Bouwen aan wereldvrede begint samen in je eigen wijk

In oktober 2023 kwam in Overvecht, een wijk in Utrecht, een week lang een groep van ongeveer veertig jeugdigen en jongeren tussen de 11 en 25 jaar oud samen. Tijdens deze week dachten zij na over hun capaciteiten en talenten en hoe zij deze kunnen inzetten voor de verbetering van hun omgeving. Gedurende de week hebben zij in hun wijk meegeholpen met allerlei projecten, zoals het helpen bij een bejaardentehuis, het opknappen van een wijkgebouw, activiteiten organiseren voor jongere kinderen en werken in een moestuin ten behoeve van de wijk. Het belang van dergelijke activiteiten werd in gesprekken al snel duidelijk: in een wereld waar zoveel leed en onenigheid is, is het werken aan een nieuwe standaard van samenleven hard nodig, en dat doen we onder andere door elkaar te helpen.

Tijdens een kunstopdracht in diezelfde week probeerden de deelnemers zich voor te stellen hoe de wereld eruit zou zien als er geen oorlog meer was. “Dan zou ik hier nu niet zitten,” zei één van hen, een twaalfjarig meisje dat recent uit haar thuisland moest vluchten, bedroefd. “Want dan zouden we elkaar allemaal behandelen alsof we één grote familie zijn en was ik nu nog steeds in mijn land.” Alle deelnemers waren het erover eens dat we nu nog niet zo met elkaar omgaan – niet alleen omdat er zoveel oorlogen zijn in de wereld, maar ook omdat er in onze eigen wijken en in ons land te vaak sprake is van ruzies, onrechtvaardigheden en vooroordelen.

Het Universele Huis van Gerechtigheid, het hoogste bestuursorgaan van de wereldwijde bahá’í-gemeenschap, beschrijft deze uitdagingen als volgt:

“Het voornaamste vraagstuk dat moet worden opgelost is hoe de huidige wereld, met haar ingewortelde conflictpatroon, kan veranderen in een wereld waar harmonie en samenwerking heersen. Wereldorde kan alleen gebaseerd worden op een onwankelbaar bewustzijn van het één-zijn der mensheid, een geestelijke waarheid die door alle menswetenschappen wordt bevestigd. Antropologie, fysiologie en psychologie erkennen slechts één menselijke soort, zij het oneindig gevarieerd in de secundaire aspecten van het leven. Erkenning van deze waarheid vereist het loslaten van vooroordeel – vooroordeel van welke soort dan ook – van ras, klasse, huidskleur, geloof, natie, sekse, graad van materiële beschaving, van alles waardoor mensen zichzelf als superieur aan anderen kunnen beschouwen.”

Hoewel Nederland materieel welvarend is en we niet direct geconfronteerd worden met grote oorlogen, is het bovenstaande principe in de praktijk nog niet altijd zichtbaar. Velerlei destructieve culturele gewoonten – hardnekkig individualisme, ongebreideld materialisme, diepgeworteld racisme – en apathie jegens leed elders in de wereld zijn bewijzen van gedachtepatronen die acceptatie van de bovenstaande geestelijke waarheid belemmeren. Toch kunnen we er niet omheen, want ondanks de vele obstakels die ons ervan weerhouden de maatschappelijke manifestatie van het principe van het één-zijn der mensheid in haar verscheidenheid te zien, zijn er steeds meer hoopvolle tekenen die de waarheid ervan bewijzen.

We hoeven niet ver te zoeken om talloze buurtinitiatieven te vinden die mensen samenbrengen. Individuen, instellingen en hele gemeenschappen die gemotiveerd zijn om van de wereld een betere plek te maken zijn dag in, dag uit aan het werk om dit ideaal om te zetten in actie. ‘Abdu’l-Bahá, één van de centrale figuren van het bahá’í-geloof, stelt: “… vrede moet eerst gevestigd worden tussen individuen, totdat het uiteindelijk leidt tot vrede tussen naties.” Het werken in een wijk of dorp maakt de weg naar vrede tastbaar, praktisch; wanneer we ons systematisch inzetten voor de verbetering van onze wijken zijn de resultaten al snel te zien, en gevoelens van machteloosheid ebben langzaam weg.

In al deze inspanningen wordt het steeds duidelijker hoe belangrijk de rol van de jeugd en jongeren is. Naast de veertig deelnemers op het jeugdkamp in Overvecht, zijn er honderden jeugdigen en jongeren in heel Nederland die al jarenlang in regelmatige kampen of wekelijkse groepen bijeen komen om over soortgelijke vraagstukken na te denken in hun eigen wijk, buurt of dorp. Dit is een proces dat zich steeds verder uitbreidt naar meer jeugdigen en hele families, en het gesprek hierover wint steeds meer aan kracht. Het scherpe gevoel voor rechtvaardigheid van de jeugd en het verlangen hun talenten in te zetten om anderen te helpen dienen als een inspiratie voor velen om hen heen. Zij zien de diversiteit aan religies, sekse, afkomst en cultuur tussen hen als een rijkdom, en zijn zich ervan bewust dat iedereen een overvloed aan talenten heeft die allemaal onmisbaar zijn in het bouwen van een betere wereld.

Toen tijdens de kunstopdracht in Overvecht gesproken werd over een wereld zonder oorlog, sprak het idee van de mensheid als één familie tot de verbeelding. Een groep twaalfjarigen besloot daarna op te schrijven wat zij daarmee bedoelen:

“Wanneer we elkaar behandelen als één grote familie, dan hebben we meer respect voor elkaar en zijn we liever. We zouden niet vechten, want we willen het goede voorbeeld geven aan onze jongere broertjes en zusjes. Kinderen leren dan van kleins af hoe zij mooie woorden gepaard met goede daden kunnen inzetten voor vrede. We zijn dienstbaar aan elkaar, want het is leuk om anderen te helpen en andere mensen blij te maken. We houden van elkaar als broers en zussen, dus willen we geen ruzie, en als wij zien dat anderen gepest worden zullen wij met zijn allen zeggen dat zij moeten stoppen, omdat we ons verantwoordelijk voelen voor elkaar.”

Het beeld van het één-zijn van de mensheid, met al haar diversiteit en verscheidenheid, wordt zo ineens duidelijk. En hoewel we niet direct invloed kunnen uitoefenen op andere landen, zijn we niet helemaal machteloos: met onze broeders en zusters elders in de wereld in gedachten, kunnen wij gezamenlijk werken aan een wereld die steeds meer wordt gekenmerkt door vrede en eenheid, beginnend in onze eigen omgeving. En wie kunnen ons hierin beter de weg wijzen dan jongeren, ofwel de leiders van de toekomst?