“Mannen en vrouwen zijn gelijkwaardig, maar niet gelijk”. Wat vind je van deze uitspraak, ook als je kijkt naar hun situatie in islamitische landen?
“Mannen en vrouwen bestaan niet. We zijn alleen maar mensen. Elk mens heeft bepaalde functies en vervult die naar eigen vermogen. ‘Man en vrouw’ is een classificatiemiddel om te kunnen onderscheiden. Het zegt niets over hun ‘zijn’ in de zin van mogelijkheden. Waar ik tegen ben is positieve discriminatie. In Nederland zie ik regelmatig gebeuren dat een groep mensen positief gediscrimineerd wordt, o.a. in feministische of etnische verbanden. Ook moslims worden vaak bevooroordeeld. De fout die je dan maakt is dat je het verschil niet meer ziet tussen beelden en feiten: het beeld van de arme moslim die zichzelf niet kan redden wint het van het beeld dat die moslim niet zielig is en zichzelf kan en moet redden. Dat geldt ook voor vrouwen.
Natuurlijk zijn er genoeg voorbeelden waaruit blijkt dat vrouwen niet gelijkwaardig zijn aan mannen in islamitische landen. Maar ook in Nederland zijn daarvan genoeg voorbeelden. Kijk alleen maar naar de discussie hier over het aantal vrouwelijke hoogleraren of vrouwen die topfuncties bekleden. Er is hoop in ontwikkelingslanden en islamitische landen, bijvoorbeeld op de universiteiten in Iran. De meerderheid van de studenten daar is vrouw. Mijn overtuiging is dat vrouwen in islamitische landen in principe net zoveel kunnen bereiken als mannen als ze er maar in geloven, als ze er maar voor willen gaan. Veel vrouwen stellen zich te bescheiden op, zouden meer voor zichzelf op moeten komen.
Overigens denken vrouwen hier in het westen dat ze veel vrijer zijn dan in islamitische landen. Ik vraag me dan af: wat is vrijheid? Het dragen of niet dragen van een hoofddoek? Elk moment een relatie kunnen opgeven en een andere relatie kunnen beginnen? Dat een vrouw zich als product kan aanbieden? Ik zie dit niet als vrijheid. Geef mij dan maar positieve vrijheid: de mogelijkheid voor mensen om zichzelf te ontwikkelen overeenkomstig hun mogelijkheden.”
Zou je de profeet Mohammed kunnen zien als een ‘geëmancipeerde man’?
“Ongetwijfeld. Hij was een mens, een bijna volmaakte mens. Het enige dat volmaakt is, is God. Profeten zijn mensen die heel dicht bij God hebben geleefd. Eén van hen is de profeet Mohammed. Zijn woorden en daden dienen altijd in een bepaalde context te worden gelezen. Het is erg belangrijk te beseffen dat hij in een bepaalde cultuur en tijd leefde. Dat geldt zeker voor wat Nederlanders vaak ‘vrouwonvriendelijke teksten’ noemen. Neem bijvoorbeeld teksten waarin staat dat mannen hun vrouwen mogen slaan. Ik leg dat vaak als volgt uit: we weten allemaal dat de exclusieve macht en het exclusieve gebruik van geweld is toebedeeld aan de politie. De politie mag onder bepaalde voorwaarden geweld tegen ons gebruiken. Dit wordt nooit ter discussie gesteld. De discussie is namelijk niet: mag er tegen iemand geweld gebruikt worden? Maar wel: waarom kunnen we soms niet anders dan legitiem geweld gebruiken? Het citeren van één zin uit de koran en vervolgens een conclusie trekken over dé islam leidt alleen maar tot verkeerde beelden. Het is een vlucht voor de feiten.
Wat ik overigens jammer vind, is dat veel andere – positieve – kanten van de islam en Mohammed nooit worden besproken als het gaat om emancipatie. Bijvoorbeeld de nadruk op de zorg voor armen, wezen en ouderen. Het gaat om de grote lijnen van Mohammeds opvattingen, van hoe hij streefde naar een betere wereld voor de gehele mensheid.”
Jezus gebruikte amper geweld, wordt vaak beweerd. Zeker als het gaat om vrouwen. Was Jezus in die zin niet geëmancipeerder dan Mohammed?
“Nogmaals, je moet het geweld in een bepaalde context zien. Geweld is niet verkeerd waar legitiem geweld de enige oplossing is. Ik geloof dus zeker in zinvol geweld. De profeet Mohammed heeft erg veel gedaan voor de mensheid. En geloof me, ook voor vrouwen heeft hij veel gedaan. Al met al kun je dus niet zeggen dat Jezus geëmancipeerder was dan Mohammed. Bovendien: in de bijbel komt het woord ‘geweld’ vaker voor dan in de koran.”
