Alles op z’n kop

Zoals bij veel carnavals worden tijdens het Poerimfeest de gezagsverhoudingen op z’n kop gezet. In het bijbelverhaal weet de joodse koningin Esther het genocidale plan van de kwade Haman te torpederen en redt zij daarmee haar volk. Met Haman loopt het minder goed af. Hij komt te bungelen aan de galg die hij had opgezet om zijn snode plannen mee uit te voeren.

Op Poerim volgt een aantal weken later het Pesachfeest waarin we de uittocht uit de Egyptische slavernij herdenken. Ook hierin worden de genocidale plannen van een dictatoriale snoodaard – farao – gedwarsboomd. Ditmaal is dat de held Mozes. Farao wilde alle pasgeboren Hebreeuwse jongetjes verzuipen in de Nijl. Ook hier verricht het lot een ironische salto: als straf voor zijn halsstarrigheid om het joodse volk vrijheid te geven, komen de Egyptische eerstgeborenen om het leven door de dwingende hand van de Engel des Doods. Het rechtvaardigheidsgevoel in de oudheid was niet altijd verfijnd maar wel effectief. De onderste steen komt boven.

Dat het met mijn humeur niet zo best is, komt omdat mijn rechtvaardigheidsgevoel wordt ingehaald door de realiteit. Hamannen en farao’s zijn er vandaag de dag nog volop. Echter zonder de garantie dat het recht zegeviert. Gaddafi offert zijn volk op het altaar van zijn eigen macht. Een nieuwe oorlog dreigt. Het Japanse volk is in een nachtmerrie van bijbelse proporties gestort: eerst een aardbeving, toen een tsunami, daarna sneeuw met tot slot de dreiging van een nucleaire ramp. Wat de rol en de reactie zijn van de Japanse overheid zal de tijd ons leren. Wat wel toetsbaar en reëel is, is het onherroepelijk menselijk lijden.

De wereld staat op z’n kop. Door politieke en werkelijke aardverschuivingen. Het landschap zal worden geherdefinieerd. Maar hoe zullen de gezagsverhoudingen zich herschikken? Krijgen we straks een tweede Irak of een tweede Tsjernobyl? God verhoede het. Welke schandalen worden er straks in de doofpot gestopt omdat de waarheid te gruwelijk is? Welke mensenrechten worden straks geofferd in naam van het gezag? Is het echt zo dat Tokyo nauwelijks bedreigd wordt door stralingsgevaar? En zal de Libische democratie zegevieren na het instellen van de no-fly zone? Ik hoop vurig dat mijn cynisme misplaatst is. Maar datzelfde cynisme ontspruit aan de wetenschap dat het echte gezag – van overheden en banken – hun eigen morele gezag met voeten treedt.

Het is aan ons om de wereld weer rechtop te zetten. Wij zullen het morele gezag moeten herstellen en de nieuwe breuklijnen definiëren. We moeten ons de vraag stellen wat wij belangrijker vinden: het gezag van macht en belang of het moreel gezag van solidariteit en medemenselijkheid?

Ik ga zaterdagavond naar het Poerimverhaal luisteren. De mooie Esther maakt een dappere keuze en het goede overwint. Nu nog de stap maken van sprookje naar werkelijkheid.