“In tegenstelling tot het weer laat de politiek zich niet gemakkelijk voorspellen,” zegt Martens. “Achteraf verklaren hoe het stemgedrag en de formatie tot stand zijn gekomen is vaak gemakkelijker.”
“Internationaal is er in verschillende landen zowel een antidemocratische tendens te zien. Dat beschouw ik in deze beeldspraak als het tegenovergestelde van zon en vanuit dat perspectief was het kabinet Schoof I één van de duisterste uit de recente geschiedenis van ons land.
Dat gevaar voor onweer is met de val van Schoof I nog niet geweken, gezien de grote problemen waar we een weg mee moeten zien te vinden; naast prangende binnenlandse kwesties zoals de woningnood, betaalbaarheid van de zorg en stikstof is er de druk van grensoverschrijdende problemen, zoals gruwelijke oorlogen en de klimaatcrisis.
Tegelijk is met het veelpartijenstelsel de kans op wisselvallig weer in ons politieke systeem veel groter. Misschien moeten we die wisselvalligheid wat meer omarmen. Niet alleen omdat politiek in Nederland nu eenmaal werkt vanuit compromissen sluiten en polderen, maar ook omdat we in de afgelopen jaren hopelijk hebben geleerd dat het heil verwachten van een verlosser in de politiek vaak op een teleurstelling uitloopt.
Ik put hoop uit het feit dat er bewegingen van onderaf groeien die de politiek kunnen beïnvloeden. De Rode Lijn demonstraties brachten zoveel mensen op de been dat PvdA-GroenLinks, ondanks kritiek uit de eigen achterban en weinig steun in de Tweede Kamer, de standpunten aanpaste op het leveren aan wapens aan Israël. Hoewel ik vind dat excuses voor het bijdragen aan het oorverdovende zwijgen op de genocide in Gaza meer op zijn plek waren geweest, en ik weet dat de politieke invloed van dit standpunt voorlopig beperkt zal zijn, draagt het in mijn beleving toch bij aan een iets betere gevoelstemperatuur.
Ik denk dat we niet moeten onderschatten hoeveel we zelf kunnen bijdragen aan een iets beter klimaat, door actie te voeren als dat nodig is, maar ook door betrokken te raken bij positieve initiatieven en in het klein de polarisatie soms wat te overbruggen. Soms zijn we zelf de zonnestralen waar we op wachten.”
Eva Martens is theoloog, pastor, auteur en begeleider van retraites.
