Wat doet Waardengedreven?
“Wij proberen organisaties te ontwikkelen op basis van oprechte overtuigingen. Wat is de visie of purpose van een organisatie en in hoeverre wordt deze visie door de werknemers gedragen?
Wij hebben een methode ontwikkeld om de hele organisatie te bevragen op de geloofwaardigheid van waarden. Waarden zie ik als een breed begrip: eigenlijk elk belangrijk uitgangspunt dat de organisatie definieert. Bijvoorbeeld Philips: Lets make things better of de gemeente Nijmegen: Green Capital van Europa. Maar wat bedoelen ze daarmee? Deze waardenstellingen toetsen we op basis van drie dimensies van identiteit: hoe het is, hoe het zou moeten zijn en hoe de organisatie zegt dat het is. Wij zijn op zoek naar de verschillen tussen die drie identiteitsdimensies. Wanneer die te ver uit elkaar liggen, is er sprake van een kloof, een ervaren afstand tussen zijn, willen zijn en representeren.
Zodra we een idee hebben van de visie van de organisatie faciliteren we een interne dialoog en analyseren we deze visie statistisch. Voor het management onderzoeken we hoe we de ervaren afstand tussen het ideaal en de praktijk kunnen verkleinen. Door te werken aan de ontwikkeling van de organisatie, maar soms ook door de belofte aan te passen.
We werken overigens ook in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed om leegstaande kerken te betrekken in een zoektocht naar een nieuwe maatschappelijke betekenis.”
Wat is het belang van congruentie tussen ideaal en praktijk?
“Wij beroepen ons op de ACID test voor corporate identity. Als de identiteitsdimensies teveel uit elkaar liggen, ontstaat er discrepantie in de organisatie, omdat datgene wat intrinsiek doorleeft ervaren en geloofd zou moeten worden, geen basis heeft in de ervaring. Daarbij leidt een grotere betrokkenheid van de medewerker tot een betere prestatie.”
En wat gebeurt er wanneer de kloof tussen ideaal en praktijk te groot wordt?
“Waarden in organisatiecontext zijn er voor bedoeld om richting te geven aan de organisatie, een kompas te vormen en om onderling vertrouwen te versterken. Op het moment dat die waarden worden gezien als reclame, wat ik ook vaak heb gezien en gemeten, dan heeft dit een tegenovergesteld effect, namelijk: een vermindering van het vertrouwen. Op dat moment wordt het gezien als het zoveelste reclamepraatje van de directeuren in de ivoren toren: waarden worden normatief opgelegd, hierdoor wordt je medewerker nooit de ambassadeur van je organisatie.”
Hoe verklaar jij de opmars van purpose driven work in het bedrijfsleven?
“Purpose definieer ik als het ‘waartoe’ van een organisatie. Waar waarden gaan over de zaken die men belangrijk en nastrevenswaardig vinden, gaat purpose over een waardengedreven doel dat daaraan is gekoppeld. Purpose is denk ik een stap naar ‘doelmatigheid’: wat wil je betekenen in deze wereld? MVO staat vaak op het jaarverslag om het vertrouwen van de aandeelhouders te winnen. Alleen door de whistle blowers en een vrijere toegang tot informatie is het vandaag de dag best wel een open boek aan het worden hoe organisaties handelen. Daarbij hebben organisaties te maken met een nieuwe generatie arbeidsmarktstoetreders: de millennials en centennials, die steeds meer bezig zijn met ‘iets goeds willen doen’ of van betekenis willen zijn.
Maar niet alleen de millennials zijn op zoek naar betekenisvol werk. Deze tendens maakt onderdeel uit van een bredere context: met het praktisch verdwijnen van de rol van de kerk in de maatschappij, proberen organisaties de plek van de kerk op te vullen. Zingeving en purpose zijn tegenwoordig ook het domein van de organisatie.
Echter denk ik dat veel organisaties die met purpose of waarden schermen dat in de sferen van reclame en marketing doen, maar dat er wel een kern is die dat oprecht oppakt en dat die kern steeds groter wordt als antwoord op een zinzoekende generatie werknemers.”
In 2019 gaat de ‘Church of Change’ van start. Wat kunnen we verwachten?
“Wat ik met de Church of Change wil doen, is het begrip ‘waarden’ uit de marketingsferen trekken en het vanuit andere invalshoeken opnieuw onderzoeken. Denk daarbij aan neurowetenschappen, filosofie en theologie. Wellicht zijn dit branchevreemde disciplines voor het bedrijfsleven maar desalniettemin verrijkend en noodzakelijk voor het voeren van een nieuwe dialoog over waarden. Want zoals ik zojuist al zei: hoewel de kerk verdwenen is uit het leven van de normale Nederlander, de zoektocht naar betekenis en zingeving is nog hartstikke levend en ik merk dat die behoefte niet vervuld gaat worden als je purpose alleen inzet als marketinginstrument. Daarbij houden we ook internationale diensten, onlangs deden we een pilot in Berlijn en in 2019 gaan we naar Toronto.”
Zijn er bepaalde waarden die jou hebben gevormd als mens?
“Ja. Een persoonlijk verhaal: Ik ben op mijn elfde naar Amerika verhuisd. Een vreemd land, ik sprak de taal niet en ben van nature introvert en was toen zeker heel verlegen, op het autistische af. Wat er toe leidde dat ik nergens bij hoorde. Ik was een buitenbeentje en werd veel gepest en had daar heel veel last van. Ik voelde continu dat ik moest voldoen aan een ideaal dat ik niet begreep en waar ik niet aan kon voldoen. Ik zonderde me steeds meer af en merkte dat ik er psychisch onder leed: ik kreeg migraine-aanvallen. Het ging zelfs zo ver dat ik op een gegeven moment in een sociaal isolement verkeerde en behoorlijk depressief werd.”
Wow, op elfjarige leeftijd. Dat is wel heel heftig…
“Dat was het voor mij zeker. Toen ik in een van de zwartste perioden verkeerde, kreeg ik een soort verandering in attitude. Gekscherend noem ik dat wel eens een ‘openbaring’; het ging namelijk veel verder dan een rationeel besef. Van top tot teen maakte ik ergens in mijn jonge lijf de beslissing dat ik niet meer wilde voldoen aan dat ideaal waar ik toch altijd al tekort in schoot. Ik besloot om te gaan werken aan datgene wat ik zelf belangrijk vond en zocht daarbij de mensen die daarbij pasten. Sinds die dag heb ik nooit meer migraine gehad.”
‘Waardengedreven’ is ingeschreven als kerkgenootschap. Leg uit…
“Ik vind het woord ‘kerk’ heel interessant. De oorsprong van het woord kerk komt van ekklèsia en dat betekende in het Oude Griekenland zoveel als ‘een oproep tot volksvergadering’ en ik denk dat juist die oproep tot volksvergadering, over wat belangrijk is, noodzakelijk is om die betere maatschappij na te streven. In het werkende domein, als het daar gaat over purpose, dan gaat het over een hoger doel, dan gaat het over zingeving, daarmee proberen ze die rol van de kerken over te nemen, op basis van een gedeeld geloof. In mijn queeste naar echtheid in een post-truth tijdperk, begin ik ook met de vraag: waar geloven jullie in? Om een verkennende dialoog te bevorderen over wat we belangrijk vinden, zonder te vervallen in wie er gelijk heeft. Een kerkgenootschap als organisatievorm leek mij daarbij volstrekt logisch.”
