Wie is Marleen Stelling?
“Ja, als ik dat zou weten… (lacht). Ik ben theoloog, radiopresentator en presenteer vanaf zondag 11 september het zondagochtend televisieprogramma Het Vermoeden. Ik kom uit een Nederlands hervormd nest en woon nu in Utrecht. Dat is het korte antwoord, maar eigenlijk is de vraag naar ‘identiteit’ natuurlijk veel te groot. Want wie ben ik? Wie zijn wij? Ik hoop dat wie ik diep van binnen ben, uiteindelijk verbonden is met wie jij bent, of wat de boom is en wat de vogels zijn. Allemaal steentjes in een groot mozaïek. Daar wil ik dienstbaar aan zijn, aan het grote geheel. Daarin kun je je ook ten volle ontplooien, zonder dat je als individu vervalt in een krampachtig ‘moeten’. Er komen allerlei rollen voorbij waaraan ik mijn identiteit zou kunnen ontlenen, maar dat zijn geen dingen waar ik me in vast wil bijten. Vooralsnog treed ik met open blik en luisterend oor de wereld tegemoet. Want een ding weet ik zeker: ik ben heel nieuwsgierig!”
Waar wil je je dan wel in vastbijten?
“Je hoeft je nergens in vast te bijten denk ik. Omdat je in wezen verbonden bent met alles om je heen. Vanuit die verbondenheid wil ik leven. Niet denken vanuit: ik ben een presentator of ik heb een lange C.V., of ik ben een mooie vrouw. Maar handelen vanuit het besef dat we bij elkaar horen, dat je verbonden bent met elkaar. Dat is denk ik ook de enige realiteit van wie en wat we zijn en die missie wil ik ook uitdragen in Het Vermoeden.”
Dit klinkt wel behoorlijk vaag…
“Vind je? Gek dat veel mensen verbondenheid altijd vaag vinden. Er is toch de alledaagse praktijk waarin je omgaat met anderen, daarvan leert, jezelf ontwikkelt? Denk aan ontmoetingen waarbij de tijd voorbij vliegt en je alles om je heen vergeet. Die gebeurtenissen vertellen mij ten diepste dat er in de ontmoeting een realiteit is die als een soort melodie door ons leven zingt. Een melodie die niks met tijd en ruimte te maken heeft, maar wel met verbinding, liefde, eenheid en nieuwe ontdekkingen.”
Hoe zie je daarin je rol als presentator van Het Vermoeden?
“Het is natuurlijk een grote eer om als presentator te zoeken naar die bijzondere verbinding met mijn gasten. Ik voel me enorm op mijn plek. Dit werk ligt in het verlengde van hoe ik de meest doodnormale dingen doe in het leven. Als ik een brood haal bij de bakker dan wil ik ook weten wat hem drijft. Er is in mij een bijna ontembare nieuwsgierigheid. Dat heb ik altijd al gehad, ook als kind.”
Je bent voor deze functie gevraagd. Weet je ook waarom?
“Chic he? Maar dat zou je eigenlijk niet aan mij moeten vragen. Het voorgaande heeft er veel mee te maken denk ik. Daarbij voel ik me erg thuis in de traditie van Het Vermoeden. Het Vermoeden is van origine een programma dat met open vizier bruggen wil bouwen tussen de verschillende levensbeschouwelijke tradities. Het schat die tradities op waarde, zonder zelf te pretenderen de absolute waarheid in pacht te hebben. Dat sluit helemaal aan op mijn ambitie als mens. Ik ben wars van kaders, die bestaan bijna niet in mijn hoofd. Ieder mens probeer ik met een open blik en onbevooroordeeld tegemoet te treden. Ik laat me graag inspireren door mensen die bevlogen vertellen, of ze zichzelf nu zien als wereldverbeteraar, of zoekend zijn naar het doel in hun leven.”
Wat hoop je als presentator van Het Vermoeden te bereiken?
“Dat de gesprekken laten zien hoe je met elkaar contact kunt maken, hoe je je kunt verbinden over zogenaamde grenzen van afkomst, cultuur en religie heen. Dat is mijn ideaal. Ik zou het erg vinden als een gast toch niet de ruimte heeft gevoeld om zichzelf te laten zien. Ik hoop dat ik door de mens geschapen kaders heen mag kijken, zonder meteen een oordeel klaar te hebben. En natuurlijk dat we onze kijkers inspireren om ook zelf op zoek te gaan naar zin en betekenis. Ook in de samenleving is het lef om vragen te stellen en je te verbinden hard nodig.”
Je legt de lat hoog voor jezelf…
“Ik denk dat het meer de richting is die ik op het oog heb. Op tv zie je vaak het tegenovergestelde gebeuren, dat mensen elkaar niet echt ontmoeten. Er worden wel veel meningen geuit, maar het is geen gesprek. Ik hoop dat ik me tijdens interviews voor Het Vermoeden wel met mijn gasten kan verbinden. Daar is ook een bepaalde devotie voor nodig ten opzichte van wat iemand met je deelt. De joodse schrijfster Etty Hillesum verwoordt dat heel goed. Ze zegt dat ze de gezichten van mensen wil bereizen alsof het landschappen zijn. Zo zie ik dat ook. Het is anticiperen op hoe iemand communiceert, hoe je met elkaar praat en vooral: luisteren. Luisteren is echt de grond van alles.”
Wat staat de kijker eigenlijk te wachten, een voortzetting van hoe het eerst was of…?
“Nee, het is een ander programma. Er is een nieuwe presentator en een nieuwe setting. Ik voer de gesprekken met mijn gasten in een vintage treincoupé. Volgens mij de uitgelezen plek om elkaar te ontmoeten en te praten over je ziel en zaligheid en je plek in de wereld. De metafoor van het leven als reis vind ik ook prachtig en treffend. We komen ergens vandaan, zijn onderweg en weten niet altijd waar naartoe. Al reizend zoek je naar inspiratie die jou gaande houdt. Onze kernwaarden blijven natuurlijk belangrijk – aandacht voor de ziel, de levensbeschouwelijke openheid en het engagement. Zonder maatschappelijke betrokkenheid kunnen we niet in deze woelige wereld.”
Annemiek Schrijver presenteerde het programma voor jou. Hoe vind je het om haar op te volgen?
“Ik vind Annemiek een koningin in het ontvangen. Ik heb veel van haar geleerd. Ze laat de waarde zien van oprecht luisteren, je eigen oordeel opzij zetten. Voor de rest is het een groot avontuur hoe ik mij als persoon ga ontwikkelen in de rol van presentator. Spannend natuurlijk, maar ik heb er vooral heel veel zin in.”
Wat voor doelgroep hebben jullie voor ogen?
“Iedereen die geïnteresseerd is in religie, spiritualiteit en zingeving, al dan niet verbonden aan een kerk, moskee, synagoge of ander religieus instituut. Als ik om me heen kijk naar generatiegenoten, dan zie ik dat die geïnteresseerde groep groeit. Veel mensen van mijn leeftijd zijn niet opgevoed in een bepaalde religieuze traditie, maar lopen wel rond met de grote vragen die bij het leven horen en het leven mooi maken. De vragen naar je identiteit, de zin van ons leven, de waarde van contact en je plek in de wereld. Hen willen we ook inspireren.”
Het Vermoeden werd eerst uitgezonden door de IKON. Nu is de IKON opgegaan in de Evangelische Omroep. Merk je daar nog wat van bij het maken van het programma?
“We krijgen alle ruimte. De IKON is met open armen ontvangen bij de EO, ook omdat de EO graag de breedte van het protestantisme wil vertegenwoordigen. Zelf voel ik me erg op mijn plek bij de EO.
Er werkt een verscheidenheid aan mensen, het is niet zo dat iedereen evangelicaal is. Wel hebben we allemaal de wens om iets moois bij te dragen aan de wereld die we delen.”
Kom je zelf nog weleens in een kerk?
“Niet zo vaak. Ik zie om me heen bij vrienden en collega’s wel wat de waarde is van een kerkelijke gemeenschap en ben er natuurlijk zelf ook in opgegroeid, maar in mijn leven van dit moment is het anders. Sowieso ben ik meer iemand die graag de diepgang opzoekt in kleinere gezelschappen.”
Tot slot, waarom moeten we zondagochtend 11 september zeker gaan kijken?
“Heb je wel eens een schilderij van Jezus met borsten gezien? Janneke Stegeman zoekt in de christelijke traditie graag naar hartstocht en verwarring. Ze laat met dit verrassende, Middeleeuwse beeld zien dat de traditie vaak veel meer ruimte biedt voor interessante zoektochten dan je misschien op het eerste gezicht denkt. Het schilderij vertelt haar van alles over mannelijke dominantie, hedendaags feminisme en inspireert haar persoonlijk als eerste vrouwelijke Theoloog des Vaderlands om met een andere blik te kijken. In de tweede uitzending ontvang ik Denise Jannah, de lady of jazz, en ik verklap het nu al, maar ze gaat zingen! En door haar Surinaamse roots inspireert ze ons om de verschillen in cultuur en religie juist te koesteren. Niet bang zijn, maar vragen stellen, in gesprek gaan met elkaar. Twee prachtige vrouwen en ontmoetingen, waarvan ik hoop dat er nog velen zullen volgen.”
