In 2016 zat Abdoelhafiezkhan in de uitzending van Jeroen Pauw en sprak daar over etnisch profileren, de wijze waarop het geïnstitutionaliseerd is en dat de ervaring van rapper Typhoon helaas geen incident is. In de uitzending deelde ook voormalig thaibokser Remy Bonjasky zijn ervaring. Nan Rosens, de documentairemaakster, raakte geïntrigeerd door het fenomeen etnisch profileren. Ze was vooral benieuwd naar wie het overkomt en wat de impact van zo’n controle is.
Waarom is de documentaire gemaakt?
Abdoelhafiezkhan: “In Nederland staat etnisch profileren al een paar jaar op de politieke agenda en is het, mede dankzij Amnesty Nederland en onze inspanningen, onderwerp van gesprek. Helaas weten veel mensen niet wat de impact is van onterechte politiecontroles. Op het moment dat er over dit onderwerp gesproken wordt, is de reactie van met name witte Nederlanders: ’Als je niks te verbergen hebt dan werk je toch gewoon mee?’ Of ’Waarom doen ‘jullie‘ zo moeilijk? De politie doet gewoon haar werk.’ De politie hoort voor en van iedereen te zijn, maar na deze documentaire zul je zien dat dat niet het geval is. Wij hebben meegewerkt aan deze documentaire in de hoop dat het gesprek over etnisch profileren op een andere manier gevoerd gaat worden.”
Kun je iets meer over de inhoud van de documentaire ‘Verdacht‘ vertellen?
“In de documentaire doen Nederlanders verslag van hun soms bizarre en onthutsende ervaringen met de politie, waarbij hun huidskleur hen tot verdachte maakt. De veertien geïnterviewden hebben uiteenlopende beroepen, zoals installateur, leraar, advocaat, militair, of politieagent). Ze verschillen in leeftijd en in afkomst. Ze hebben één overeenkomst: de politie wil regelmatig van hen weten wat ze hier doen, waar ze naar toe gaan en hoe ze heten. In de documentaire beantwoorden ze de vraag: welke ervaring met de politie is jou het meest bij gebleven?”
Over wat voor ervaringen hebben ze het dan?
“De documentaire geeft een indringende kijk op onmacht, irritatie, vernedering, vervreemding, woede en hoe het voelt om bij voorbaat verdacht te zijn. Anis R. vertelt bijvoorbeeld over een situatie waarbij hij zijn minderjarige broertje hielp met het doen van aangifte en uiteindelijk onrechtmatig is aangehouden. Anis, die zelf ook werkzaam is bij de politie, ging in minder dan één uur van hoofdagent naar arrestant en werd daarbij agressief en vernederend behandeld. Hij werd letterlijk in de cel gegooid en zijn broek is van zijn lijf getrokken.”
Zo’n ervaring heeft ook psychologische gevolgen.
“Zeker. Met Anis gaat het nu bijvoorbeeld niet goed. Er is veel misgegaan en dat heeft ertoe geleid dat hij met PTSS thuis zit. We hebben vanuit Controle Alt Delete een tijdlijn van zijn hele verhaal gemaakt omdat zijn verhaal op zichzelf al documentaire waardig is.”
Welke ervaringen worden er nog meer gedeeld?
“Hele diverse. Zonder te veel weg te geven: mediamaker Mo A. loopt op een zonnige middag door een wijk en wordt door meerdere agenten achter elkaar gecontroleerd omdat hij ”op een inbreker zou lijken en een opvallend loopje‘ zou hebben. Ilisio F. mag van de politie niet in zijn eigen straat in zijn auto zitten terwijl deze is geparkeerd en Divano D. die voor een heldhaftige optreden een Koninklijke Erepenning heeft gekregen, vertelt dat hij in het dagelijks leven vrij weinig aan deze onderscheiding heeft omdat hij talloze keren door de politie wordt gecontroleerd en vernederende opmerking moet slikken.”
Waarom zitten er geen verhalen van vrouwen in de documentaire?
“Er zitten helaas geen vrouwen in de documentaire die hun negatieve ervaringen delen omdat zij uiteindelijk niet durfden. Reacties die we van hen kregen waren met name ingegeven door angst. Angst voor: represailles op straat, wat de werkgever of collega’s zouden gaan zeggen en het krijgen van de stempel ‘slachtofferrol’. Deze angst heerste uiteraard ook bij de mannen, maar hen hebben we weten te overtuigen om zich toch uit te spreken. Ik moet er wel bij zeggen dat bij verschillende voorvertoningen in het land diverse vrouwen meldden om hun verhaal op beeld vast te laten leggen, mocht het er een deel 2 nodig zijn. Men wil dat mensen inzien wat de impact is van etnisch profileren.”
Er wordt veel gediscussieerd over etnisch profileren, maar hoe vaak komt het eigenlijk voor?
“Er zijn officieel geen statistieken omdat de politie geen data verzamelt van staandehoudingen. Echter, als wij bij een bijeenkomst vragen “wie is er weleens onterecht staandegehouden?“ gaan er bijna geen witte handen in de lucht. Wel handen met een andere kleur.”
Zou een diverser politiekorps kunnen helpen in het reduceren van etnisch profileren?
“Ik denk het niet. Diversiteitbeleid gaat verder dan afvinken van hokjes en een bepaald percentage medewerkers. Instroom bij de academie (in de onderste rangen) zegt nog niets over het behoud van, in dit geval, cultureel divers talent, de doorstroom naar hogere rangen, cultureel diverse zij-instromers voor leiderschap en het hebben van een cultureel diverse kandidaat op eenheidsleiding niveau. Verder, gezien de weerstand binnen de organisatie, de mate waarin er sprake is van discriminatie op de werkvloer en etnisch profileren, moet er een fundamentele cultuurveranderingstraject plaats gaan vinden. Dan kan er een nieuwe sociale norm ingesteld worden die in alle lagen van de organisatie consequenties kent wanneer die norm overgeschreden wordt.”
Wat willen jullie de samenleving meegeven met de documentaire?
“Een paar dingen. We willen dat Nederlandse-Nederlanders stil gaan staan bij de impact van politiecontroles op een individu, hun omgeving en gemeenschap waar zij toebehoren. We willen dat mensen met een migratieachtergrond gaan (in)zien dat zij er niet alleen voor staan, dat wat hen eventueel overkomt niet normaal is en nog belangrijk dat ze zich hierover kunnen uitspreken door bijvoorbeeld bij ons een melding te doen. Tot slot willen we dat de politie en het ministerie van Justitie en Veiligheid zich bezig gaat houden met hun eigen missie: waakzaam en dienstbaar zijn voor álle Nederlanders. Om dit laatste voor elkaar te krijgen hebben we wel wat ideeën.”
SMS-actie
Op maandag 10 december 2018, de internationale dag van de mensenrechten, wordt ‘Verdacht’ uitgezonden op NPO2 om 21:05 uur. Controle Alt Delete is een sms-actie gestart waarbij het doel is dat zoveel mogelijk mensen op maandag 10 december de film zien zodat nog meer mensen bewust zijn van het effect van sommige politiecontroles. U kunt zich aanmelden voor de SMS-actie door op www.controlealtdelete.nl anoniem uw telefoonnummer achter te laten zodat u maandagochtend een bericht ontvangt die op social media gedeeld kan worden.
Controle Alt Delete, een initiatief van Blikopeners en IZI Solutions, zet zich in tegen etnisch profileren en voor eerlijke en effectieve politiecontroles.
