Ik herinner me nog dat de eerste supermarkten kwamen. Hoe ontsteld mijn ouders waren. Niemand meer achter de toonbank die vroeg: Waarmee kan ik u van dienst zijn? Zelf je boodschappen pakken? Daarna kwam het zelf tanken. Meestal moet er nog worden afgerekend bij een loket waar een levend wezen achter kogelvrij glas zit. Maar het kan ook met je pasje buiten. Binnen zit er dan niemand meer. Stations van de NS zijn in tien jaar tijd onherkenbaar veranderd in een grote shoppinghal met talloze winkeltjes. Wie persoonlijk geholpen wil worden kan in een rij gaan staan bij twee loketten en krijgt een toeslag op de prijs voor een kaartje. Zelf inchecken en uitchecken heeft de voorkeur van de NS en in stille uren wordt het aantal aanwezige conducteuren beperkt. De vroegere postkantoren in dorpen of wijken zijn nu hoekjes in supermarkten of boekwinkels geworden, ze hebben hun service tot een minimum beperkt. We kunnen immers postzegels uit de automaat halen, bankieren via internet en geld halen bij pinautomaten. TNT wil ruim 3000 postbodes ontslaan, een besluit dat ingegeven wordt door privatisering, digitalisering en globalisering. Ooit was de postbode een instituut met vaste wijken, net zoals de politieagent. Hij maakte een praatje als er aangebeld moest worden, hij kende de meeste bewoners en was soms ook de waakhond als een bejaarde niet opendeed en de gordijnen dicht waren bleven. De nieuwe eenzaamheid veroorzaakt ontmenselijking. Met als ongewenste bijverschijnselen onverschilligheid, anonimiteit, maar ook frustratie en woede. Omdat je het gevoel krijgt er helemaal alleen voor te staan, alles zelf moet doen, er niet echt naar je wordt geluisterd.

Sinds kort moedigt Albert Heijn zijn klanten aan zelf de boodschappen te scannen. Ongetwijfeld is de filosofie erachter dat er op deze manier bezuinigd kan worden op personeel bij de kassa’s. Ik weiger het. Bezuinigingen op personeel treffen de lager opgeleiden het zwaarste. Je ontneemt een grote groep mensen een zinvolle levensvervulling, contact met anderen en creëert er een uitzichtloze onderklasse mee. Het is in hoge mate asociaal. Dat geldt ook voor het voornemen van het kabinet om de subsidiëring van de arbeid van mensen die enigszins verstandelijk of lichamelijk gehandicapt zijn, af te schaffen. Beelden op de tv laten zien hoe graag zij werken, hoe zij genieten van het onderling contact in een beschermde omgeving.

Hoe kunnen we die nieuwe eenzaamheid stoppen? Door het extreem heerszuchtige primaat van de economie te relativeren? Te wijzen op de sociale verantwoordelijkheid van het kabinet en bedrijven? Door zelf scannen bij AH te weigeren?

Op Londen Heathrow kunnen we onze bagage voor de terugreis nog inchecken bij een balie met een mens (v) erachter. We worden begroet, aangekeken, wisselen informatie uit. Een verademing maar hoe lang nog?

Heleen Crul

wetenschapsjournalist

Heleen Crul is auteur van het boek ‘Tussen de generaties, de nieuwe grootouders’. Ook houdt zij lezingen over dit onderwerp.
Profiel-pagina
Nog geen reactie — begin het gesprek.