De laatste jaren zijn we regelmatig opgeschrikt door uitingen van antisemitisme en islamofobie. Zeker na de aanslagen in Parijs en Kopenhagen staat het debat over de positie van Joden en moslims in Nederland en Europa op scherp. Daarbij wordt vaak ofwel gehamerd op groeiend antisemitisme, ofwel op wijdverbreide islamofobe sentimenten. Deze tweedeling werd in dit wetenschappelijk symposium doorbroken en de bredere thematiek van de beide groepen in een veranderende samenleving aan de orde gesteld.
Judith Frisman (UL) sprak namens de Menasseh ben Israel Instituut (MbII) Commissie voor de Geschiedenis en Cultuur van de Joden in Nederland de openingswoorden uit. Sipco Vellenga (UvA) verkende als eerste spreker de verbanden tussen anti-semitisme en islamofobie in een sociaal-wetenschappelijk perspectief. Evelien Gans (NIOD/UvA) analyseerde hoe Theo van Gogh symbool werd voor de vrije meningsuiting en hoe in zijn werk antisemitische en islamofobe stereotypen samenhingen. Anne Frank in het Turks van Annemarike Stremmelaar (NIOD) ging over de receptie van Anne Frank onder Turkse Nederlanders. Het Achterhuis heeft onder hen zowel identificatie en empathie als verzet opgeroepen.
Remco Ensel (NIOD/RU) sprak over etnische identiteit in de stad aan de hand van Robert Vuijsjes roman Alleen maar nette mensen en de lezingen van Bart Wallet (VU) en Suzanne Roggeveen (UvA) gingen achtereenvolgens over de veranderende positie van Joden in een multiculturele samenleving en de joods-islamitische relaties in Amsterdam. Yolande Jansen (VU en UvA) en Matthea Westerduin (VU) spraken tot slot over de verwevenheid van stereotypen over moslims en Joden en hoe beide groepen in de geschiedenis van Europa tot ‘een probleem’ zijn gemaakt. Elke lezing werd gevolgd door een levendige discussie met de zaal over de inhoud van de voordracht.
Aan het slot van het symposium reflecteerde Gerard Wiegers (UvA) op mogelijke aandachtspunten voor vervolgonderzoek. Hierbij ging hij onder meer in op de relaties tussen anti-joodse en anti-islamitische stereotypen, de rol van de media, conceptuele dilemma’s en de vergelijkende aspecten van onderzoek naar de positie van Joden en moslims en joods-islamitische relaties.
Het wetenschappelijk symposium van 31 maart werd georganiseerd door een platform van onderzoekers werkzaam aan verschillende universiteiten en de NWO onderzoeksprojecten Critique of religion and the framing of Jews and Muslims in the Netherlands today (prof. dr. Yolande Jansen en prof. dr. Thijl Sunier, UvA/VU), Delicate Relations: Jews and Muslims in Amsterdam and London (prof. dr. Gerard Wiegers en dr. Sipco Vellenga, UvA), en het grotendeels afgesloten onderzoeksproject De dynamiek van hedendaags antisemitisme in een wereldwijde context (prof. dr. Evelien Gans NIOD/UvA). Het kwam tot stand op initiatief van rabbijn Lody van de Kamp.
De organisatie van het symposium vond plaats onder auspiciën van het NWO Programma Religie in de moderne samenleving en de Menasseh ben Israel Instituut (MbII) Commissie voor de Geschiedenis en Cultuur van de Joden in Nederland. Een tweede symposium staat gepland voor en zal eind 2015 worden georganiseerd in samenwerking met maatschappelijke partners.
Bron: Nwo.nl
