“En Wij hebben uit het water al het levende gemaakt”

“…En Wij hebben uit het water al het levende gemaakt …”. Het is dit vers uit de Koran dat altijd in mij opkwam wanneer ik langs de Nijl in Caïro wandelde. Elke dag weer, op mijn heen- en terugweg naar de universiteit van Cairo waar ik als ingenieur ben opgeleid van 2008 tot 2013. Tijdens deze studie richtte ik mij specifiek op watermanagement en verdiepte ik mij in de wereld van rivieren, watersystemen en de mondiale waterschaarste als gevolg van klimaatverandering.

In 2003 ben ik met mijn ouders, broertjes en zusjes voor een aantal jaar naar Egypte geëmigreerd. Eén van de zaken die mij in deze tijd echt verbaasd heeft, is de ernstige vervuiling van de Nijl, de levensader en belangrijkste waterbron van Egypte. Ook kwam ik er tot mijn schrik achter dat schoon en stromend water niet voor elk huishouden vanzelfsprekend is. Hoe kan het dat een wereldstad met zo veel inwoners haar belangrijkste grondstof niet efficiënt beheert? En hoe kan het dat het recht op schoon drinkwater niet voor iedereen gegarandeerd is? Deze vragen lieten mij niet los tijdens mijn studie aan de universiteit van Caïro.

Ik ontdekte tijdens mijn studie dat werken aan het herstellen, versterken en verantwoord benutten van ecologische systemen, waaronder rivieren, niet mogelijk is vanuit enkel de technische oplossingen. Politieke, economische en zelfs religieuze factoren spelen in dit proces een rol die niet ontkend kan worden. Om een beeld te schetsen: voor mijn afstuderen in het voorjaar van 2013 ontwikkelde ik samen met drie andere studiegenoten een drinkwatersysteem, ontworpen met het oog op de beperkte beschikbare middelen om inwoners in de Sinaï woestijn te voorzien van stromend drinkwater. Alhoewel het systeem vanuit een technisch oogpunt goed in elkaar zat, werd er vanwege politieke en economische omstandigheden geen toestemming gegeven om het project daadwerkelijk uit te voeren. Tot vandaag de dag leven de inwoners daar zonder stromend drinkwater.

Deze ervaring leerde mij dat het streven naar evenwichtige en duurzame relaties tussen mens en natuur, die recht doen aan beiden, een interdisciplinaire aanpak vergt. Het heeft mij ook doen inzien dat creativiteit een essentieel onderdeel van duurzaam denken is en dat context bepalend is in dit proces. Duurzaamheid gaat namelijk ook over het efficiënt benutten van de beschikbare bronnen en middelen in een bepaalde omgeving en rekening houden met schaarste. Elke context heeft eigen politieke, maatschappelijke en economische factoren met beperkte bronnen en middelen. Mijn belangstelling voor het activeren van duurzaam denken en het werken aan duurzame oplossingen voor reële problemen werd hierdoor aangewakkerd.

Terug naar het vers waar ik dit artikel mee begon: “…En Wij hebben uit het water al het levende gemaakt …”. Met andere woorden: zonder water geen leven. Het goede leven voor alles en iedereen op aarde begint bij het efficiënt beheren van onze waterbronnen. Omwille van deze reden ben ik in 2015 naar Nederland teruggekeerd om mij verder te verdiepen in watermanagement aan de Technische Universiteit Delft. Ook ben ik mij intensiever gaan bezighouden met het betrekken van religieuze gemeenschappen in Nederland om een integrale en duurzame aanpak te verwezenlijken op het gebied van waterbeheer.

Enkele van mijn inzichten, evenals de inzichten van andere onderzoekers, beleidsmakers en religieuze leiders die zich wereldwijd met dit thema bezig houden werden onlangs gebundeld in een boek van Jan Jorrit Hasselaar en Elisabeth IJmker met de titel “Water in Times of Climate Change – A Values-driven Dialogue”. In dit boek worden de vaak onderbelichte dimensies van water en klimaatverandering uitgebreid besproken en toegelicht, zoals waarden, religie en wereldbeelden. In mijn huidige rol als Klimaatambassadeur van de Toekomst vanuit het ministerie van Economische Zaken en Klimaat ben ik samen met enkele collega’s bezig met het verder uitdiepen van de inspiratie en morele kaders die levensbeschouwingen ons te bieden hebben. Niet enkel in onze omgang met water, maar met betrekking tot het ecologisch systeem in het algemeen.

Vergeleken met Egypte, hebben wij hier in Nederland een overvloed aan middelen en mogelijkheden. Waar in Egypte de beperkte middelen en schaarste bepalend zijn in het streven naar duurzaamheid, ervaar ik in Nederland het tegenovergestelde. Voor mij is de uitdaging hier: Hoe zetten wij onze middelen en kansen zo optimaal en verantwoord mogelijk in voor een duurzame wereld? En welke verantwoordelijkheden komen daarbij kijken richting minder welvarende landen en werelddelen? Daarnaast is het een feit dat wij in Nederland gezegend zijn met een superdiverse maatschappij; een maatschappij met een rijkdom aan etnische, culturele en levensbeschouwelijke perspectieven en inzichten. Hoe verweven wij dit op een rechtvaardige wijze in ons streven naar een duurzaam bestaan? Op deze vraag hoop ik de komende periode samen met jullie antwoorden te vinden aan de hand van deze serie artikelen over inclusieve duurzaamheid.