Wat als het morgen Brexit wordt?

Je woont en werkt al weer enkele jaren in Londen. Hoe bevalt het daar?

“Het bevalt ons uitstekend. Allereerst, het wonen hier als gezin. De kinderen hebben het heel goed op hun Engelse school. En ik werk hier ook met groot genoegen. Het werk voor de Nederlandse Kerk is veelzijdig en uitdagend. Er komt veel bij kijken. Aan de ene kant is het een klassieke predikantsaanstelling met zondagse diensten, pastoraat, gespreksgroepen en rituelen. Daarnaast ben ik verbonden aan alle organisaties die een thuisbasis hebben in de Nederlandse Kerk. Dat zijn het Dutch Centre, de Nederlandse City Lunches en het Koning Willem Fonds. Je hebt als dominee daardoor een centrale en verbindende rol binnen de Nederlandse gemeenschap in Londen. En je wordt overal bij gehaald. Zo werd ik afgelopen vrijdag uitgenodigd om op een Engelse club een ‘Dutch dinner’ met gebed te openen.”

Waar heb je het meest aan moeten wennen?

“De positieve waardering van het beroep van predikant! Je stelt in Engeland nog wat voor als predikant. En je stelt als Kerk ook nog wat voor. In Nederland moet ik mij haast verantwoorden als ik vertel dat ik predikant ben. Hier heeft het beroep nog aanzien.

In het alledaagse leven moest ik wennen aan de Engelse beleefdheid. Bijvoorbeeld: gisteren aten wij bij vrienden, die ook een ander stel hadden uitgenodigd. Aan het slot vertelden zij hoe fantastisch en eervol zij het vonden om ons te ontmoeten. Het klinkt buitengewoon vriendelijk, maar ik blijf denken: wat meen je hier nou van?”

Morgen dus de grote dag in Groot-Brittannië. Wat denk je, wat gaat het worden?

“Net geen Brexit, denk ik. Al wordt het buitengewoon spannend en kan een last-minute ontwikkeling de zaak doen veranderen. Ik durf er niet op te wedden.”

Waar komt de Britse afkeer van de EU vandaan?

“Het Verenigd Koninkrijk heeft altijd een dubbelzinnige houding gehad naar de Europese Unie toe. De toetreding ging ook niet van harte. Het viel mij al meteen op: als Britten ‘Europe’ zeggen, dan bedoelen zij het continent. Het is een eigenzinnig en trots volk, dat niet zo snel een deel van haar macht zal overhevelen naar Europa. Het Britse volk bepaalt het liever zelf. De steeds groter en machtiger wordende Europese Unie wordt als een bedreiging ervaren.”

Wat vind je zelf? Moet Groot-Brittannië wel of niet uit de Europese Unie?

“Het zal altijd wel een moeizame relatie blijven. De vraag is dus of de Europese Unie daar wel zin in heeft. De Europese Unie zal een keuze moeten maken, en eindelijk daadwerkelijk een Unie vormen. Dat betekent dat wij een groot deel van onze macht moeten overhevelen naar Brussel. Als het Verenigd Koninkrijk dat ook wil, dan is zij van harte welkom om mee te doen. Maar als zij slechts wantrouwend aan de zijlijn wil blijven, dan kan zij beter haar eigen gang gaan.”

Bemoeien de Britse kerken zich ook met het referendum? Wat zijn zoal de meningen?

“Ja, zeer actief. Verschillende bisschoppen zijn fervent pro-Europa. Maar andere spraakmakende predikanten zijn juist voor Brexit. Het establishment van de Church of England is pro-Europa, en lijkt daarin op de grote politieke partijen. Maar ik vermoed dat de kerkleden sterk verdeeld zullen zijn.

Op een punt hebben de kerken een duidelijke en welkome bijdrage: het gesprek over immigratie. Het pro-Brexit kamp wil Europa uit zodat de grenzen streng bewaakt kunnen worden, en met name Oost-Europeanen niet meer hoeven worden toegelaten. Kerken wijzen nadrukkelijk op tolerantie en openheid.”

Wat als het morgen Brexit wordt?

“Dan stort de beurs vrijdag in, dalen de huizenprijzen en treedt Cameron wellicht af. Maar dan volgt vooral een eindeloze reeks aan onderhandelingen met de Europese Unie. Dat kan jaren duren. De Europese Unie heeft wel ervaring met eindeloze onderhandelingen. En uiteindelijk komt men er altijd wel uit. Maar het zal een lange periode van onzekerheid voor het land betekenen.”

Komt er de komende jaren een vergelijkbaar referendum in Nederland, denk je?

“Die kans is groot. En zolang de Europese Unie niet ingrijpend wil hervormen en daadkrachtiger kan zijn, is de kans groot dat de uitslag er ook in Nederland om zal spannen.”

Al vakantieplannen of durf je nog niks te plannen vanwege een mgl. Brexit?

“We gaan naar Europa, en hebben een retourtje geboekt!”