“Mijn kracht en mijn hart liggen vooral bij de theologische inhoud”

Goede vakantie gehad?

“Uitstekend! Gezien het weer was het dit jaar geen straf om in Nederland te blijven. Omdat ik met vier grote klussen bezig ben, die allemaal eind augustus af moeten, ben ik niet lang of ver weg geweest. Een project voor Vrijzinnigen Nederland, een onderzoeksproject over jongeren en geloof via De Zinnen Den Haag, mijn eigen website met liturgische materialen mamreliturgie.nl is live gegaan en natuurlijk de uitbreiding van de Ekklesia met Zinsverband.”

Op Zinsverband kom ik straks terug. De afgelopen jaren was je werkzaam voor De Nieuwe Liefde als directeur. Hoe kijk je op die periode terug? 

“Het was een zeer leerzame periode. Voor het eerst werkte ik in een managementfunctie binnen een grotere organisatie. In het pastoraat en als zzp’er was ik natuurlijk vooral een éénpitter, hooguit met een groep vrijwilligers om me heen, of een projectgroep of redactie die ik aanstuurde.
Ik heb in de afgelopen jaren veel geleerd van en over mezelf en ook ontdekt dat mijn kracht en mijn hart vooral bij de theologische inhoud liggen.
Het laatste jaar beperkte ik me al tot het Nieuwe Liefde Leerhuis. Naast mijn werk bij De Nieuwe Liefde ben ik ook altijd nauw betrokken geweest bij de Ekklesia Breda en ook altijd blijven schrijven. De eisen die aan mijn rol als directeur terecht werden gesteld, maakten dat ik onvoldoende invulling aan mijn persoonlijke ambities kon geven: de voortgang en uitbouw van de Ekklesia Breda, het ondersteunen van nieuwe ekklesia’s en het zelf schrijven en publiceren.”

Je bent zoals je al aangaf nog steeds betrokken bij en actief voor de Ekklesia Breda, bent zelfs initiator van deze ekklesia. Waarom ben je destijds eigenlijk met deze ekklesia begonnen?

“Het was in eerste instantie niet mijn idee. De vraag om een gemeenschap vorm te geven rond het bijbelse verhaal en minder vanuit kerkelijk institutionele kaders kwam in 2007 en 2008. Een groep mensen uit Breda heeft deze vraag bij mij neergelegd. Aanvankelijk heb ik die vraag om verschillende redenen laten rusten. Maar de groep werd steeds groter, en dus ook het draagvlak voor een Ekklesia. In 2009 ben ik samen met een paar kartrekkers de mogelijkheden gaan verkennen en dat resulteerde in de Ekklesia Breda die januari 2010 van start is gegaan. Inmiddels is er een groep van zo’n 400 mensen die in meer of mindere mate betrokken is. Het is dus een lokaal initiatief waaraan ik mij verbonden heb en waarvan ik de theologische en liturgische inhoud heb gekleurd. Geen kwestie van ‘kerkplanting’ dus.”

Huub Oosterhuis… wat betekent hij voor jou?

“Inspirator met een ongekend en ongeëvenaarde bijdrage aan de religieuze taal in Nederland. Tot op vandaag vind ik hem de enige die er echt in slaagt nieuwe taal te ontwikkelen rond het bijbelse verhaal. Het best recente voorbeeld daarvan is natuurlijk de uitgave van de 150 psalmen vrij. Wat een rijkdom aan hertaalde traditie.”

Recent ben je begonnen met Zinsverband. Waarom?

“De Ekklesia Breda bestaat nu ruim vijf jaar. En er is gemeenschap ontstaan en dat betekent ook dat je naar elkaar omziet en dat je mooie verdichtte woorden van de zondag met elkaar vertaalt naar de maandag. De eerste vier jaar hebben we ons beperkt tot een maandelijkse viering. Het vijfde jaar zijn we voorzichtig begonnen met leerhuizen en een viering op de vijfde zondagen. Alle leerhuizen zaten vol en intussen werd ook de vraag naar pastoraat steeds nadrukkelijker. Maar de kleine uitbreiding kon de ‘honger’ niet stillen en we voelden ook dat een grotere groep bereikt kan worden, wanneer er meer energie op gezet zou worden. Ik heb zes maanden vrij gemaakt om onze gedachten te toetsen bij zo’n tachtig personen, maatschappelijke en religieuze organisaties in Breda en West-Brabant. En er kwam alleen maar positieve feedback op het idee. Vervolgens ben ik een projectplan gaan schrijven en we voorzien nu in de uitbreiding van de Ekklesia naar tweewekelijkse vieringen en aandacht voor pastoraat. Daarnaast programmering rond bijbelse traditie maar voor een breder publiek dan alleen de betrokkenen bij de Ekklesia. Er is dan ook heel bewust gekozen voor een eigen naam: Zinsverband.”

Kun je iets vertellen over de ambities en de activiteiten van Zinsverband?

“Zinsverband poogt antwoorden op zingevingsvragen, levensvragen, actuele gebeurtenissen en vraagstukken te formuleren vanuit de bijbelse traditie. Het Grote verhaal van de bijbel wordt daarbij gelezen en benaderd vanuit haar ontstaanscontext met alle religieuze, politieke, economische, maatschappelijke en ethische componenten. Maar ook vanuit haar verbinding met Jodendom en islam. Van daaruit kan het verhaal opnieuw klinken en betekenis krijgen.
Er is in West-Brabant behoefte aan activiteiten, momenten en ontmoetingen, die dieper gaan dan het leven van alledag, die verder gaan dan algemene spirituele behoeften en ontwikkeling, hoe belangrijk ook. Zinsverband is een antwoord op de gesignaleerde behoefte en nood. Het voorziet in uitbreiding van liturgische momenten en pastoraat in Breda, en het voorziet voor West-Brabant in gemeenschapsvorming en verbinding rond leerhuizen, bezinningsactiviteiten, maatschappelijk engagement en wereldwijde solidariteit met de meest kwetsbare medemens. Er zijn vier pijlers: Liturgie en Pastoraat (verzorgd vanuit de Ekklesia), Leerhuis en Verdieping, Bewustwording en Engagement, Schoonheid en Bezinning.”

Wat me opvalt, is dat er veel overeenkomsten zijn met De Nieuwe Liefde. Toevallig of…?

“Ja, er zijn overeenkomsten, maar meer met Nieuwe Liefde Leerhuis dan met de publieksprogrammering van De Nieuwe Liefde. Zinsverband beperkt zich echt tot de brede programmering rond de bijbelse traditie en de vertaalslag daarvan. Daarnaast ben ik natuurlijk iemand die altijd op deze manier binnen de traditie heeft bewogen en gewerkt heeft op het snijvlak van bijbelse traditie en samenleving. Als pastor in een katholieke parochie in Breda heb ik me beziggehouden met liturgievernieuwing, bijbelse leerhuizen en maatschappelijk engagement. Vervolgens werd ik vanuit het bisdom projectleider van Thomas Geloof&Cultuur in Oosterhout, bijbelse traditie gericht op een veel breder publiek dan kerkbetrokkenen. Daarna heb ik als zzp’er veel gewerkt voor organisaties als Solidaridad en Mensen met een Missie, werkend op het snijvlak van bijbelse traditie en wereldwijde solidariteit. Toen De Nieuwe Liefde en Nieuwe Liefde Leerhuis en de start van de Ekklesia Breda. Nu Zinsverband. Daar zit een rode draad in, een constante.”

Wanneer is Zinsverband een succes?

“We starten in september met de eerste programma’s. We zitten in hartje binnenstad Breda, in de historische Lutherse Kerk, dankzij de Protestantse Gemeente Breda die het project volop ondersteunt en ons met open armen ontvangen heeft. Zinsverband wil nadrukkelijk geen eiland zijn, maar met veel partijen in en rond Breda samenwerken. Dat komt ook in de programmering tot uitdrukking. De voortekenen zijn goed, iedereen is enthousiast, maar uiteindelijk wordt het project, ook door fondsen, afgerekend op het bereiken van mensen en niet op prachtige programma’s alleen. Een project als Zinsverband heeft vijf jaar nodig om zich te bewijzen en te vestigen, dat weten wijzelf en dat weten ook de partners en sympathisanten. Alles lijkt erop dat we die tijd gaan krijgen.
We zijn succesvol wanneer we na die pioniersfase een blijvende plek van zinvolle betekenis zijn, waar het bijbels verhaal van bevrijding, mensenrecht en opstand tegen alles wat dood maakt, steeds weer nieuw wordt verteld en zichtbaar wordt in daadwerkelijke solidariteit.”