren zestig zich bij de beweging aansluiten waren voornamelijk jonge, goed opgeleide middenklasse studenten. In 1977 telde de Verenigingskerk 120 leden, in 1980 circa 80. In 1980 was er nog een woongemeenschap in Amsterdam van tussen de 15 en 20 leden. Bij mijn bezoek aan de kerk werd genoemd dat in 2014 het aantal ‘kernleden’ nu 400 bedroeg.
Gilbert Smelt studeert aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Bovenstaande tekst is een ingekorte versie van zijn paper over de Verenigingskerk. In zijn volgende bijdrage doet hij verslag van zijn bezoek aan deze gemeenschap.
Dit is het zesde deel van een serie over oosters denken. Lees hier het eerste, tweede, derde, vierde en vijfde deel.
Aan de Vrije Universiteit doceerde een predikant van de Gereformeerde Kerk, die in 1974 promoveerde op een studie van Oosterse religies waaronder de Hare Krishna sekte. Zijn naam was Reendert Kranenborg. Op de 13e etage van de VU had hij een werkkamer ingericht samen met zijn assistent Drs Haime Stoffels om de Nieuwe Religies te bestuderen, die wij sekten zijn gaan noemen omdat zij zich afsloten van de samenleving. In het jaar 1978 bezorgde ik zijn assistent een aantal lezingen van dominee Moon, die hij ijverig kopieerde voor zijn archief. De leer van Moon was toen nog niet openbaar en alleen toegankelijk voor leden van de Verenigingskerk. In de jaren 80 schreef Dr Kranenborg een serie artikelen over het fenomeen waarin zij zich uiterst tolerant opstelde. Begin jaren 90 zou hij toetreden tot de pro-sekten beweging Cesnur uit Italie, die nog steeds geleid wordt door een advocaat van rechts katholieke signatuur van het kaliber Opus Dei en de Braziliaanse TFP, dat plannen koesterde om de Paus te vermoorden. Op het 11e congres van Cesnur aan de VU in augustus 1997 ontmoette ik een zware delegatie van de moonsekte uit Moskou, Wenen, Duitsland en Amerika, die mij hun visitekaartjes overhandigden op eigen initiatief. Onder hen ook de persoonlijke advocaat van Heer Moon. Kort daarna ontdekte ik het profiel van de Italiaanse voorzitter Massimo Introvigne op de Kelebekler website van een voormalig sektelid van New Acropolis uit Spanje, Miguel Martinez. Cesnur werkt ook samen met de Scientology Kerk en treedt op als getuige deskundige in rechtzaken overal ter wereld. De beweging staat uiterst kritisch tegenover de families van sekteleden die zich aansluiten bij anti-sekten organisaties en er vaak in slagen om hun kinderen te ontvoeren en te deprogrammeren om de sekteninvloed te neutraliseren en hen weer te laten studeren op de Universiteit waar zij gerecruteerd werden. Aangezien practisch alle geheime diensten in de westerse wereld de moonsekte ondersteunden sinds de jaren 70 in de strijd tegen het Rode Gevaar, en ook de Scientology Kerk een beschermde status heeft in het Witte Huis, staan de families van sekteleden alleen in hun strijd tegen de sekten. Toen vijf vrouwelijke leden van ons parlement een poging waagden om de problemen in kaart te brengen o.l.v. Erica Terpstra, nam griffier Tobias Witteveen het onderzoek over en promoveerde nota bene op zijn studie als doctor in de theologie. Op een door de moonsekte georganiseerd congres te Zeist in 1983 liet hij zich kritisch uit over het intolerante gedrag van de families der sekteleden. Daarna manifesteerde zich de voormalige directeur van een instituut voor geestelijke volksgezondheid te Utrecht, waar ooit enkele scientologen een informatie inbraak uitvoerden. Daarna werd hij directeur van het Sociaal Plan Bureau dat de regering moest adviseren. Zijn proefschrift kreeg de naam “Tussen Schisma en Scharisma”, een louter akademische studie gespeend van fundamentele kritiek over de methoden die alle sekten hanteren. Een voormalige antropoloog uit Utrecht, Drs Richard Singelenberg werd net als Kranenborg ook lid van Cesnur, bezocht enkele door de moonsekte georganiseerde conferenties in New York, en publiceerde een boek samen met een pro-sekten expert uit Engeland, waarin Scientology werd verdedigd als een religieuze organisatie in plaats van een geldwolf met uiterst dubieuze praktijken. Gerrit Komrij noemde de kerk terecht “De Stankbel van de Nieuwe Zijds” in zijn vlugschriften. Nadat ik een vooraanstaand lid van deze sekte had ontmaskerd ten behoeve van de Haagsche Post na publicatie van “Dossier Interpol”, werd de bal teruggespeeld met een uitgebreid artikel getiteld “Dossier Scientology”. De zogenaamde free-lance journalist Bert Schwitters van Scientology met zijn trawanten werden er niet bepaald vrolijk van ! Enige tijd later kreeg ik een hoge functionaris uit Kopenhagen over de vloer in Zandvoort, die mij de processtukken toonde, waarin de amerikaanse journaliste Paulette Cooper haar schandaalboek over de kerk moest herzien. Dit boek kreeg ik ooit als geschenk mee naar huis bij een bezoek aan Drs. A. Vrolijk, docent conflictuologie aan de VU en familie van Dr Kranenborg maar beslist geen vriend. Aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen bezocht ik de filosoof Adriaan Peperzak, tevens franciscaner broeder, om hem te peilen over zijn contacten met de moonsekte en de meetings die hij bezocht van de New Era Association. Hij vertelde mij niet langer van plan te zijn om dat soort invitaties te aanvaarden en overhandigde mij een doos vol met boeken die hij had ontvangen over de jaren heen. Diezelfde dag mocht ik ook op visite komen bij de architect van de moonsekte, die het voormalige Bio Vakantieoord te Bergen aan Zee heeft gerestaureerd en verbouwd als een hotel voor toeristen en conferentieoord voor oud-politici als Dries van Agt en Wim van Eekelen. Jan Bruins was getrouwd met een fanatiek lid uit Japan. Zelf was hij zachtaardig en behulpzaam. Zijn woonplaats Oosterbeek was vlak bij Nijmegen dus ik ving twee vliegen in een klap ! Van hem kreeg ik de verslagen ter inzage over het Victory in Moscow festival, waar de echtparen Moon en Gorbachev elkaar in de armen sloten op weg naar een nieuwe wereldorde. Onder de gasten bevonden zich ook twee nederlanders : Mr Joseph Luns en Mr GBJ Hilterman, de bekende radiospreker van de AVRO. Onze oud-minister en Navo chief in ruste was toegetreden tot de Security Council uit Washington DC, een uitgebreid gezelschap generaals en ambassadeurs uit Zuid-Korea, Japan, Amerika en Europa met pensioen weliswaar maar toch. Op de meetings in Europese hoofdsteden, in Tokyo en Tel Aviv werd heftig gediscussieerd over “The Present Danger of Communist Russia” met als geheim wapen het Star Wars programma van generaal Daniel Graham, een trouwe aanhanger van Mr Moon. GBJ bezocht het World Media Kongres te Moskou, georganiseerd door de Novosty Press i.s.m de Washington Times, waarin de sekte een miljard dollar investeerde over een periode van 12 jaar.
De echtgenote van GBJ, die vroeger bij de Haagsche Post in functie was, bezocht in hotel Akersloot de besloten meetings van de vrouwenfederatie voor de wereldvrede, opgericht door True Mother Moon, met zang door Milly Scott. De Avro coryfee liet zich tegenover mij lovend uit over de filosofie van sekteleider Moon, die hij beschreef als een openbaring als antwoord op het fascisme en communisme. Ik heb hem toen laten interviewen door een journalist van HP- de Tijd en vond het een giller want hij stond natuurlijk helemaal voor schut. Luns ontving een brief met documentatie materiaal uit mijn archief en antwoordde met kerstgroeten. Tegenover een belgische reporter van weekblad Prive vertelde unser Joseph uitgebreid over het festival in Moskou zonder erbij te vertellen wie het georganiseerd had. Hij logeerde in een plush hotel van $500 per overnachting, maar dat stond alleen in het verslag van de moonies in Todays World, dat verspreid werd vanuit het New Yorker Hotel. Veel inside info vind je tegenwoordig op een website met de grappige naam “How Well Do You Know Your Moon”, een absolute topper mag ik wel zeggen. En op mijn facebook pagina vind je een serie artikelen over het Coronavirus in samenhang met de Bio Warfare experimenten van Amerika en China. Op CNN hoor je niets daarover helaas, alleen over de machinaties van hun president.