Samen met mijn collega werk ik al een aantal jaar in het centrum van Alkmaar als presentiewerker namens Reakt dat onderdeel is van Parnassiagroep. We werken op straat en zoeken en ontmoeten mensen die dakloos zijn geraakt, kampen met verslavingen en/of psychische kwetsbaarheid. Vanuit opgebouwd vertrouwen en zorgvuldig luisterend, zoeken we samen naar wegen tot herstel. We proberen vanuit de zogeheten presentie-benadering van prof. dr. Andries Baart aan te sluiten bij de vragen en opgaven van deze mensen en proberen zó de verbinder te zijn tussen hen en de zorg- en hulpverlening.
Tijdens ons werk op straat horen we de verhalen over de vooroordelen ten aanzien van dakloosheid en de negatieve reacties vanuit de samenleving. Om de verhalen áchter de mensen die op straat, in de parken en op de pleinen leven, te vertellen is het programma ‘Welkom in mijn wereld’ ontwikkeld, samen met de mensen die ooit zelf in een dakloze situatie zaten. Zij nodigen de gasten uit in hún wereld. Ze vertellen vanuit eigen ervaring of vanuit een nabije ervaring. Daardoor komt het heel dichtbij. De mensen die betrokken zijn bij het programma hebben allemaal de weg naar herstel gevonden, vaak een weg van vallen en weer opstaan. Het vertellen van het geleefde leven heeft betekenis voor hen zelf, het is bijna therapeutisch te noemen. Het is mogelijk om vanuit een uitzichtloze situatie weer nieuw perspectief te vinden. Daarmee is het óók een verhaal van hoop!
Het programma biedt een rondleiding door het centrum van Alkmaar of een presentatie op locatie aan. Naast de ‘levende’ verhalen hebben we ook een aantal korte filmpjes met ervaringsverhalen. Onze eerste ‘toehoorder’ was de burgemeester van Alkmaar, zij gaf het startsein van het programma door de rondleiding als eerste te ervaren. Het was een koude, natte dag in februari, perfect weer om dakloosheid in Nederland aan den lijve te ondervinden. Sindsdien zijn wethouders, beleidsmedewerkers, woningbouwcorporaties, Brijder verslaafdenzorg, GGZ, Humanitas, Raad van Kerken Alkmaar, MBO en HBO Social Work en particulier geïnteresseerden onze gasten geweest. Het programma biedt groepen die elkaar niet vanzelfsprekend tegenkomen de mogelijkheid tot een waardevolle dialoog.
Een belangrijke quote in het programma is: behandel ons niet als tweederangs burgers! We zijn mensen, net als iedereen, met leuke en minder leuke dagen, met blijdschap en verdriet, boosheid, schaamte en verlangens. Neem ons serieus, ga met ons in gesprek, zie ons staan!
Het gesprek is het belangrijkste onderdeel om ons doel te bereiken. Door het gesprek hopen we stigma’s zoals “het zal je eigen schuld wel zijn”, te verminderen. Er zijn mensen dakloos geraakt die niet gedacht hadden hier ooit in terecht te komen. Ook als je je zaken goed op orde denkt te hebben kunnen enkele tegenslagen, denk aan een faillissement en/of een scheiding, je al dakloos maken. Een vaak gehoorde zin in het programma is: het kan ook jou overkomen!
Er kunnen tijdens het programma vragen worden gesteld, we gaan in gesprek over de heersende vooroordelen en mogelijke oplossingen worden besproken. Een bewezen oplossing is het landelijke project Housing First omdat het doet wat de naam zegt: eerst een huis en vanuit die rust kun je verder bouwen aan herstel. Ook in Alkmaar werken mijn collega en ik graag samen met de professionals van Housing First omdat ook zij proberen aan te sluiten bij de behoefte. Maar het nijpende tekort aan woningen maakt het ook allemaal héél moeilijk.
Dakloosheid in Nederland is een groot probleem; volgens CBS cijfers zou het aantal daklozen dalen, maar er worden kritische vragen gesteld bij deze cijfers. Zo worden heel veel groepen niet mee geteld. Denk aan ouderen, kinderen en mensen (onder andere economische daklozen) die niet staan ingeschreven bij een zorginstelling zoals maatschappelijke opvang of verslaafdenzorg. Maar ook een groep mensen die helemaal nergens staat ingeschreven, de mensen die onder de radar leven. Omdat ze in Nederland verblijven zonder documenten. En er is een groeiende groep mensen, ook autochtone Nederlanders, die er bewust of onbewust voor kiest om nergens ingeschreven te staan.
Dakloosheid en de woningnood is een thema dat dagelijks de aandacht zou moeten krijgen, maar in de maand december toch een extra gevoel oproept. Mooi dat er juist rondom de kerstdagen maaltijden en andere activiteiten georganiseerd worden om mensen die dakloos zijn het gevoel te geven dat ze niet vergeten worden. De kersttijd is voor mensen die op straat leven een heel lastige en confronterende tijd. De dagen zijn kort, je ziet anderen vaak genoeglijk en warm bij elkaar zitten, waardoor depressieve gevoelens meer de overhand nemen. Gelukkig zijn heel veel inloophuizen en opvanglocaties in het land, ook in Alkmaar, tijdens de kerstdagen en de jaarwisseling geopend.
Mijn collega en ik noemen onszelf ‘presentiewerkers’, we zijn geen hulpverleners maar noemen onszelf ook wel eens hoopverleners. We willen perspectief bieden, want ook al is de weg naar herstel moeilijk, het kan wel! Dat laten de mensen van het programma Welkom in mijn wereld zien! En we hopen dat de politiek de geplande woningbouw tot realisatie weet om te zetten in 2024!
