Afgelopen maand is de aftrap gegeven voor het project ‘Heilig?’. Dit is een initiatief van het Soeterbeeck Programma van de Radboud Universiteit Nijmegen in samenwerking met dagblad Trouw, de IKON en Project W!J. Gedurende een jaar onderzoeken we in debatten en films, op radio, televisie, in de krant en op de website wat ons zowel persoonlijk als ook als samenleving heilig is.
De aanleiding daarvoor is dat het soms lijkt alsof alles in onze samenleving ter discussie staat. Alles is relatief, alle heilige huisjes zijn gesloopt. Maar is dat wel zo? Wie verder kijkt dan de traditionele religieuze kaders, ontdekt dat er allerlei zaken van niet-onderhandelbare waarde zijn. Mensenrechten, individuele vrijheid, maar ook onze familie, onze gezondheid en onze vrije tijd zijn ons heilig. Bovendien heeft het collectieve karakter van heiligheid plaats gemaakt voor een persoonlijke, individuele invulling. Wat u heilig is, hoeft dat voor mij niet te zijn. Maar hoe verhouden die verschillende ‘heiligheidsaanspraken’ zich dan tot elkaar? Kan het heilige ons verbinden of is het een splijtzwam? En kan een samenleving eigenlijk wel bestaan zonder een notie van het heilige?
Hierover heeft de Britse opperrabbijn Jonathan Sacks in de IKON LUX-serie: Grote denkers over de toekomst, behartenswaardige woorden gesproken. Hij vindt dat we het woord heilig moeten koesteren. Want elk leven is heilig, zo ook de menselijke waardigheid. Sacks bestempelt onze liberale democratie als heilig, omdat het de democratie is gelukt wat geen enkele religie ooit voor elkaar heeft gekregen. Namelijk dat heel veel mensen met verschillende religies, met niet-religieuze en antireligieuze overtuigingen, in vrede samen kunnen leven. Een pluriforme maatschappij waarin burgers leven met sterk botsende waarden vereist een publieke ruimte waarin we niet proberen om onze overtuigingen aan anderen op te leggen, maar waar we onze visie kenbaar maken en luisteren naar de opvattingen van anderen. Zo kunnen we leren om samen te leven in een gedeeld huis, want de samenleving is het huis dat we samen bouwen.
Ook in ‘het W!J interview’ met Peter Nissen, hoogleraar cultuurgeschiedenis van de religiositeit, komt dit ter sprake: ‘Juist omdat onze samenleving niet langer uniform, niet rood-wit-blauw, maar alle kleuren van de regenboog heeft, is het van belang met elkaar te reflecteren op wat ons heilig is’. Alleen dan kan er, aldus Nissen, een nieuw wij ontstaan.
Wat is zozeer van betekenis dat het ons inspireert, raakt en in beweging zet? Daar gaan we het hier deze maand in filmpjes, interviews en blogs over hebben en we zijn als altijd benieuwd naar uw reacties. Wat is u persoonlijk heilig en wat vindt u voor onze samenleving onopgeefbaar? Laat het ons weten op dit publieke forum en discussieer mee.
