“Je kunt altijd een beetje beter worden dan wie je was”

Sadije zoekt een geschikte ruimte voor het gesprek met Nieuw Wij en zorgt voor koffie. Vanwege een studie Museologie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten kwam ze in Amsterdam terecht. Daarna volgde een studie culturele wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. “Ongeveer acht jaar geleden werd ik gevraagd de Nacht van de Filosofie te organiseren. Zo leerde ik Maria Janssens en Laurens Knoop kennen van wat toen nog ‘Brandstof’ heette en inmiddels The School of Life Amsterdam is.”

Hoe is Sadije in haar huidige functie terecht gekomen? “Als kind dacht ik vaak over dingen na, maar ik besefte niet dat filosofie een vak op zichzelf was,” vertelt ze. “Ik denk dat in de levens van mensen vaak ook sprake is van een toevallige samenloop van omstandigheden.” Ze werkte een periode voor de Internationale School voor Wijsbegeerte in Leusden en is sinds drieënhalf jaar head of programme bij The School of Life.

“Ik ben verantwoordelijk voor onze programma’s op deze locatie voor ons directe publiek. Het gaat om ‘classes’ over werk, liefde en de wereld om je heen. En er zijn workshops over bijvoorbeeld de juiste keuzes maken en empathie tonen, vaak gericht op het functioneren in een professionele omgeving.” Ook op de Amsterdamse Zuid-As verzorgt The School of Life maandelijks activiteiten in Circl, het circulaire gebouw van ABN-AMRO.

Sadije: “We bieden vooral programma’s aan die je zelfkennis vergroten. Veel inzichten zijn afkomstig uit de psychologie en filosofie. Waarom doe je bepaalde dingen? En waartoe? Vaardigheden kun je ontwikkelen. Vaak kun je veel meer dan je eerst dacht. Wat heb je bijvoorbeeld nodig om goede besluiten te kunnen nemen? Bij zo’n vraag gaat het over je waarden en wat je intuïtief doet. Maar ook om vaardigheden. Zijn er misschien obstakels om een bepaald besluit te kunnen nemen? En wat zijn die obstakels dan? Dat kun je analyseren en erop reflecteren.”

Sadije gelooft niet in makkelijke succesformules. Daarvoor zitten mensen vaak te complex en meervoudig in elkaar en is het leven ook te weerbarstig. “Maar je kunt vaak wel een stap verder komen door vaardigheden aan te leren en door met wat hulp kritisch en bewust naar jezelf te kijken. Je kunt altijd een beetje beter worden dan de persoon die je was.”

Pech en mislukking horen erbij, zegt ze. “De meeste dingen in het leven lukken niet. Juist omgaan met tegenslag is vaak een belangrijke les in het leven. We bieden niet voor niks ook een ‘class’ aan met de titel De kunst van het mislukken.

Om die reden is Sadije ook wat terughoudend om voor The School of Life een ronkende missie te formuleren, zoals bijvoorbeeld Arjan de Kock en David Vergeer dat doen met hun populaire formule ‘365 dagen succesvol’. Deze twee mannen willen van Nederland ‘het gelukkigste land ter wereld maken’ en om dat te bereiken maken zij ‘persoonlijke ontwikkeling leuk, eenvoudig en indrukwekkend’.

“Dat laatste hopen wij natuurlijk ook voor The School of Life,” zegt de programmaleider desgevraagd met een glimlach. “Maar of je er ook direct een betere maatschappij door krijgt, dat weet ik niet. Kijk maar uit voor al te hoog gespannen verwachtingen. Je kunt als mens veel leren, maar moet ook altijd je best blijven doen. Mensen kunnen hier soms de mooiste dingen leren maar er in hun leven vervolgens toch een potje van maken.”

De inzichten vanuit de psychologie en filosofie die bij The School of Life een rol spelen, bieden de nodige levensbeschouwelijke ingrediënten. Maar de organisatie staat los van welke godsdienst, levensbeschouwelijke organisatie of stroming dan ook. Sadije: “We zijn een seculiere organisatie”. In nog tien andere wereldsteden zit een The School of Life zoals Berlijn, Parijs, Istanbul, Sydney, Sao Paulo en Taipei.

Het begon allemaal in Londen waar filosoof Alain de Botton in 2008 van start ging met The School of Life. Voor hem staat liefde, zelfkennis en levenswijsheid centraal. Van oudsher vonden mensen dat vaak ook binnen de context van hun eigen religie. Maar met religieuze doctrines en claims heeft De Botton niet veel op. En dat geldt voor steeds meer mensen in onze moderne, geseculariseerde wereld.

“Maar interesse in spiritualiteit en oog voor de oorspronkelijke positieve sociale en psychologische functies ervan, dat heeft hij zeker ook,” legt Sadije uit. “Denk bijvoorbeeld aan gemeenschapsvorming waardoor vreemden zich toch met elkaar verbonden voelen. De Botton schreef het boek Religie voor atheïsten en ook de boeken De troost van de filosofie en Weg van liefde. Het gaat hem om het aanboren van oude bronnen en hoe moderne mensen daar concreet iets mee kunnen doen.”

In dat licht past ook de komst van de Britse historica en religiewetenschapper Karen Armstrong naar The School of Life in Amsterdam op 2 juli. Ruim tien jaar geleden won Armstrong een grote prijs van de particuliere non-profitorganisatie TED. De winnaar mocht een wens doen voor een betere wereld. Haar wens was om een Charter of Compassion op te stellen: een handvest onderschreven door vooraanstaande denkers uit diverse religies met compassie als middelpunt van het religieuze en morele leven.

Sadije ziet aanknopingspunten: “In haar nieuwste boek, De verloren kunst van de heilige geschriften, is religie geen bron van moralisme of een vastomlijnde set van opvattingen, maar een bron van wijsheden over empathie en hoe samen te leven. Daarom is Karen Armstrong voor ons interessant. Ook theologie en religiewetenschappen kunnen waardevolle inzichten bieden, naast psychologie en filosofie.”