Hoe het begon
Net aangetreden als stadsdominee van onze hoofdstad kreeg ik van het dagelijks bestuur van de kerk van Amsterdam het verzoek de witte vlekken op de kaart van de kerkelijke presentie in kaart te brengen.
Één daarvan, zo ontdekte ik, was de aandacht die de hoofdstedelijke kerk besteedt aan de almaar groeiende stroom toeristen, die jaarlijks de stad bezoekt.
De protestantse kerk van Amsterdam stelde mij in staat een folder te ontwikkelen, die de toerist in één oogopslag een indruk geeft van het rijke kerkelijke leven, dat de stad door de eeuwen heen zo heeft gekenmerkt.
Gaandeweg werd duidelijk, dat een app voor de moderne toerist een haast onmisbaar hulpmiddel zou kunnen vormen om zich nog meer van wat de stad herbergt aan kerkelijk leven en kerkelijke traditie een beeld te vormen.
Medewerkenden
Guido Attema, mijn kompaan, met wie ik nauw samenwerkte, destijds werkzaam bij de IKON en nu werkzaam in het St. Ignatiushuis verbonden aan de Krijtberg te Amsterdam, had een zeer groot aandeel in de ontwikkeling van de app en de folder. Albertine Kars te Hilversum verzorgde de lay-out van de folder en Gerard van Enk, wonend en werkzaam op IJburg bouwde de app.
De Nederlandse tekst werd ingesproken door de voormalig nieuwslezeres Henny Stoel en de Engelse tekst werd uitgesproken door Linda en Jason Frank op IJburg.
Waarom goddelijke stad?
De folder heb ik bewust de benaming ‘goddelijke stad’ meegegeven, omdat vaak gesproken wordt over een goddeloze stad. En ja, natuurlijk is er ook in deze stad veel mis. Geregeld wordt de bevolking opgeschrikt door geslaagde of mislukte afrekeningen in het criminele circuit. Op meerdere plekken word je bevangen door een indringende wietwalm en moet je fietsend en lopend door het centrum ogen van voren en van achteren hebben.
Maar daar staat zoveel moois tegenover. Je kunt bij wijze van spreken geen straat inlopen of er is wel een plek te markeren, waar enige vorm van religieus leven is of is geweest. Daarnaast hebben vele kerken een ongekende uitstraling. De Westerkerk, nauw verbonden met de geschiedenis van Anne Frank, de Oude Kerk nauw verbonden met de geschiedenis van de Wallen, de Noorderkerk, nauw verbonden met de Jordaan, de Keizersgrachtkerk nauw verbonden met de roze vieringen en vluchtelingenhulp. En wat te denken van de Nicolaasbasiliek nabij het centraal station. Lopend op het Rokin slaan groepen jongeren af bij Amsterdam-Dungeon. Ze realiseren zich niet, dat het hele vermaakcentrum is gebouwd in een voormalig kerkgebouw.
Maar er is zoveel meer. De R.K. kerkgeschiedenis laat op vele hoeken van de stad van zich spreken. Je ziet pater Van Kilsdonk lopen, ds. Buskes hoor je spreken en wat dacht u van onze majoor Bosshardt?
De folder in vogelvlucht
De opzet van de folder en de app is zo ontwikkeld dat iedere gebruiker/belangstellende op ieder punt met de wandeling door de stad kan beginnen. Natuurlijk is het handig om te starten bij het Centraal Station, wanneer je per trein bent gearriveerd. Maar hoeveel toeristen zullen er niet zijn die de wandeling beginnen vanuit hun hotel of verblijfplaats. De bedoeling is, dat je wandelend door Amsterdam een beeld krijgt van wat het religieus leven zoal te bieden heeft en te bieden had. Ik spreek met opzet over religieus leven, omdat het mij te doen was om een breed religieus palet. Dus ook de moskee aan de Rozengracht valt er onder. Maar heel veel moest worden geschrapt. Bij het opstellen van de folder was ‘kill your darlings’ het hoofdmotto. Desondanks werd het een wandeling die in totaal vier uur duurt.
De tocht heeft het Centraal Station als begin- en eindpunt en halverwege ter hoogte van de Van Limmikhof is in de tuin van de Corvershof een rustpunt aangegeven. Hier was tot voor korte tijd een diaconaal restaurant, maar inmiddels heeft het een andere uitbater gekregen. De tuin wordt omgeven door gebouwen gelegen aan de Amstel (Hermitage), de Nieuwe Herengracht (Corvershof, diaconie PKA), de Nieuwe keizersgracht (Van Limmikhof, kantoor PKA) en de Weesperstraat, waar binnenkort een Joods gedenkmonument zal verschijnen). Ooit was dit gebied met gebouwen een schenking aan de kerk, maar het ouderenopvanghuis van de diaconie is verkocht en tot museum opgebouwd (de Hermitage). In de tuin is het restaurant gelegen en kan men uitrusten om eventueel het tweede deel van de wandeling te maken.
Het eerste deel voert de wandelaar door de Nieuwmarktbuurt, het tweede deel voert via de Kerkstraat en de Keizersgracht naar de Westerkerk en vandaar langs de Posthoornkerk terug naar CS.
Missionair en Diaconaal
Met die twee woorden is de doelstelling van de Kerk in Amsterdam naar mijn mening juist weergegeven. Enerzijds missionair. Jazeker, want de kerk heeft een missie, een opdracht. De liefde van God in woorden en daden uit te dragen. Niet om zich ergens op voor te staan, maar als simpele gevolgtrekking van wat profeten, apostelen en Jezus zelf hebben gezegd.
We hoeven ons voor het Evangelie niet te schamen, al dienen we wel te beseffen dat slechts weinigen nog op al die woorden zitten te wachten. Daarom is de missionaire opdracht van de kerk vele malen breder dan de kerkdienst op zondag. We moeten werkelijk alles uit de kast halen om de belangstelling voor de goede boodschap te wekken.
Wil de kerk in dit alles geloofwaardig zijn dan kan het niet anders of ze moet iedere kans benutten om de onvoorwaardelijke liefde van God voor de mensheid zichtbaar te maken. Want God wenst nu eenmaal God te zijn voor én door mensen. Daarom mogen we blij en dankbaar zijn dat er op het gebied van verslavingszorg, vluchtelingenproblematiek, mensen in de marge van de samenleving en eenzaamheidsvraagstukken een plurale gemeenschap van gelovigen is, die God onder allerlei namen aanroepen en pogen aan deze belangrijk opdracht gehoor te geven.
Daarom mag met recht en reden gesproken worden over een goddelijke stad. En blijft staan wat ooit de prachtige titel van een boek over onze hoofdstad (onder redactie van JD Snel, uitgeverij Eburon 2000) vormde: En God bleef toch in Mokum.
Voor de folder ‘Goddelijke stad’: klik hier.
