Het godsbeeld van psychiatrische patiënten verschilt sterk van de beelden die niet-patiënten van God hebben. Zo rapporteren mensen met autisme meer angst in relatie tot God en meer beelden van een Gods die straft of heerst, dan mensen met een andere psychiatrische diagnose. Het verschil in religieuze beleving bij psychiatrische patiënten moet binnen de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) meer aandacht krijgen. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Hanneke Schaap-Jonker.
Religie kan herstel bevorderen maar ook hinderen
In het onderzoek van Schaap-Jonker staat de vraag centraal hoe de religieuze beleving van mensen samenhangt met psychische problematiek en religieuze achtergrond, en in hoeverre de godsbeelden van psychiatrische patiënten wezenlijk anders zijn dan die van mensen zonder psychiatrische diagnose. Schaap-Jonker: “Religie is een belangrijke bron voor zingeving, maar het wordt nog te vaak buiten beschouwing gelaten in de huidige GGZ. Religie wordt bijvoorbeeld niet vermeld in recente handboeken, terwijl het herstel kan bevorderen, maar ook kan hinderen.”
Meer inzicht in de rol van religie in het algemeen en godsbeelden in het bijzonder is daarom van groot belang voor de geestelijke gezondheidszorg. Schaap-Jonker: ”Vooral omdat wat je niet bespreekt en wat onder tafel blijft, het therapieresultaat negatief kan beïnvloeden. En ten tweede omdat het jammer is om een belangrijke bron van zin, steun en troost buiten beschouwing te laten. Het therapeutisch potentieel [van religie] blijft dan onbenut. Overigens vraagt de wezenlijk andere beleving van patiënten op z’n minst om aandacht en zorgvuldigheid van de kant van de hulpverlener als het gaat om de communicatie over religieuze en spirituele thema’s.”
Wereldprimeur onderzoek godsbeeld bij autisme
Schaap-Jonker onderzocht mensen met verschillende stoornissen. Allereerst volwassenen met een autisme spectrum stoornis met vragen over hun godsbeeld. Nationaal en internationaal was dat nog niet eerder gedaan. Hoe meer autistische trekken gerapporteerd werden, des te meer angst ten opzichte van God gerapporteerd werden. Bij psychiatrische patiënten in het algemeen bleek een negatief-autoritair type godsbeeld vooral verbonden te zijn met een borderline persoonlijkheidsorganisatie, een passief-emotieloos godsbeeld bij mensen die last hebben van psychotische persoonlijkheidsorganisatie en een positief-autoritair beeld bij mensen met een neurotische persoonlijkheidsorganisatie (onderliggende structuur van de persoonlijkheid). Het negatieve-autoritair type godsbeeld werd alleen bij psychiatrische patiënten gevonden.
Voor het downloaden van het proefschrift van promovenda Hanneke Schaap-Jonker, klik hier.
Bron: VU
