Recht tegenover de Ka’aba: mijn spirituele reis naar Mekka

Familieleden en vrienden die het bedevaartsoord bezochten spraken altijd over een verlichtende ervaring. Naarmate ik ouder werd en meer kennis opdeed over de Islam, werd ik nieuwsgieriger naar dat ‘verlichtende gevoel’ en wilde ik dat zelf meemaken. Dit jaar was het eindelijk zo ver: op 26 juli stapte ik samen met mijn ouders het vliegtuig in, op weg naar Saudi-Arabië om de Umrah te verrichten.

Nog even uitleggen: de Islam berust op vijf zuilen en moslims dienen zich te houden aan vijf leefregels. Dat zijn de geloofsbelijdenis uitspreken, het gebed verrichten, het geven van aalmoezen (Zakat), vasten tijdens de Ramadan (mits iemand daartoe in staat is) en de grote Bedevaart maken naar Mekka. Dat laatste, de Hajj of vijfdaagse pelgrimstocht, behoort tot de vijf zuilen, maar de Umrah of kleine Bedevaart die ik en mijn ouders gingen maken, niet. Wat is het verschil?

De Umrah wat ‘een bezoek’ betekent, is vrijwillig en kan vaker in het jaar uitgevoerd worden. Voor de Hajj waren we te laat: die vindt namelijk maar één keer in het jaar plaats, en in 2022 begon dat op 7 juli en eindigde het op 12 juli.

Om de Umrah te verrichten hoor je aan een aantal regels te voldoen. Zo sprak ik allereerst de intentie uit dat ik de bedevaart ging verrichten. Ook droeg ik tijdens de Umrah geen make-up, geen parfum en hield ik mij aan de kledingvoorschriften. Vrouwen dragen een abaya: een zwart, lang gewaad en mannen witte kledij, ook wel Ihram-kleding genoemd.

Op vrijdag 5 augustus vertrekken we in de middag vanuit Jeddah. Mijn oom kent de weg. Even na Jeddah stuiten we op een controlepost: militairen trekken onze paspoorten en documenten na. Je kunt de heilige stad alleen betreden als je moslim bent. Dat ben ik, dus ik mag samen met mijn oom en ouders naar binnen.

Na de controle rijden we nog ongeveer een kilometer door en komen we bij een grote parkeerplaats aan waar we onze jeep moeten parkeren. Vervolgens brengt een taxi ons naar de Heilige Moskee. Ik stap de taxi uit en de Adhaan, de oproep tot het gebed, is goed te horen. De felle zon verblindt mijn ogen. Het is rond de 45 graden, maar de marmeren witte tegels waar we op lopen voelen echter ijskoud aan. Het betreft hier unieke Thassos-tegels die uit Griekenland zijn geïmporteerd. De stenen reflecteren de zonnestralen en zetten de hitte om in koelte waardoor het marmer koud aanvoelt.

We passeren een groep mensen die in lichtblauwe pakken de vloeren dweilt en een walm van Oudh bereikt mijn neusgaten: warm en kruidig maar ook zoet. Oudh is een kostbare hars die in parfum of wierook wordt verwerkt. We komen bij de wassingsruimte aan, de plek waar je de wassing voor het gebed kunt verrichten. Mijn zintuigen worden wederom geprikkeld, want nu hangt de geur van rozen in de lucht. Ik spreek een medewerker aan die bij deur staat en hij vertelt dat de Heilige Moskee uitsluitend met Oudh en rozenwater wordt schoongemaakt, omdat deze Moskee volgens hem alleen met de meest kostbare producten gereinigd dient te worden. Ik vond het verrassend, maar tegelijkertijd heeft het ook iets moois dat een heilige plek met waardevolle ingrediënten wordt gezuiverd.

Tijdens de wassing dwalen mijn ogen af naar het bordje ‘Zamzam’, dat ‘stop met stromen’ betekent. Zamzam is een eeuwenoude waterbron die zich in de Heilige Moskee in Mekka bevindt. Volgens onderzoekers bestaat de waterbron ongeveer vierduizend jaar en deze is, ondanks de hoge temperaturen, nooit opgedroogd. Zamzam-water wordt als heilig beschouwd en recente studies wijzen uit dat de molecule samenstelling van Zamzam uniek is, en niet te vergelijken is met enige andere soort water op de wereld.

Bij de grote wassingruimte en op andere plekken in de moskee staan kranen waar je onbeperkt en in alle vrijheid Zamzam water kunt drinken. Ik besluit om een bekertje te vullen, omdat ik het heilige water wil proeven maar ook omdat het zegeningen bevat. De smaak is anders dan die van ons drinkwater, zoet en fris.

Na de wassing is het eindelijk zover: we lopen naar de Ka’aba, de heilige kubus uit mijn jeugddromen. Het is druk, pelgrims staan in de rij om het heiligdom aan te raken. We hebben geluk, want drie dagen voor ons bezoek werd het enorme hek rondom het heiligdom verwijderd. Die barrière werd in 2020 als coronamaatregel ingezet zodat pelgrims genoeg afstand van elkaar en van het heiligdom konden bewaren. Daarnaast werden er minder grote groepen toegelaten en konden pelgrims uit het buitenland tijdelijk niet op bezoek komen.

Na ongeveer een kwartier mogen we doorlopen van de bewakers. Mijn ouders en ik staan nu recht tegenover de Ka’aba: een groot kubusvormig gebouw van zwarte stenen, bedekt met een zwarte doek dat naar Oudh ruikt. Ik krijg tranen in mijn ogen en besef hoe magisch dit moment is, vooral ook omdat ik het samen met mijn ouders mag beleven. Het voelt onwerkelijk, de tijd staat even stil. Ik pak de handen van mijn ouders en samen raken we het zwarte doek aan dat geborduurd is met 21-karaats goud.

Mijn wens is eindelijk in vervulling gegaan. Deze reis is mij enorm dierbaar, omdat ik Mekka samen met mijn ouders mocht bezoeken. De gemaakte herinneringen zal ik daarom koesteren. Ik ben tussen twee culturen opgegroeid, de Nederlandse en de Somalische cultuur. Tijdens mijn verblijf in Saudi-Arabië kon ik mijzelf zijn en kon ik mij makkelijk aanpassen, want de kledingstijl, de taal, het eten, en zelfs de geuren waren bekend.

De cultuur die ik vanuit huis ken, kwam zoveel overeen met de cultuur die ik in Saudi-Arabië proefde dat het voelde als thuiskomen. Een heerlijk gevoel. Door deze speciale reis omarm ik mijn beide culturele identiteiten nu nog meer. Ze kunnen prima naast elkaar bestaan.