Dit heeft niet alleen te maken met de corrigerende werking die zulke emoties hebben—we vinden het niet leuk als mensen ons verwijten maken en boos op ons zijn—maar ook met hun communicerende en coördinerende rol. Emoties zijn de voelsprieten in onze omgang met elkaar, ze vertellen ons wanneer waarden en principes overschreden worden, in welke concrete situaties en omstandigheden. Dat kenbaar maken betekent anderen de gelegenheid geven hun gedrag aan te passen of hun eigen interpretatie van de situatie onder woorden te brengen (zij hebben misschien andere waarden en principes of schatten de situatie anders in). Het is met dit soort van processen dat we gezamenlijk invulling geven aan het morele domein.
Politieke correctheid werkt niet
Sie betoogt dat de #metoo campagne een goede illustratie is van het belang van morele emoties. In het seksuele domein belijden we een aantal mooie principes en waarden, die van wederzijdse instemming en genoegen bijvoorbeeld, maar blijkbaar zijn deze niet gerealiseerd in onze praktijk. Sterker nog, niet alleen blijken heel veel mensen zich aan wangedrag schuldig te maken, de slachtoffers daarvan voelen zich niet veilig en sterk genoeg om zich daarover uit te spreken. Tegelijkertijd, aldus Sie, maakt de rol van morele emoties in onze omgang met elkaar duidelijk dat een beklemmend klimaat van politieke correctheid, alles tot in het kleinste detail met principes denken te kunnen regelen, een illusie is. Er zal altijd een vertaalslag nodig zijn naar wat die abstracte principes en regels voor onze dagelijkse praktijk betekenen.
Hoewel de morele emoties van groot belang zijn in onze dagelijkse omgang met elkaar, waarschuwt Sie ook tegen de verleiding ons mee te laten meeslepen met deze emoties in het publieke domein. Losgezongen van de dagelijkse context doen morele emoties vaak meer kwaad dan goed.
Velen hebben #metoo een campagne van solidariteit en empowerment genoemd; nodig om de seksuele mores radicaal te veranderen. Tegenstanders waarschuwen voor een heksenjacht en voor een klimaat van politieke correctheid. Wat beiden groepen verbindt is dat ze grote waarde hechten aan wederzijdse instemming. Die overeenstemming zou leidraad moeten zijn voor onze discussies over het probleem dat #metoo blootlegt.
Maureen Sie is hoogleraar Filosofie van moreel handelen en houdt haar oratie op 9 februari om 16.15 uur in de aula van de universiteit van Tilburg. De rede is getiteld: “We feel, Therefore I am. The Role of Moral Sentiments in Disorienting Times”.
Met de stelling van dit artikel ben ik het beslist oneens.