Een van de levende Woodstock-legendes, zangeres Melanie, geboren in 1947, kwam in december voor een uitverkochte jubileumtour naar Nederland. Nog steeds bezingt zij het schone in de mens: “Beautiful people, you live in the same world as I do, but I never noticed you before today, I’m ashamed to say”. Haar levensreis als troubadour van de broederlijkheid kan ook voor religieuze gemeenschappen een aanknopingspunt zijn, inclusief de naïviteit en ook de ontgoocheling. Een vredesteken met haar uit te wisselen betekent: En toch! In de grote zaal van Vredenburg in Utrecht overhandigden wij haar, vanuit het Benedictijns Centrum in Nijmegen, samen met 1800 concertgangers, een monastieke Pax. Het was opnieuw een festival van broederlijkheid.

Festival

“Woodstock was zo’n soort event dat niet al te vaak voorkomt. Allen die erbij waren, wisten dat. Het ging niet op de eerste plaats om muziek, ook niet om politiek, maar om een universele boodschap van broederlijkheid en vrede. We wilden de mensheid een klein beetje beter maken”. Deze woorden van Melanie Safka klinken bijna als een religieuze boodschap, alsof daar op het Amerikaanse platteland van 15 tot 17 augustus 1969 iets bijzonders heeft plaatsgevonden, bijna een soort openbaring. Melanie zong als eerste vrouw op het festival, en zij bevestigt dit vermoeden: “Het was een religieuze boodschap in humanitaire zin. De natuurlijkheid en schoonheid van de mensen en de natuur liet ons boven onszelf uitstijgen”.

Vreemd eigenlijk, want er gebeurden in Woodstock heel wat dingen die minder verheffend klinken. Denk aan de velen die het event misbruikten om eraan te verdienen of hun voordeel in ideologisch opzicht ermee te doen. Of denk aan de regen die de weilanden waarop vierhonderdduizend bezoekers verbleven in een moeras veranderden. Wellicht waren juist deze schijnbare weerbarstigheden de sleutel voor de spirit van zelftranscendentie die ging heersen: “Het was bij het zingen alsof ik boven mijn lichaam uitsteeg”, zegt Melanie, die vijftig jaar na deze ervaring nog steeds ontroerd raakt. Zij was ingevallen voor een andere band, was toen 22 jaar oud en nog onbekend. Ze begon haar carrière als singer-songwriter die tot op de dag van vandaag over de hele wereld toert, op een festival van broederlijkheid, en dat zou de toon voor haar leven zetten – zoals voor een hele generatie.

De ontgoochelingen zijn er niet minder op geworden. Ook vandaag worden veel idealistische pogingen om gemeenschap te vormen, cynisch bekeken en becommentarieerd. Denk aan huidige pogingen om duurzaamheid te leven en dat samen met anderen, ook vaak honderdduizenden bij “Fridays for Future”, uit te stralen. Meteen wordt erop gewezen dat elk engagement voor het klimaat naïef en schijnheilig zou zijn. Om dan toch door te gaan, daarvoor zijn ervaringen van broederlijkheid nodig, sacrale momenten die je levenskoers kunnen bepalen. Dat hoeft geen tweede Woodstock te zijn, zoals het in America geprobeerd werd. Eerder gaat het erom dat we veel kleine festivals van broederlijkheid vieren om onophoudend en creatief voor ultieme waarden te kunnen leven, in gemeenschap met anderen.

Broederlijkheid

Gemeenschap te leven is een van de grootste uitdagingen op elke levensweg, maar ook een heilige plicht. Melanie pleit er in haar beroemde lied uit Woodstock voor om steeds weer een poging te wagen: “Beautiful people, we share the same back door, and it isn’t right we never met before”. Wanneer je durft elkaar echt te ontmoeten, zul je elkaar versterken en bemoedigen, wat er ook gebeurt: “Then you’d never have to be alone, ‘cause there’ll always be someone with the same button on as you. Include him in everything you do”. Broederschap is een levenslange opgave. Hoe vaak dit ook misgaat, er is nooit een reden om de ander niet steeds weer met open vizier te bejegenen en met open armen te ontvangen, in alles wat je doet.

wood

Melanie zegt vijftig jaar later op het podium in Utrecht tegen ons: “You are all true believers, otherwise you would not be here”. Wat bedoelt ze daarmee? Voor haar zijn broederlijkheid en vrede wonderen. “Het is alsof we samen één zijn, wanneer ik voor de mensen zing. Ik hoop dat ik iedereen in het publiek een stukje dichter bij hem- of haarzelf kan brengen”. Melanie heeft in spiritueel opzicht in haar leven zo ongeveer alles geprobeerd wat er bestaat: “Ik geloof gewoon, en ik ben altijd open voor wonderen”. Dat zou je weer als naïef kunnen bestempelen. Maar je kunt er ook een levenshouding in zien die vanuit de radicale openheid voor de ander een soort Godservaring mogelijk maakt die alleen maar in een lied te vangen is – in het zingen, samen met mooie mensen.

Om die reden ontstond in het Benedictijns Centrum het idee om met Melanie in dialoog te treden. We delen wellicht niet hetzelfde geloof, maar wel hetzelfde idealisme voor broederlijkheid. Ook kloostergemeenschappen vormen utopische ruimtes waarin, ondanks alle menselijke tekortkomingen, plaats is voor wonderen. Kloosters zijn duurzame vestingen van broederschap, geen piekervaringen zoals Woodstock. Maar festivals en duurzame ruimte kunnen elkaar verrijken. “Wanneer je als troubadour rondreist, vraagt dat soms ook best monnikendiscipline”, zegt Melanie. We wilden haar een teken van vrede aanbieden dat zo kenmerkend voor de Benedictijnse traditie is: Pax! In de vorm van een klein beeld met twee monniken die elkaar de vredeskus geven, gebeurde het op 10 december 2019 in Utrecht op het podium met een korte toespraak. Opnieuw een festival van broederlijkheid, maar nu na een lang authentiek leven en in het perspectief van duurzaamheid.

Perspectief

Kunstenaars als Melanie hebben de wereld veranderd, net zoals monniken en iedereen die gemeenschap aandurft. “Onderschat nooit de macht van ieder individueel persoon”, zegt de zangeres. Iedereen draagt iets unieks bij, op een hippiefestival en in een klooster, bij een huidige klimaatdemonstratie en in een idealistische groep jonge mensen die samen een leefgemeenschap proberen te vormen. Het zijn zeker niet allemaal monniken, en ook geen hippies, om maar eens twee schijnbare uitersten te noemen. Wél draagt de geest van Woodstock wellicht een steentje bij om het idealisme van broederschap vanuit de benedictijnse traditie te herontdekken. De Pax-beeldje voor Melanie was een teken tegen het fatalisme dat alles toch geen perspectief biedt, en tegen het cynisme dat elk engagement hooguit een amusementswaarde heeft. Toen Melanie de Pax met de twee monniken ontving dat we eerder aan ook aan Joan Baez en Judy Collins hebben aangeboden, brandde er een groot applaus los. Het was om deze bijzondere vrouw te eren, maar meer nog de heilige broederlijkheid die mensen kunnen leven. Laten we daarvoor gaan, minstens de komende vijftig jaar! Laten we voor festivals zorgen waar zich ooit mensen aan kunnen herinneren die 2019 niet eens geboren waren, en die toch de passie van hun broeders en zusters delen!

U kunt gratis verder lezen

Klik deze melding weg via het kruisje. Maar goede artikelen schrijven kost geld. Steun daarom onze schrijvers en word al vanaf € 5 per maand Vriend/in van Nieuw Wij.

Ik lees eerst het artikel verder.
Thomas Quartier

Thomas Quartier osb

Monnik en theoloog des vaderlands

Thomas Quartier (1972), monnik van de Abdij Keizersberg in Leuven, is hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen en medewerker van het …
Profiel-pagina
Nog geen reactie — begin het gesprek.