Wie is Pauline Weseman?
“Toe maar, dat is een grote vraag. Ik zou zeggen dat ik op weg ben steeds meer mijzelf te worden, meer vanuit mijzelf, mijn wil en intuïtie te leven. Dat klinkt voor sommigen misschien logisch en weinig verheffend, maar dat zijn precies de elementen die verboden waren in mijn geloofsopvoeding. Volgens die leer moest je jezelf verloochenen, mocht je niet jezelf maar moest je Christus op de troon zetten. Het tegenovergestelde blijkt waar voor mij. Dat is een lange weg. Soms stemt mij dat verdrietig, maar ik realiseer mij vooral dat alles in mijn leven mij heeft gebracht en gemaakt tot de persoon die ik nu ben, de goede én verkeerde keuzes die ik maakte, het mooie én minder mooie dat mij overkwam.
Mijn wortels liggen in een fundamentalistisch, evangelische opvoeding, waarin de wereld keurig werd ingedeeld in ‘wij’ en ‘zij’ waarbij wij ons aan de goede kant van de streep begaven. Er lag een groot oordeel op ‘de anderen’ die anders dachten en deden dan wij én waarin ik voortdurend werd geprikkeld het goede na te streven, te leven naar Gods wil. Na teleurstellingen brak ik mij daar al snel gefaseerd uit los. Ik ontwikkelde een allergie voor dogmatisch, oordelend en kortzichtig denken en dook nieuwsgierig in die andere wereld van andersdenkenden. Studie en werk in de journalistiek en later in religiewetenschappen bleken de ideale middelen mij daarin onder te dompelen, mensen en visie te bevragen en onderzoeken. Ik schrijf en recenseer nu onder meer voor Trouw en geef (creatief) schrijven, levensbeschouwing, zingeving en interculturele communicatie op de School voor Journalistiek in Utrecht.”
Waarom schreef je dit boek?
“Dit boek lag niet in de planning, het is de vrucht van een zoektocht en daar blijkt van alles uit voort te komen, zoals dit boek. Halverwege 2020 startte ik mijn journalistieke zoektocht in Trouw en Volzin naar sporen van een nieuw christendom. Aanleiding was mijn persoonlijke crisis na het overlijden van mijn man. Ik wilde het lijden omzeilen, maar moest uiteindelijk door het verdriet heen en ontdekte daarachter mede door het boeddhisme (zelf)acceptatie, leven in het nu, stilte, meditatie, luisteren naar mijn lichaam. Toen ik met die ervaring naar het christendom keek, herkende ik dit proces ook in bijbelverhalen, in Jezus’ verhaal. Die had het hier ook al over, kende ook lijden, hij zag de mens, raakte hem aan, aanraken is helen. Het was een vernieuwde kennismaking met het christendom, meer lijfelijk, meer doorleefd, vrij van oordeel. Zo kon het ook.
Ik ging op zoek naar medezoekers die ooit ook vanuit het christendom vertrokken en was benieuwd wat er bij hen ontstond na een crisis aan nieuwe ideeën en vormen, wat hen inspireert. Ik begon gewoon en na twee jaar en dertig essays, interviews en reportages wilde Jeanet Hamstra van Uitgeverij Zilt die verhalen bundelen in een boek.
Speciaal voor het boek schreven vier deskundigen duidende essays: antropoloog en theoloog Johan Roeland, bijzonder hoogleraar christendom en feminisme Mariecke van den Berg (beiden van Vrije Universiteit Amsterdam), emeritus aartsbisschop van de Oud-Katholieke Kerk in Nederland Joris Vercammen en kerkvernieuwer en innovatiespecialist bij de Protestantse Kerk in Nederland Johan ter Beek. Zij analyseerden de artikelen en gaven hun visie vanuit wetenschap, als kerkleider en heel praktisch: waar kun je terecht als zoekende gelovige. Het mooie is dat dit proces zich vervolgt in een nieuwe cyclus met nieuwe vormen. Ik geef nu schrijfretraites en workshops over het levensverhaal en doe met de VU een vervolgonderzoek naar deze nieuwe gelovigen.”
Waarom moeten we dit boek lezen?
“Er moet niets natuurlijk. Veel van de beoogde lezers van dit boek willen zich niets meer laten opleggen. Ze zijn losgebroken uit vaak orthodoxe, conservatieve geloofsstructuren en overtuigingen, maar willen ergens toch een lijntje houden met dat geloof van hun vaderen. Maar nu eigen en doorleefd, op zo’n manier dat het hen zin geeft en ze van betekenis kunnen zijn. Het zijn stuk voor stuk moedige mensen, uiterst consciëntieus op zoek naar het goede. Ze willen daarin trouw en eerlijk zijn naar zichzelf, de ander en de realiteit. Hun proces is in wezen een zoektocht naar zingeving. Ze vinden het wiel voor zichzelf opnieuw uit. Een lastig, weerbarstig en eenzaam proces.
Maar het boek is niet alleen voor hen. Het is voor iedereen die op zoek is naar zingeving en een hedendaagse manier van geloven en daarbij mede geïnspireerd wordt door christelijke bronnen. Ook is het boek er voor mensen die als professional in een kerkelijke of religieuze setting werken en meer willen weten over vernieuwingen in het christendom. Mijn allergrootste wens is dat mensen in dit boek herkenning en inspiratie vinden in hun zoektocht naar wat hen goed doet. Je bent niet de enige! Ik hoop dat nieuwe gelovigen moed vinden hiervoor uit te komen in een omgeving die hen vaak niet meer begrijpt, hen soms oordeelt omdat ze van het goede pad af zouden gaan, niet meer gelovig zouden zijn. Terwijl deze nieuwe christenen juist voelen dat ze dichter bij de kern komen dan ooit, net als ik.”
Wat kunnen we verwachten op 31 oktober?
“Die middag, op Hervormingsdag, is het interactieve zingevingsfestival De Proeverij in Utrecht. Dan kun je je laten inspireren door tien nieuwe vormen van zingeving die ik eerder beschreef in Trouw. Er zijn workshops van PopUpKerk-voorman Rikko Voorberg en spoken word-artiest Rik Zutphen, alias de Droominee om nieuwe vormen en rituelen te vinden, dans van Dansklooster, Tjitske Volkerink met massage, Marcel Bot met christelijke yoga, Ria Weyens met christelijke meditatie en Gottfrid van Eck van Verhalenhuis Utrecht. Ook kun je je aan het denken laten zetten over jouw rol in klimaatactivisme en eenvoudiger leven.
De middag begint in de Social Impact Factory in Utrecht met de boekpresentatie van mijn boek ‘Ziel zoekt zin’, waarna je het boek dus kunt proeven in drie workshopsrondes. Het was ooit mijn droom alle geïnterviewden bij elkaar te krijgen, zodat ze elkaar kunnen ontmoeten en anderen kunnen inspireren in hun vormen en ideeën. Dat gebeurt nu op De Proeverij. Misschien ontstaat uit die dag wel iets nieuws, de behoefte is er zeker. Daarom is er ook ruimte voor gesprek en ontmoeting, bijvoorbeeld tijdens het werken aan een gezamenlijk kunstwerk van Bob Venus in de Jacobikerk en de maaltijd.”
De Faculteit Religie & Theologie van de Vrije Universiteit Amsterdam organiseert De Proeverij in samenwerking met de Protestantse Kerk, dagblad Trouw en journalist en religiewetenschapper Pauline Weseman (1972), voorafgaand aan de Protestantse Lezing ’s avonds. De Protestantse Lezing wordt georganiseerd door ViaJacobi in de Jacobikerk en sluit thematisch aan op De Proeverij. Hierin komen ook elementen terug van De Proeverij. Dan spreken ds. René de Reuver (scriba generale synode Protestantse Kerk) en Annemiek Schrijver (presentator van tv-programma De Verwondering) over secularisatie, sporen van zingeving in de samenleving, nieuwe vormen van zingeving en welke rol het christendom daarin speelt. Weseman neemt dan deel aan het panelgesprek. De Protestantse Kerk biedt een avondmaaltijd aan voor mensen die zowel proeverij als lezing willen bijwonen. De entree van De Proeverij is 15 euro, de lezing is gratis. Meer info en aanmelding: https://protestantsekerk.nl/thema/protestantse-lezing/.
Ziel zoekt zin. Hoe verder als je geloof het niet meer doet | Pauline Weseman | paperback, 256 blz. | ISBN 9789493198357 | € 24,99 | Zilt | ook als e-book te koop, ISBN-e 9789493198364, € 12,50
Het is heel herkenbaar: Volgens die leer moest je jezelf verloochenen, mocht je niet jezelf maar moest je Christus op de troon zetten.
Ik denk nu: Is Christus daarvoor nou mens geworden? Om ons onze menselijkheid te ontnemen?
Hoe vreselijk is dit alles toch.