“De status quo kan niet voortduren”

EAJG is overtuigd voorstander van de tweestatenoplossing: Israël moet daarbij de bezette gebieden verlaten en integraal teruggeven aan de Palestijnen, waarna zij hun eigen staat kunnen inrichten. De situatie zoals die nu is met de Westelijke Jordaanoever, de Gazastrook en een deel van Jeruzalem als bezet gebied, is onhoudbaar. Erkenning van Palestina in combinatie met volwaardig lidmaatschap van Palestina van de VN heeft absoluut de consequentie dat de bezetting tot de laatste meter moet worden beëindigd, legt Hamburger uit. Erkenning betekent daarom meer dan dat Palestina als zelfstandige staat het 194e lid van de Verenigde Naties wordt. “Het betekent dat Israël vanaf dat moment bezetter is van een VN-lidstaat en dat is op den duur een onhoudbare situatie. Erkenning impliceert de beëindiging van die bezetting”, aldus Hamburger.

Petitie

“Het is Joods om EAJG te zijn” is een uitspraak op de website van de organisatie. Hamburger zoekt even naar woorden om dat toe te lichten. “We zetten ons daarmee af tegen de mensen die ons buiten ‘de Joodse orde’ of de Joodse wereld verklaren. Zij menen dat je alleen Joods bent als je onverkort achter Israël staat of je kritiek alleen binnenskamers uit”, legt hij uit. “Wij willen heel nadrukkelijk gerekend worden tot het spectrum van Joodse opvattingen en daar niet door anderen met een kunstgreep buiten geplaatst worden.”
Kritiek op Israël heeft EAJG zeker. Maar juist die kritiek past volgens Hamburger in een Joodse traditie om een eigen mening te vormen. “We zijn er van overtuigd dat die mening op enig moment in de toekomst gedeeld zal worden door vele anderen.” Samen met het Steuncomité Israëlische Vredes- en Mensenrechtenorganisaties (SIVMO) werd een petitie gelanceerd om minister Koenders van Buitenlandse Zaken zo ver te krijgen dat hij Palestina erkent als staat. Inmiddels gingen 138 landen Nederland al voor. “Dat zijn alleen niet de landen die de dienst uitmaken in de wereld of het Midden-Oosten. Nederland is niet heel groot en machtig, maar wel in staat om verandering in gang te zetten”, zegt Hamburger. Hij vindt het heel belangrijk dat Nederland bilateraal en ook binnen de EU handelt in termen van erkenning van Palestina en ook bepleit dat andere landen hetzelfde doen. Koenders wil wachten tot het ‘opportune moment’ om Palestina te erkennen. Volgens Hamburger is dat moment al ruim aangebroken.
“De Palestijnen hebben nu wel lang genoeg gewacht op de erkenning van hun eigen staat”, legt hij uit. “Die eigen staat is hen verschillende keren in het vooruitzicht gesteld en iedere keer stonden ze met lege handen. Eigenlijk begon dat al in 1949 toen een voorwaarde voor de toelating van Israel tot de VN was dat de VN ook Palestina als zelfstandige staat zouden accepteren, dat is niet gebeurd.”

Wachtkamer

In de 65 jaar daarna werd ook vaak afgesproken dat de eigen staat er zou komen, maar iedere keer stonden de Palestijnen met lege handen. Ook na het sluiten van de Oslo-akkoorden in 1993 veranderde er niets. Vijf jaar later hielden Israël en de VS de oprichting tegen. Wat EAJG betreft is de tijd die de Palestijnen in de wachtkamer hebben doorgebracht lang genoeg geweest. “Nu kunnen ze wel worden binnengeroepen om de geloofspapieren te overhandigen”, zegt Hamburger. En erkenning heeft zoals gezegd als gevolg dat Israël een medelidstaat van de VN bezet houdt. Dat acht EAJG geen houdbare situatie.
Binnen Nederland lijkt EAJG in de media soms onder te sneeuwen bij het CIDI. Hamburger vindt die conclusie niet helemaal terecht. “Veel van wat wij doen onttrekt zich aan de publiciteit. De publieke aandacht is niet altijd maatgevend voor onze activiteiten. Het beeld is veel complexer dan de krantenkoppen, die dekken niet de werkelijkheid.” In die krantenkoppen krijgt het CIDI veel aandacht met betrekking tot antisemitisme. Maar over de rest van de uitingen van de lobby-organisatie is Hamburger minder te spreken. “Het CIDI zegt op te komen voor de belangen van Israël, maar schaadt die belangen in de ogen van EAJG juist. Het CIDI belijdt wel voorstander te zijn van de tweestatenoplossing, maar wij bespeuren zelden of nooit iets waaruit blijkt dat CIDI dat ook actief bevordert. Het schiet bijna altijd in de Pavlovreactie van het verdedigen van alles wat Israël doet, ongeacht wat het is, en vooral als Israël weer onder valse voorwendselen ten oorlog trekt”, legt Hamburger uit.
De Israëlische organisatie Zochrot, waar De Linker Wang in december over schreef, kan op sympathie rekenen bij Hamburger. “Zochrot wil niet alleen de geschiedenis van 1947/1949 terugbrengen in het collectieve Israëlische bewustzijn, het wil ook de geschiedenis zelf veranderen door Palestijnen te laten terugkeren. Ik vind het een dappere beweging waar ik mij wel verwant mee voel.”

“Kwaad kersen eten”

“Praat met je vijanden”, zei Jan Gruiters in oktober in De Linker Wang. Volgens Gruiters moet er onder andere met Hamas gepraat worden. Hamburger twijfelt of er voor de Palestijnen iets te halen valt. “In deze Israëlische regering hebben zij geen partner voor vrede en erkenning van hun bescheiden individuele en nationale rechten. Het is voor de Palestijnen nu kwaad kersen eten met Israël.”
Hamburger is een voorstander van die dialoog, benadrukt hij. Als hij het voor het zeggen had, nodigde hij een grote delegatie van de Palestijnse eenheidsregering uit om te praten over een eigen staat. Op dit moment vindt hij die dialoog ondenkbaar, omdat Israël weliswaar zegt te willen praten, maar daar tegelijkertijd niet naar handelt. ‘De bezetting vreet zich steeds dieper in in de Palestijnse gebieden. Er is niets, maar dan ook helemaal niets wat erop wijst dat de Israëli’s zich voorbereiden op het ontruimen van de bezette gebieden. Daar dan wel over praten, maar ondertussen doorgaan met de bezetting en die verdiepen en verankeren dat is onwaarachtigheid.’
Minister Koenders moet nu actie ondernemen vindt Hamburger. Het besluit om Palestina te erkennen kan de regering zelfstandig nemen. ‘Als Koenders nu wacht, wordt het voor een opvolger waarschijnlijk lastiger om die erkenning te realiseren.’ Goedkeuring van de Tweede Kamer, die nog niet in meerderheid voor erkenning is, heeft de minister in principe niet nodig. Hamburger vreest dat in een volgend kabinet erkenning ‘een lastiger verhaal’ wordt.
De politiek zou actief kunnen werken aan uitbreiding van de betrekkingen met Palestina, aan het bevriezen van de betrekkingen met Israël zolang het zich geen serieuze gesprekspartner toont met de Palestijnen en doorgaat de bezetting te verdiepen. Nederland kan ook kunnen ageren binnen de EU om meer ruimte te creëren voor de Palestijnen en de relatie met Israël op sterk water te zetten zolang het zich zo blijft gedragen. De mogelijkheden zijn legio, legt Hamburger uit, maar Nederland loopt niet bepaald voorop, terwijl het zich profileert met Den Haag als hoofdstad van de mensenrechten. De stad huisvest tribunalen, het Internationaal Strafhof, het Internationale Hof van Justitie en het Vredespaleis. Ook in dat licht bezien vindt Hamburger dat erkenning van Palestina passend is.
‘Het ligt in de rede om van Nederland, dat van Den Haag de juridische hoofdstad van de wereld wil maken, te verlangen dat het juridische afwegingen sterk laat gelden in zijn buitenlands beleid. Dat gebeurt wel, maar politieke afwegingen hebben in dit dossier de overhand boven juridische afwegingen. Voor een land met zulke pretenties op juridisch gebied zou die balans anders kunnen. Aan het internationale recht kan een veel grotere plek worden toegekend in het buitenlandbeleid.’

Hoopvol

Hamburger is hoopvol over de vorming van een Palestijnse staat. Of dat nog in 2015 gebeurt betwijfelt hij; 2016 lijkt waarschijnlijker. Maar één ding staat vast: “De status quo kan niet voortduren.”