Leve het onontkoombare samenleven

Prinsjesdag heeft veel weg van Burendag. Ook de samenstellers van de Miljoenennota en de schrijvers van de Troonrede hebben de koppen bij elkaar gestoken om invulling te geven aan een vooraf geplande dag van ontmoeting. Waar Burendag op kleine schaal mensen bijeen brengt om uit te wisselen onder genot van lekkere hapjes en drankjes, kreeg het collectief naast het koninklijk spel slechts water en brood geserveerd. Het leverde geen thuisgevoel op. Zelfs het fraaie koningspaar kon daar niets aan veranderen.

In 2007 plaatste de Haagse kunstenaar Aris de Bakker dertien kleurrijke voorwerpen op een rotonde in de wijk Volgerlanden in Hendrik-Ido-Ambacht. De Bakker vroeg de omwonenden naar hun voorkeur en luisterde aandachtig naar de uiteenlopende wensen. Die samenspraak resulteerde in een kunstwerk dat via community art symbool staat voor ‘Oost West Thuis Best’. Of alle betrokkenen nog in die buurt wonen en of ze weer tot eenzelfde keuze zouden komen, weet ik niet.

De Franse kunstenaar George Rousse werkt in gestripte panden die nieuwe dimensies krijgen door toevoeging van kleurrijke ornamenten of verf. Een nieuwe kleur doet wonderen, terwijl oude lagen zichtbaar blijven. Vanuit verschillende invalshoeken bekeken, krijg je zicht op de meerdere mogelijkheden die het werk oproept. Een oud stuk muur refereert aan het verleden en de nieuwe inbreng aan verandering. Het roept tegelijkertijd de vraag op of het gebruikte pand behouden moet blijven na het exposé.

Vernieuwing gaat gepaard met pijnlijk loslaten en ademt tegelijkertijd toekomst uit. Dat het lastig is om in tijden van snelle verandering en digitaal te kijk staan ook synchroon het eigen wereldbeeld en de oude gewoonten bij te stellen, is evident. Vasthouden aan het bekende en vertrouwde is aanlokkelijk, de keuze voor het nieuwe onzeker. We zijn niet meer een werkleven lang in dienst van één werkgever. We binden ons minder snel en lang aan bepaalde instituties of organisaties áls we dat al doen. We verhuizen vaker. We leren via nieuwe onderwijsmethoden. We conformeren ons minder aan onze omgeving. De buren zijn niet langer degenen die we zo goed kenden, omdat ze zo op onszelf leken. De nieuwe manier van leven is een half-nomadisch bestaan.

Het collectief is gebaat bij mensen die verandering niet als bedreiging zien, maar in staat zijn vernieuwing te omarmen. Thuis is nog steeds de plek waar het schaamteloze zelf zich kan manifesteren. Het is echter maar een klein gedeelte van de beleef- en beweegwereld. Als mensen niet blijven hangen in de vervormde nostalgie van ‘vroeger was alles beter’, noch zich overgeven aan vaak anoniem gespuide kritiek en eindeloos gemor, kan verandering inspirerend en spannend zijn.

De samenleving vernieuwt zich continue en of het beter wordt, hangt voor een groot deel van ons eigen denken en gedrag af. Een wij bestaat uit mensen en een mens is over het algemeen in staat zich snel aan te passen wanneer de leefomgeving gezond, veilig en stimulerend is en ruimte biedt voor eigen expressie. Het is de taak van ons allemaal om positief aan een solidaire samenleving met een eerlijke ethiek te werken. Ons niet te laten ontmoedigen door doemdenkers, noch door een Mark(t)mechanisme dat blijkbaar ongrijpbaar is geworden, noch door een regering die niet voor geborgenheid kan zorgen. Leve de veranderende onontkoombare samenleving!